Rimska konjica

Rimska konjica (lat. equites Romani) bila je pomoćni rod vojske u armijama Rimske republike i Rimskog carstva.

Razvoj i karakteristike

Rimska konjica u doba Republike

Rimska konjica bila je po broju i kvalitetu jedna od najslabijih u starom veku. Pri kraju 6. veka p. n. e. Rim je, pored 84 centurije pešaka, imao svega 6 centurija konjanika. Legija je imala 4.200 pešaka, ali samo 300 konjanika. Kasnije se broj konjičkih centurija popeo na 18. Konjanici su bili naoružani kopljem, a zaštićeni šlemom, kožnim oklopom i štitom. U doba manipularne falange (3. vek p.n.e) konjica je formirana u turme (30 konjanika) od po 3 dekurije. Konjica svih legija postrojavala se na krilima falange (turme su obrazovale poredak obično u 5 vrsta) i štitila joj krila i bokova, ali je upotrebljavana i za udar protiv neprijateljeve konjice i u bok falange. Vrlo često su konjanici sjahivali za borbu peške, pa pošto bi postigli uspeh, pojahali bi i dalje se borili na konjima. Tada se u Rimu stvara posebna kasta vitezova (lat. equites), koji su, kao bogati ljudi, služili u konjici. Komandant rimske konjice (lat. magister equitum) bio je u doba diktature prvi pomoćnik i zamenik diktatora; konjicom legije komandovali su prefekti i tribuni.

U drugom punskom ratu (218-202. pre n.e) rimska konjica bila je izrazito inferiornija od kartaginske, ali su u bici kod Zame numiđanski konjanici u službi Rima tukli Kartaginjane i mnogo doprineli pobedi. Rimska konjica zatim postepeno nestaje, a još izvesno vreme postojala je samo kao garda. Zamenjuju je unajmljeni varvari i saveznici (lat. socii). Cezar (100-44. pre n.e) je formirao najamničku konjicu od Gala, Germana, Kelta i drugih pokorenih naroda, koju, verovatno po ugledu na Gale i Germane, u borbi često ojačava pratiocima - lakim pešacima, a često organizuje i sistematsko izviđanje isturajući konjičke patrole, pod komandom rimskih starešina, na oko 50 km ispred prethodnice.

Rimska konjica u doba Carstva

U doba Carstva, kada je borbena vrednost pešadije, koju su takođe činili varvari, sve više opadala, konjica brojno jača. Galijen (260-268) stvara velike konjičke jedinice koje postaju odlučujući faktor u borbi, naročito od druge polovine 4. veka. Rimska konjica naročito se istakla u bici na Katalaunskim poljima (451), jednoj od poslednjih pobeda Zapadnog rimskog carstva.

Literatura

• Nikola Gažević, Vojna enciklopedija (knjiga 4), Vojnoizdavački zavod, Beograd (1972), str 554