Sakramento (reka)
Sakramento (engl. Sacramento River) reka je koja protiče kroz SAD. Duga 719 km,[3] reka protiče kroz američku saveznu državu Kaliforniju i najveća je reka u Kaliforniji.[4] Polazeći od Klamat planina, reka teče na jug 716 kilometara, pre nego što stigne u Sakramento-San Hoakin deltu, u zalivu San Francisko. Sliv reke zahvata površinu od oko 71.000 km² u 19 kalifornijskih okruga, uglavnom u oblasti ograničenoj Obalskim pojasom planina i Sijera Nevadom, oblasti poznatoj pod nazivom Sakramento dolina. Pored ove oblasti, sliv se proširuje i na vulkanske visoravni severoistočne Kalifornije.
| Sakramento | |
|---|---|
 | |
 | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 719 km |
| Basen | 71,432 km2 |
| Pr. protok | 665[1][2] m3⁄s |
| Vodotok | |
| Izvor | 41° 16′ 24″ N 122° 24′ 05″ W / 41.27333° S; 122.40139° Z |
| V. izvora | 1,120 m |
| Ušće | zaliv Sesun, 38° 03′ 48″ N 121° 51′ 10″ W / 38.06333° S; 121.85278° Z |
| V. ušća | 0 m |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  SAD |
| Naselja | Maunt Šasta, Dansmjur, Reding, Anderson, Red Blaf, Čiko, Kolusa, Dejvis, Sakramento, Rio Vista, Antiok |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Reka i njena široka prirodna poplavna područja bila su nekada bogata ribom i drugim vodenim životinjama, posebno poznata kao najjužnije stanište kraljevskog lososa u Severnoj Americi. Više od 12.000 godina američki domoroci koristili su ogromne prirodne resurse sliva reke, koji predstavlja jedan od najgušće naseljenih prostora američkom domorodačkom populacijom u Kaliforniji. Reka je takođe od davnina korišćena za trgovinu u putovanja. Stotine plemena koja dele regionalne običaje i tradicije naseljavaju dolinu Sakramenta, iako su bili uzdrmani dolaskom Evropljana 1700ih godina. Španski istraživač Gabrijel Moraga nazvao je reku Rio de los Sakramentos 1808. godine, a naziv je kasnije skraćen i anglicizovan u Sakramento.
U 19. veku zlato nađeno u Sijera Nevadi bilo je povod za Kalifornijsku zlatnu groznicu, kada je došlo do ogromnog priliva stanovništva. Izgrađen je veliki broj železničkih pruga koje su pratile tok Sakramenta i njegovih pritoka, vodeći stotine hiljada ljudi na zlatna polja i poljoprivredni region doline Sakramenta. Do kraja polovine ovog veka, mnoge zajednice osnovane su u dolini Sakramenta, od kojih je glavna bila grad Sakramento. Intenzivna poljoprivreda i rudarstvo doprineli su zagađenju reke i značajnim promenama u njenoj hidrologiji i životnoj sredini.
Od 1950. godine sliv reke je bio intenzivno razvijen za vodosnabdevanje i proizvodnju električne energije. Danas se na reci, kao i na skoro svim njenim pritokama, nalazi veliki broj brana. Sakramento se dosta koristi za navodnjavanje u centralnoj i južnoj Kaliforniji i to tako što se voda odvodi kroz kanale, napravljene od strane državnih i federalnih projekata. Iako sada pruža vodu za više od polovine Kalifornije i predstavlja podršku jedne od najplodnijih poljoprivrednih površina u državi, ove pogodnosti promenile su prirodno stanje reke i uslovili smanjenje nekada obilnog ribarstva.
Geologija
urediPo geološkim standardima, Sakramento je relativno mlada reka. Granice njenog sliva počele su da se formiraju pre samo nekoliko miliona godina, kada je sudar pacifičke i severnoameričke ploče doveo do formiranja planinskog venca Sijera Nevada. Iako su planine postojale još pre 100 miliona godina u ovom regionu (pre toga je zemlja verovatno bila potopljena pacifikom), njihovi slojevi odneti su erozijom, a današnji venac formiran je pre samo četiri miliona godina.[5] Severni deo sliva je stariji, a formiran je intenzivnom vulkanskom aktivnošću pre više od 25 miliona godina, što je rezutliralo stvaranjem platoa Modok, kroz koji teče reka Pit. Planina Šasta i Lasen Pik su neke od brojnih Kaskadnih vulkanskih planina koje još uvek postoje na ovom području.[6]
Ekologija
urediReka Sakramento i njen sliv su prvobitno bili stanište za veliki broj vrsta ptica i drugih vodenih vrsta, ali razvoj modernog doba proredio je populaciju životinja. Nekada široka obalna područja i močvarne oblasti nizvodno u delti danas su zamenjeni poljoprivrednim obradivim površinama. U dolini reke živi 40-60 vrsta riba[7][8] i 218 vrsta ptica.[9] Basen je relativno bogat endemskim vrstama vodozemaca i riba. Pretpostavlja se da su pre četiri ili pet miliona godina reke Sakramento i Snejk bile povezane nizom sada isušenih močvara i rečnih kanala. Mnoge današnje vrste riba iz reke Sakramento slične su onima iz reke Snejk, što ukazuje na moguću nekadašnju vezu u prošlosti. Sakramento i San Hoakin imaju u svojim najjužnijim delovima tokova pet vrsta migratornih riba, koje se kreću uzvodno uz reke radi mrešćenja.[8]
Divljač u dolini reke ugrožen je korišćenjem vode iz reke za poljoprivredu i urbanih područja, zagađenjem izazvanog pesticidima, nitratima, kiselinama koje otiču iz rudnika i gradskim otpadnim vodama.[2] Smeštene duž pacifičkog migratornog koridora, prostrane močvare u dolini Sakramenta bile su važna stanica za ptice selice; od svih tih močvara danas postoje samo nekoliko njih, bilo očuvane, bilo veštački napravljene.[10] Prirodna populacija ptica konstantno je opadala tokom 19, 20. i 21. veka. Vrste koje su nekada bile uobičajene za ovo područje a danas su nestale su vrbina muharica (Empidonax traillii), žutokljuna kukavica (Coccyzus americanus), zvonasti zelenić (Vireo bellii) i cvrkutavi zelenić (Vireo gilvus). Drugi razlog za smanjenje vrsta je uvođenje ne-autohtonih vrsta, poput “parazitske” kravarice, koja krade gnezda drugih ptica i koristi ih kao svoja.[11]
Reference
uredi- ^ „USGS Gage #11447650 on the Sacramento River at Freeport, CA, 2009” (PDF). National Water Information System. U.S. Geological Survey. Pristupljeno 28. 3. 2010.
- ^ a b „Study Unit Description”. Sacramento River Basin NAWQA Program. U.S. Geological Survey. Pristupljeno 28. 8. 2010.
- ^ Measured by the USGS utilizing the standard 1:24,000 scale quadrangle sources, the river is 375 mi (604 km) from its mouth in Suisun Bay at Broad Slough to the confluence with the Pit River in Lake Shasta. The distance from there to the confluence of the Middle and South Forks of the Sacramento is an additional 72 mi (116 km) for a total of 447 mi (719 km). (The slightly longer South Fork adds 11 mi (18 km) for a grand total of 458 mi (737 km).) When the 315 mi (507 km) Pit River is added to the 375 mi (604 km) Sacramento River length below their confluence, the Sacramento-Pit River system totals 690 mi (1.110 km), the third longest river enitirely within one state after the Kuskokwim River in Alaska and the Trinity River in Texas.
- ^ Carter, James and Resh, Vincent (2005). „Pacific Coast Rivers of the Coterminous United States”. Ur.: Benke, Arthur and Colbert Cushing. Rivers of North America. Elsevier. str. 547–552. ISBN 978-0-12-088253-3.
- ^ Resendes, Mary Ann. „Geology of the Sierra Nevadas”. Central Sierra Historical Society. Arhivirano iz originala 17. 8. 2010. g. Pristupljeno 29. 8. 2010.
- ^ Michaelsen, Joel. „The Cascades and Modoc Plateau Region”. Department of Geography. University of Santa Barbara. Arhivirano iz originala 26. 6. 2010. g. Pristupljeno 29. 8. 2010.
- ^ „Fish”. Sacramento River Portal. Pristupljeno 29. 8. 2010.
- ^ a b „Sacramento-San Joaquin Ecoregion”. Freshwater Ecoregions of the World. World Wide Fund for Nature. Arhivirano iz originala 5. 10. 2011. g. Pristupljeno 29. 8. 2010.
- ^ „Birds”. Sacramento River Portal. Pristupljeno 29. 8. 2010.
- ^ „Tehama Recreation”. Bureau of Land Management. 21. 8. 2007. Pristupljeno 29. 8. 2010.
- ^ Small, Stacy L.; Nur, Nadav; Black, Anne; Geupel, Geoffrey R.; Humple, Diana; Ballard, Grant (avgust 2000). „Riparian bird populations of the Sacramento River system: Results from the 1993–1999 field seasons” (PDF). Sacramento River Portal. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 7. 2011. g. Pristupljeno 29. 8. 2010.
Literatura
uredi- Carter, James and Resh, Vincent (2005). „Pacific Coast Rivers of the Coterminous United States”. Ur.: Benke, Arthur and Colbert Cushing. Rivers of North America. Elsevier. str. 547–552. ISBN 978-0-12-088253-3.
