San Hoakin (reka)
San Hoakin (engl. San Joaquin River) reka koja protiče kroz SAD. Dužine 589 km, reka protiče kroz američku saveznu državu Kaliforniju i druga je po dužini reka u Kaliforniji, posle reke Sakramento. San Hoakin izvire na padinama Sijera Nevade i teče kroz plodnu poljoprivrednu San Hoakin dolinu pre nego što stige u zaliv Sesun u San Francisku, gde se uliva u Tihi Okean. Važan izvor vode za navodnjavanje kao i koridor divljih životinja, reka San Hoakin predstavlja jednu od najteže preusmerenih reka u Kaliforniji i njena brana je jedna od najteže napravljenih.
| San Hoakin | |
|---|---|
 | |
 | |
| Opšte informacije | |
| Dužina | 589 km |
| Basen | 82,362 km2 |
| Pr. protok | 145 m3⁄s |
| Sliv | 82.362 |
| Vodotok | |
| Izvor | 37° 43′ 56″ N 119° 10′ 34″ W / 37.73222° S; 119.17611° Z |
| V. izvora | 2,999 m |
| Ušće | zaliv Sesun, 38° 04′ 00″ N 121° 51′ 04″ W / 38.06667° S; 121.85111° Z |
| V. ušća | 0 m |
| Geografske karakteristike | |
| Država/e |  SADKalifornija |
| Naselja | Frezno, Modesto, Stokton |
| Reka na Vikimedijinoj ostavi | |
Ljudi naseljavaju dolinu reke već više od 8.000 godina i ona je jedan od glavnih centara populacije prekolumbijske Kalifornije. Od kraja 18. veka, uzastopni talasi istraživača, uglavnom španskih i američkih, emigrirali su u basen San Hoakina i prvo eksploatisali, a zatim i proterali autohtona plemena. Pridošlice su brzo prisvojile bogate prirodne i hidrološke resurse sliva za upotrebu na farmama i gradovima, ali su bili pogođeni poplavama i sušama. Zbog jedinstvene topografije doline San Hoakina, poplave nekada transformišu donji tok reke u veliko unutrašnje more.
U 20. veku su izgrađeni mnogi nasipi i brane na San Hoakinu i njenim pritokama. Ove građevine zauvek su promenile prirodu reke i odsekli Tularski basen od sliva reke. Reka predstavlja stanište za hiljade lososa koji ovde dolaze da se mreste i za milione ptica selica. Danas reka ima ogroman značaj za vodosnabdevanje, plovidbu i regulacione radove od strane raznih saveznih organa, koji su dramatično smanjili tok reke od 20. veka.
Smer uredi
Izvor reke nalazi se u Ansel Adams Vajldernesu u južnoj Sijera Nevadi, na ušću tri glavne pritoke: Midl Fork, koja izvire iz jezera Hiljadu ostrva na visini od 3.000 metara;[1] manja, Nort Fork, koja izvire 2,9 kilometara jugoistočno od planine Lajel;[2] i Saut Fork, koja protiče kroz jezero Florens, a počinje od jezera Marta u nacionalnom parku Kraljev kanjon. Midl Fork se obično smatra glavnim delom stabla. Od planinskih alpskih izvora, San Hoakin teče uglavnom na jug u podnožju Sijere, prolazeći kroz četiri hidroelektrane. Ona na kraju izlazi iz podnožja na ono što je nekada bio grad Milerton, na mestu gde se od 1942. godine nalazi brana Frajant, i tu reka formira jezero Milerton.[3]
Nakon brane, reka teče u pravcu zapad-jugozapad i izlazi iz San Hoakin doline - južnog dela Velike Centralne doline - prolazeći severno od grada Frezno. S obzirom da većina vode iz reke odlazi u akvadukte, ona često presuši u delu od 97 kilometara od Frezna do Mendote,[4] gde je dopunjava Delta-Mendota kanal i povremeni tokovi iz Frezno-Slaua, hranjeni od Kraljeve Reke. Od Mendote, reka skreće severozapadno, prolazeći kroz mnogo različitih kanala, od kojih su neki prirodni, a neki stvoreni ljudskom rukom. Severoistočno od Dos Palosa, reci se pridružuju reke Frezno i Čaučila. 80 kilometara nizvodno, reka Merced uliva se u San Hoakin.[3]
Većina reke protiče kroz mirnu poljoprivrednu ravnicu, a zahvaljujući njenom meandriranju, ona uspeva da izbegne većinu gradskih područja u San Hoakin dolini. Oko 18 kilometara zapadno od Modesta San Hoakin prima svoju najveću pritoku - Tulumn. Blizu Vernalisa, njoj se pridružuje još jedna velika reka - Stanislav. Reka prolazi kroz Mantiku i Trejsi, gde se dva rukavca - Stara Reka i Srednja Reka - odvajaju od glavnog toka reke neposredno ispred Sakramento-San Hoakin delte, ogromne invretne delte formirane od naslaga sedimenata koje su ove reke donele.[3]
Oko 40 kilometara od ušća reka skreće zapadno u Stokton, koji je jedan od najvećih gradova sliva. Odavde pa do ušća, reka je prekopana u sklopu projekta za Stokton kanal. Reka se, idući prema ušću, širi do 1.500 metara dok se ne spoji sa rekom Sakramento, u Antioku, formirajući zaliv Sesun. Ove dve reke zajedno teku zapadno kroz prolaz Karkinez i u zalivu San Francisko se ulivaju u Pacifik.[3]
Geologija uredi
U geološkom kontekstu, reka San Hoakin može se podeliti na dva glavna segmenta.[5] Gornji, dužine 156 kilometara, iznad brane Frajant u Sijeri, karakteriše se kao strmi, stenoviti, planinski potok. Tokom miliona godina, gornji San Joakin, kao i gornji delovi većine njenih potoka, zajedno su odneli ogromne količine stena i sedimenta sa planine. Većina granitnih magmatskih i metamorfnih stena datira iz mezozoika. Pored toga, mnoge pritoke San Hoakina teku preko regiona metamorfisanih vulkanskih stena poznatih pod imenom Mother Lode Gold Belt.[6]
431 kilometar dugi donji deo, potpuno suprotno, krivudava je reka koja teče preko kenozojskih aluvijalnih naslaga koje danas čine ravan Centralne doline.[6] Ogromne količine sedimenata koji čine donji tok reke predstavljaju sloj dubine 9,7 do 15,3 kilometara, sa udaljenošću od osnovnih stena koja se, idući prema severu, povećava. Pre izdizanja Kalifornijskog obalskog venca, više od 6.100 metara sedimenata bilo je naslagano u podnožju Sijere zbog aktivnosti plime, a preci reke San Hoakin i njenih pritoka, koji su tekli prema zapadu od ove aluvijalne ravni, odneli su naslage u more.[7]
Reference uredi
- ^ "Middle Fork San Joaquin River". Geographic Names Information System. United States Geological Survey. 1981-01-19. Retrieved 2011-06-11.
- ^ "North Fork San Joaquin River". Geographic Names Information System. United States Geological Survey.
- ^ a b v g „USGS Topo Maps for United States”. ACME Mapper. Pristupljeno 18. 03. 2011.
- ^ „Restoring the San Joaquin River: Following an 18-year legal battle, a great California river once given up for dead is on the verge of a comeback”. Issues – Water. Natural Resources Defense Council. 17. 09. 2007. Pristupljeno 18. 03. 2011.
- ^ Romans, Brian (12. 08. 2010). „Geologic Context and History of the San Joaquin River”. Quest. KQED. Pristupljeno 18. 03. 2011.
- ^ a b Parrish, John G. „Simplified Geologic Map of California” (PDF). State of California Department of Conservation. Arhivirano iz originala (PDF) 21. 02. 2011. g. Pristupljeno 18. 03. 2011.
- ^ „Central Valley Aquifer System”. Ground Water Atlas of the United States. U.S. Geological Survey. Pristupljeno 16. 03. 2011.
