Спартак (film iz 1960)
Spartak (engl. Spartacus), američki istorijski film iz 1960. godine, koji je režirao Stenli Kjubrik, a koji je baziran prema istoimenom romanu Hauarda Fasta.[1] Film je inspirisan životnom pričom Spartaka, vođom pobune robova protiv Rimske republike, kao i događajima tokom Spartakovog ustanka. U naslovnoj ulozi je Kirk Daglas, dok su u ostalim ulogama Lorens Olivije kao rimski general i političar Marko Licinije Kras, Piter Justinov kao trgovac robovima Lentul Bacijat (za svoju ulogu je osvojio Oskara za najboljeg sporednog glumca), Džon Gavin kao Julije Cezar, Džin Simons kao Varinija, Čarls Loton kao Sempronije Grah i Toni Kertis kao Antonin.
| Spartak | |
|---|---|
 Filmski poster na srpskohrvatskom jeziku | |
| Žanr | istorijska drama |
| Tvorac | Stenli Kjubrik |
| Režija | Stenli Kjubrik |
| Scenario | Roman: Hauard Fast Scenario: Dalton Trambo |
| Producent | Kirk Daglas |
| Glavne uloge | Kirk Daglas Džin Simons Lorens Olivije Čarls Loton Piter Justinov Džon Gavin Ton Kertis |
| Muzika | Aleks Nort |
| Producentska kuća | Universal Studios |
| Godina | 1960. |
| Trajanje | 184 minuta (premijerni) 197 minuta (režiserska verzija) |
| Zemlja | Sjedinjene Američke Države |
| Jezik | engleski |
| Budžet | 12 miliona dolara |
| Zarada | 60 miliona dolara |
| IMDb veza | |
Daglas, čija kompanija Bryna Productions je producirala film, smenio je originalnog režisera Entonija Mana nakon prve nedelje snimanja. Kjubrik, sa kojim je Daglas ranije sarađivao, preuzeo je njegovo mesto kao režiser. Ovo je bio jedini Kjubrikov film u kome on nije imao potpunu umetničku kontrolu. Scenarista Dalton Trambo se u to vreme nalazio na holivudskoj crnoj listi. Daglas je Tramba javno najavio kao scenaristu filma, a novoizabrani predsednik Džon Kenedi je prešao piketing američke legije kako bi pogledao film, što je pomoglo da se scenarista nađe van crne liste. Knjiga Spartak, Hauarda Fasta, takođe se našla na crnoj listi i on je morao samostalno da objavi originalno izdanje.
Film je osvojio četiri Oskara i postao je najuspešniji film po zaradi studija Universal Studios, dok ga nije prestigao film Aerodrom (1970). Kongresna biblioteka je 2017. godine izabrala film za Nacionalni registar filmova, kao „kulturno, istorijski i estetski značajan”.
Radnja uredi
Istorijski spektakl rađen po istoimenom romanu Hauarda Fasta, uzbudljiva priča o robu Spartaku.
U vreme Rimskoga Carstva, 70 godina pre rođena Isusa Hrista, Spartak je kupljen i obučavan da postane gladijator. Kao sinu roba i robinje, ropstvo je za njega jedina stvarnost koju od svog rođenja poznaje. Jedva izvukavši živu glavu iz borbe koja je služila za zabavu bogatim Rimljanima, Spartak odlučuje da ostvari svoj san o slobodi i padu ropstva.
Odlučuje da povede borbu za oslobođenje, predvodeći hiljade robova u pohodu na Rim…[2]
Uloge uredi
| Glumac | Uloga |
|---|---|
| Kirk Daglas | Spartak |
| Lorens Olivije | Marko Licinije Kras |
| Džin Simons | Varinija |
| Čarls Loton | Sempronije Grah |
| Piter Justinov | Lentul Bacijat |
| Toni Kertis | Antonin |
| Džon Gavin | Julije Cezar |
Nagrade i nominacije uredi
Oskar nagrade uredi
| Nagrada[1] | Osoba[1] |
|---|---|
| Najbolji sporedni glumac | Piter Justinov |
| Najbolja scenografija | Aleksander Golicen Erik Orbom Rasel A. Gozman Džulija Heron |
| Najbolja fotografija | Rasel Meti |
| Najbolji dizajn kostima | Arlington Vajez Bil Tomas |
| Nominacije[1]: | |
| Najbolja montaža | Robert Lorens |
| Najbolja muzika | Aleks Nort |
Istorijska tačnost uredi
Posle Spartakovog konačnog poraza, Rimljani traže od zarobljenih robova da odaju ko je Spartak u zamenu za pomilovanje. Međutim, svaki rob proglašava sebe Spartakom („Ja sam Spartak“), podelivši njegovu sudbinu (razapinjanje na krst). Međutim, pravi Spartak je poginuo u bici. Dokumentarni film „Trambo“ sugeriše da je trebalo da ove scene pokažu solidarnosti sa onima koji su bili ili su optuženi da su komunistički simpatizeri tokom perioda makartizma, koji su odbili da potkažu svoje kolege i tako se našli na crnoj listi. Ova istorijska netačnost je ispravljena u rimejku filma „Spartak“ iz 2004. godine.
Ova scena je kasnije pomenuta, obrađena ili su na nju pravljene parodije u kasnijim filmovima. U filmu Žitije Brajanovo, svaki u sceni kada Rimljani traže od razapetih Jevreja da kažu ko je Brajan kako bi ga oslobodili, Jevreji viču: „Ja sam Brajan“, „Ne, ja sam Brajan“, „Ja sam Brajan i moja žena takođe“. Isto tako, u filmu Maska Zoroa, osuđenici viču „Ja sam Zoro“.
