Stari svat

Posebno mesto u porodičnim odnosima, pored kuma, zauzima još jedna osoba, koja može biti u krvnom srodstvu sa porodicom – starojko ili stari svat, kako se još zove. Pored kumova, starojko je svedok na crkvenom venčanju, ali i građanskom. Ova značajna figura na tradicionalnim srpskim venčanjima najčešće je najstariji neoženjeni član iz mladoženjine porodice. Uloga može da se razlikuju u zavisnosti od precizne geografske lokacije: negde se on bira samo kao omaž starim običajima, a negde on zaista ima značajnu ulogu, u rangu domaćina svim zvanicama.

Uloga i običaji

Starojko se smatra drugim kumom, odnosno svedokom venčanja, pa on prisustvuje i gradskom venčanju. Ranije je on uvek bio mladoženjin ujak, a ukoliko je slučaj da mladoženjina majka nije imala rođenog brata, onda bi uloga starog svata bila dodeljena njenom bratu od tetke, od strica ili od ujaka. U slučajevima da mladoženja nije imao nijednog ujaka, za starog svata bi se uzimao njegov teča. U nekim krajevima, starojko može da bude i mladin ujak, stric ili teča.

Uloga starog svata na venčanju je veoma raznovrsna. Njegovo glavno zaduženje jeste da tog dana sve protekne kako treba, te da raspoloženje gostiju bude na zadovoljavajućem nivou. U nekim krajevima naše zemlje, stari svat je, po tome što je kićen drugačije od ostalih zvanica, bio razlikovan od ostalih svatova. On sedi za mladenačkim stolom. U drugim sredinama je njegova glavna uloga da bude zabavljač gostiju, a njegova zdravica za mladence usledila bi neposredno nakon kumove, takođe se on i drugi poziva na svadbu.

Uloga je interesantna, jer ona na prvi pogled spaja nespojivo – osobu koja treba da rukovodi svadbom i zabavljača. Danas je njegova uloga slična ulozi kuma, ali se može reći da se značaj ove uloge, naročito u gradskim sredinama, umanjio, jer sada njegovu ulogu vrše najbolji prijatelji mlade ili mladoženje. Ova uloga drugog svedoka, se i danas poštuje u seoskim sredinama.

Treba napomenuti, da bi starojko trebalo mladi da kupi veo, rukavice, cipele i burmu za venčanje.

Dever i deverski

Starojko, po tradiciji, sa sobom pored žene i roditelja, ako ih ima, vodi devera i deverskog, a to su uglavnom njegova deca, koja preko ramena nose ćebe ili platno vezano mašnom, koje im stavlja mlada, preko ramena i predstavljaju takođe bitne goste. Dever je dečak ili momak, koji može biti i sa mladoženjine strane, on izvodi mladu iz kuće i obuva joj cipele. Ova uloga na svadbi se i danas javlja. Deverski je starojkova ćerka ili neka druga neudata devojka, a može biti i neka devojčica. Za deverskog se uzimaju sestre, drugarice, rođake, najbolje prijateljice. Njihova uloga je da prave društvo mladi, a negde i da je izvedu iz kuće, a mogu i da budu zadužene za kićenje gostiju. Ova uloga se veoma retko praktikuje, pa je samim tim i izgubila dosta na značaju.

Vidi još

• Srpski srodnički odnosi