Stodorani
Stodorani[1] ili Havoljani[1][2] (nem. Heveller; rus. гавеляне, стодоряне; polj. Hawelanie, Hobolanie, Oblanie; ukr. стодоряни, гаволяни) su bili zapadnoslovensko pleme, deo plemenskog saveza Ljutića. Nastanjivali su srednji tok reke Havel, po kojoj su nazvani Havoljani, ali ime kojim je pleme samo sebe nazivalo (etnonim) je Stodorani.
Stodoranska zemlja je obuhvatala oblasti oko obala reke Hafel, od današnjeg grada Špandaua do iza Ratenova. Glavna tvrđava i sedište plemenskog kneza s početka IX veka bio je grad Branibor (danas Brandenburg na Hafelu). Susedi Stodorana na istoku bili su slovenski Sprevljani. Stodorani i Sprevljani su pripadali plemenskom savezu Ljutića kome su pripadala i plemena Ukrani, Retari, Prekopjenci i Dolenčani. Nisu imali centralizovanu državnu vlast, a upravljanje se vršilo iz brojnih utvrđenja u kojima su živeli plemići.
Stodoranska kneginja Drahomira se 907 godine udala za češkog vojvodu Vratislava I, sa kojim je imala sina svetog Vaclava, koji je nakon očeve smrti postao češki vojvoda. Prihvativši hrišćanstvo, stodoranski knez Tugomir potčinio je zemlju svog plemena Nemcima, koji su 940. osnovali Brandenburšku biskupiju. Kao rezultat toga, došlo je do Velikog slovenskog ustanka 983. godine, kada su se Stodorani oslobodili nemačke prevlasti, proterivši nemačke biskupe.
Stodorani su se u manjoj meri u odnosu na ostale Polapske Slovene bavili poljoprivredom, a više lovom. Na arheološkim nalazištima otkrivena je velika količina srebrnog blaga koje potiče iz XI veka. Njegovi vlasnici, po svemu sudeći, pripadali su plemenskoj eliti koja je posedovala zemlju i učestvovala u međuregionalnoj trgovini. Živeli su u neutvrđenim naseljima ili u tvrđavama kao što su Ratenov, Potsdam i Špandau.
Poslednji stodoranski knez bio je Pribislav-Henrik, koji je verovatno takođe bio hrišćanin. Njegovog prethodnika Majnfreda ubili su pobunjeni pagani. Pribislav-Henrik se neko vreme nazivao kraljem i kovao sopstveni novac. Kasnije je poklonio južne delove svoje zemlje markgrofu Brandenburga i vojvodi Saksonije Albertu Medvedu (Albert I Brandenburški). Njegov položaj u odnosu na Sveto rimsko carstvo ostaje nejasan. Za naslednika severnog dela zemlje imenovao je Alberta. Posle njegove smrti 1150. godine Stodoranska država nestala je sa političke karte, a njegove zemlje su postale deo Brandenburške markgrofovije.
Izvori uredi
Literatura uredi
- H.-D. Kahl: Slawen und Deutsche in der Brandenburg. Geschichte des 12. Jahrhunderts, 1964