Suteska Svetog Oca (Bela Palanka)

Suteska Svetog Oca je rtasta ivična epigenija reke Nišave, duga 1,5 km i duboka od 85 do 185 m. Jedna je od nekoliko epigenetskih klisura i suženja srednjeg Ponišavlja. Iako na prvi pogled surova, sa ogolićenim stenovitim stranama, ona je bogata florističkim bogatstvom i reliktnim flornim vrstama iz tercijera.^[1]

Položaj i prostranstvo uredi

Suteska Svetog Oca prostire se preovlađujućim pravcem istok-zapad i spaja Đurđevopoljsku kotlinu (iz gornjeg dela srednjeg Nišavlja) na istoku, sa Belopalanačkom kotlinom (središnim delom srednjeg Ponišavlja) na zapadu.

Celom dužinom usečena je u severni obod planine Belava i njene bankovite i slojevite kretacejske krečnjake. Strmih je strana bez aluvijalnih ravni, sa očuvanim terasastim, kamenitim zaravnima, na visinama od 24 m, 40 m i 60 m, na desnoj strani doline Nišave.^[2]

Geološka prošlost uredi

Nastala je tako što se na svom putu od istoka ka zapadu reka Nišava prvo usecala u susedne mekše stene u povlati Belave, sve dok ih nije probila. Nakon toga, u drugoj fazi rečni tok Nišave erodirao je čvršće stene u podini, ali mnogo manjim intenzitetom i u isto vreme nastavio spiranje i denudaciju manje otpornih stena na bokovima Belave. Na kraju dovela je do sve većeg spuštanja površine u povlati, tako da je ona postala niža od podinske.^[3]

Nakon formiranja suteske Nišava (uzvodno od sela Čiflika), napušta sutesku i ulazi u Belopalanačku kotlinu, tekući prema severozapadu.

Suteska spada u grupu ivičnih epigenija, jer je nastala usecanjem doline u obod od čvrstih stena nekadašnjeg jezerskog basena, u podnožju planine Belava.^[2]

Značaj uredi

Suteska ima veliki značaj u očuvanju reliktnih flornih vrsta iz tercijera, što dokazuje prisustvo submediteranskih vrsta, kojima jako pogoduje modifikovana mezo klima suteske sa njenim povećanim prisustvom vlage u vazduha i smanjenim ekstremima temperature.

U proseku suteska je toplija od drugih srpskih epigenija, zbog;

izloženosti njenih stenovite strana ka jugu i njihovog jakog zagrevanja u toku dana,
ublaženog dejstva mrazeva, vetrova i suša,
magle, koja se u njoj javlja češće i traje duže
pojava jakih jutarnjih rosa koje umeju da bude česta pojava zbog povećane relativne vlažnosti vazduha.

Literatura uredi

Opština Bela Palanka (2009): Strategija održivog razvoja opštine Bela Palanka, Opština Bela Palanka
Petrović J. (1974): Krš istočne Srbije, Srpsko geografsko društvo, Beograd
Pavlović M. (1998): Geografija Jugoslavije II, Savremena administracija, Beograd

Izvori uredi

^ „Suteske i klisure, Opština Bela Palanka zvanična prezentacija opštine.”. Opština Bela Palanka. Pristupljeno 30. 9. 2016.
^ ^a ^b Petrović J. (1998): Priroda Bele Palanke i srednjeg Ponišavlja, Univerzitet u Novom Sadu, PMF, Institut za geografiju, Novi Sad
^ Petrović, D, Manojlović, P. (2003): Geomorfologija, Geografski fakultet, Beograd. ISBN 86-82657-32-5

Spoljašnje veze uredi

[1] „Suteske i klisure, Opština Bela Palanka zvanična prezentacija opštine.”. Opština Bela Palanka. Pristupljeno 30. 9. 2016.

[autogenerated1-2] Petrović J. (1998): Priroda Bele Palanke i srednjeg Ponišavlja, Univerzitet u Novom Sadu, PMF, Institut za geografiju, Novi Sad

[3] Petrović, D, Manojlović, P. (2003): Geomorfologija, Geografski fakultet, Beograd. ISBN 86-82657-32-5

[1]

[2]

[3]