Sfigmograf
Sfigmograf je medicinski uređaj za registrovanje arterijskih pulsnih oscilacija. Naziv potiče od reči (grč. aρτηρία - arterija + σφυγμός - пулс + γράμμα - запис), ili u slobodnom prevodu „zapisisivati puls arterija“. Grafički zapis pulsnih oscilacija (na papiru, osciloskopu, i magnetnom mediju) nosi naziv sfigmogram. Ispitivanje oblika krive pulsa arterija, kao i sinhrono registrovanje pulsa dve arterije, dobijene sfigmogramom, ima dijagnostički značaj u kliničkom radu, najčešće za procenu stanja leve srčane komore.[1]
Istorija uredi
Sfigmograf, kao medicinski instrument za merenje pulsa prvi put je primenjen u devetnaestom veku. Prvi uređaj osmislio je 1854. godine nemački fiziolog Karl von Vierordt (1818—1884). Godine 1863, francuski fiziolog Etjen-Žil Mari (Étienne-Jules Marey, 1830—1904), konstruisao je poboljšanu, prenosnu verziju Karlovog uređaja. U medicini, za evaluaciju srčanih funkcija sfigmogram je prvi primenio škotski fiziolog Ser Džejms Makenzi (1853—1925).[2]
Uređaj se koristio aktivno sve do kraja 19. veka kada je konstruisan prvi mehanički pulsmetar. U 21. veku sfigmograf je zamenjen savremenim digitalnim sistemima za merenje pulsa. Klasična verzija uređaja (sa zagaravljenim papirom) danas se uglavnom koristi na medicinskim fakultetima u okviru instituta za fiziologiju, a savremeni digitalni uređaji u kliničkoj praksi.
Vrste sfigmografije uredi
U svakodnevnoj praksi koriste se sledeće vrste sfigmografije:
- Direktna sfigmografija
Direktnom sfigmografijom registruju se pulsne oscilacije zida krvnog suda krvnog ispod pelote ili levka sfigmografa.
- Volumenska sfimgografija
Kod volumenske sfigmografije postupak se izvodi uz pomoću pneumaticki manžetne obmotane oko dela ida, i registruju volumenske promene izazvane prolaskom pulsnog talasa kroz arterije.
Osnovne postavke uredi
Za praćenje i detaljnu analizu pojedinačnih oscilacija arterijskog pulsa i njegovih varijacija proizveden je poseban uređaj poznat pod nazivom sfigmograf, koji prikazuje grafički zapis manifestacije pulsnih oscilacija. Ispitivanje oblika krive pulsa arterija, na grafičkom zapisu kao i sinhrono registrovanje pulsa dve arterije, ima dijagnostički značaj u kliničkom radu.
Kriva pulsa aorte i centralnih arterija razlikuje se od krive pulsa perifernih arterija, kao što su npr. palčana ili radijalna i butna ili femoralna arterija i druge. Kriva pulsa u velikim arterijama (aorta) počinje predsistolnim talasom, koji odgovara izovolumetrijskom skraćenju leve komore, iza kojeg sledi glavni talas pulsa izazvan ubacivanjem krvi u aortu.
Ushodno deo glavnog talasa se naziva anakrot, a nishodni katakrot:
- Anakrot je rezultat povećanja dijametra arterije usled povećanja pritiska u njoj i nastaje u fazi ejekcije i poklapa se sa prvim srčanim tonom.
- Katakrot nastaje kao rezultat smanjenja dijametra arterije usled smanjenja pritiska (tokom dijastole). Na katakrotu se nalazi incizura (oštar zubac) i dikrotni talas. Incizura nastaje u trenutku zatvaranja polumesecastih zalistaka aorte i rezultat je kratkotrajnog, malog povratnog toka krvi. Dikrotni talas je rezultat odbijanja talasa pritiska od zatvorene aortne valvule. Kod krive perifernog arterijskog pulsa, anakrot naglo prelazi u katakrot na kome se nalazi dikrotni talas.
_(14778835494).jpg)
Sfigmogram uredi
Na sfigmografskoj krivulji opisuju se sledeće delovi:
- Početni mali talas — koji odgovara izometrijskoj kontrakciji. Nalazi se iza P-talasa na EKG-u
- Uzlazni krak krive (anakrot) — predstavlja fazu brzog isticanja krvi iz leve komore,
- Silazni krak (katakrot) — to je sistolni plato i on nastaje kao odraz usporenog istiskivanja krvi iz leve srčane komore. Njegov početni deo je u vidu platoa, a drugi deo inklinira oštro prema dole i završava usekom koji odgovara zatvaranju u polumesečastih zalistaka.
- Dikotroni tala — koji sledi iza useka kao posledica odbijanja krvi od zatvorene polumesečaste valvule.
Konstrukcija sfigmografa uredi
Svi sfigmografi u načelu sastoje se od sledećih komponenti:[3]
- Senzor (transmiter mehaničke oscilacije zida krvnog suda i/ili zapremine (volumena) u električne signale ),
- DC pojačavač, analogni ili digitalni konverter,
- Računarska jedinica za skladištenje signal i njegovu različitu transformaciju za grafički prikaz ili memorisanje
- Uređaj za prikaz signala (monitor , pisač, za snimanje na papiru).
Izvori uredi
- ^ Sphygmographs
- ^ Handbook of the sphygmograph : being a guide to its use in clinical research : to which is appended a lecture delivered at the Royal College of Physicians on the 29th of March 1867 on the mode and duration of the contraction of the heart in health and disease (1867)
- ^ Trifonov E.V. Antropologiя: duh - duša - telo - sreda čeloveka, ili Pnevmapsihosomatologiя čeloveka Russko-anglo-russkaя эnciklopediя, 18-e izd., 2015. Sfigmograf
Literatura uredi
- Antić R. Interna propedevtika, Institut za stručno usavršavanje i specijalizaciju zdravstvenih radnika, Beograd, 1976.
- Ristić S. M. Klinička propedevtika, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1990.
- Pešić M. H. Lj. Interna propedevtika, Prosveta, Niš 1991.
Spoljašnje veze uredi
- La circulation et le pouls; histoire, physiologie, sémeiotique, indications therapeutiques (1886)
- The sphygmograph : its history and use as an aid to diagnosis in ordinary practice (1882)
- Handbook of the sphygmograph : being a guide to its use in clinical research : to which is appended a lecture delivered at the Royal College of Physicians on the 29th of March 1867 on the mode and duration of the contraction of the heart in health and disease (1867)
