Википедија

TNH (tenk)

TNH je serija čehoslovačkih lakih tenkova iz perioda pre Drugog svetskog rata.

Laki tenk TNH

Laki tenk TNH - iranska verzija.
Laki tenk TNH - iranska verzija.

Osnovne karakteristike
Zemlja porekla Čehoslovačka
Namena laki tenk
Proizvođač CKD
Početak proizvodnje 1936.
Uveden u upotrebu 1936.
Povučen iz upotrebe 1988. (Peru)
Prvi korisnik Iran, Peru, Švajcarska, Rumunija
Broj primeraka 50 TNH+ 24 LTP+24 LTH+126 R-2
Brzina na putu 42 km/h
Brzina van puta 15 km/h
Doseg 250 km
Dimenzije i masa
Dužina 4.46-4.61 m
Širina 2.14 m
Visina 2.40 m
Težina 7.3-9.5 t
Oprema
Glavno naoružanje top od 37 mm/24 mm/ 20 mm
Sporedno naoružanje 2-3 mitraljeza od 7.92 mm
Oklop 8-25/32 mm
Snaga (KS) 100 - 126 KS
Vešanje Kristi
Posada
Posada 4

Istorija uredi

Nova Čehoslovačka država, nastala 1918, nasledila je od Austrougarske samo nekoliko starih oklopnih kola Lancia, ali i impresivnu vojnu industriju na čelu sa fabrikom Škoda. Počinjući od nule, 1923-1930. Škoda i Tatra proizvele su manji broj oklopnih automobila OA-23, OA-27 i OA-30, a nakon 1930. veća pažnja posvećena je razvoju tenkova. Krajem 20-ih godina, fabrika CKD postala je konkurent Škodi, i 1933-1936. proizvodila je tankete i lake tenkove za vojsku Čehoslovačke. 1936-1937. obe firme proizvele su zajedno moderne lake tenkove LT-35, ali su njihovi proizvodni kapaciteti prevazišli potrebe čehoslovačke vojske. Jedina mogućnost za dalji razvoj bila je proizvodnja tenkova za izvoz na strano tržište.[1]

Čehoslovačka oklopna vozila do nemačke okupacije 1939.
Proizvodnja do 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939
OA-23
9
-
-
-
-
-
-
OA-27
15
-
-
-
-
-
-
OA-30
-
51
-
-
-
-
-
Tanketa model 33
-
70
-
-
-
-
-
Škoda T-32
-
-
-
-
8
-
-
AH-IV
-
-
-
50
-
83
-
LT-34
-
-
20
30
-
-
-
LT-35
-
-
-
15
262
-
-
TNH serija
-
-
-
40(TNH)
15(R-2)
10(TNH)
61(R-2)
7(LTP)
50(R-2)
17(LTP)
24(LTH)

Karakteristike uredi

Idući ispred svog vremena, CKD je usvojio revolucionarni američki sistem vešanja "Kristi", koji je omogućavao velike brzine i pokretljivost van puta. Ovaj novi sistem uspešno je primenjen na tanketama AH-IV (namenjenim za izvoz), a zatim i na lakim tenkovima TNH, koji su bili planirani naslednik LT-35. Rezultat je bio jedan od najboljih tenkova svog vremena, čiji je pokretački sistem ostao visoko cenjen do kraja rata. Iako su se razlikovali u detaljima, svi članovi TNH serije bili su približno slični. Četvoročlana posada sastojala se od vozača i radio-operatera napred, sa mitraljezom u pokretnoj lopti između njih, i komandira i nišandžije u kupoli. Kupola je bila niska i zaobljena, sa dodatnom kupolicom za komandira na desnoj strani. Naoružanje kupole sastojalo se od topa kalibra 37 mm (60 metaka) sa još jednim spregnutim mitraljezom (3.000 metaka). Sva vozila bila su opremljena telegrafskim radiom. Po standardima 1939/40. bio je to iznenađujuće dobro uravnotežen tenk, ali nedostajala mu je sposobnost nadogradnje zbog uzanog trupa. Nije mogao da ponese teži top, niti je bilo mesta za trećeg člana posade u kupoli.[1]

Izvoz uredi

TNH serija bila je odmah uspešno rasprodata, najpre u Iran 1936-1937. (50 vozila sa oznakom TNH), a zatim u Peru 1938-1939. (24 tenka LTP) i Švajcarsku 1939. (24 tenka LTH). Za to vreme, Škoda je 1937-1939. izvezla u Rumuniju 126 svojih tenkova R-2, pravljenih po istom modelu.[1]

 
Iranska verzija (TNH) u Azerbejdžanu 1946.
 
Švajcarska verzija (LTH).
 
LTL verzija (21 tenk) originalno namenjena Litvaniji iz 1939, isporučena Slovačkoj.[2]

Iranski TNH uredi

Iranski model iz 1936. bio je osnovni (opisan gore), a od kasnijih se razlikovao slabijim motorom od samo 100 KS.[2]

Peruanski LTP uredi

Peruanski model iz 1938. bio je lakši (samo 7.3 t) , sa oklopom do 25 mm, motorom od 126 KS i 3 mitraljeza. Vozila su bila tako kvalitetna da su neka ostala u službi sve do 1988.[2]

Švajcarski LTH uredi

Švajcarski model iz 1939. (neposredno pre okupacije) bio je nešto veći od TNH (7.7 t), sa oklopom od 8-32 mm, brzinom do 45 km/h i automatskim topom kalibra 24 mm kao glavnim oruđem.[2]

Litvanski LTL uredi

Model iz 1939. (21 vozilo) nakon okupacije isporučen Slovačkoj kao LT-40. Bio naoružan automatskim topom kalibra 20 mm ili samo sa 3 mitraljeza (izviđačka verzija). Bio je najteža verzija (9.5 t) i najsličnija kasnijem Pancer 38(t).[2]

Za domaće tržište uredi

U proleće 1938. Ministarstvo odbrane Čehoslovačke raspisalo je konkurs za 150 novih tenkova: pobedio je TNH PS, koji će ući u istoriju u nemačkoj službi kao Pancer 38 (t), pošto je Minhenskim sporazumom i okupacijom Češke u martu 1939. u ruke Trećeg rajha pao celokupan arsenal Čehoslovačke republike: 15 OA-27, 51 OA-30, 51 LT-34, 298 LT-35 i svih 150 još neupotrebljenih LT-38/Pancer 38 (t) - u nemačkoj službi do kraja rata biće ih 1414.[2] Bilo je u tome poetske pravde, pošto su čehoslovački tenkovi doprineli padu Francuske, koja je izdala Čehoslovačku u Minhenu 1938.[1]

Reference uredi

  1. ^ a b v g Ness 2002, str. 63–67
  2. ^ a b v g d đ „Škoda CKD TNH”. www.tanks-encyclopedia.com (na jeziku: engleski). Arhivirano iz originala 28. 05. 2018. g. Pristupljeno 23. 5. 2018. 

Literatura uredi

  • Ness, Leland (2002). Jane's-World War II Tanks And Fighting Vehicles-The Complete Guide. London: HarperCollinsPublishers. ISBN 978-000711228-9. 
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=ТНХ_(тенк)&oldid=27020447”