Telec

Telec je bio bugarski kan koji je sredinom 8. veka vladao bugarskom državom. Potiče iz prabugarske boljarske porodice Ugaina.
Njegova politička i vojna delatnost može se rekonstruisati na osnovu vizantijskih izvora, pre svega na osnovu vesti koje je ostavio patrijarh Nićifor (806–815) u svom delu Kratka istorija koja opisuje vreme od 602. do 769. godine. Uopšte, slično važi i za sve ostale vladare Prve bugarske države. Izvori su oskudni, često nejasni i podložni sumnji i tumačenju i, svakako, jednostrani, s obzirom da su pisani sa vizantijskog stanovišta. Upravo zbog toga nam pojedini narodi i njihovi glavari u fokus istorijskih zbivanja ulaze tek onda kada se nađu u vidokrugu pisaca moćnih država i imperija, kao što je ovde slučaj.
Iz pomenutog izvora i rekonstrukcija V. Zlatarskog i G. Ostrogorskog, saznajemo da je Telec uspeo da se nametne kao kan 762. godine, tek nakon dužih unutrašnjih borbi u bugarskoj državi. Kako Prabugari nisu bili slovenski već turkijski narod (tek kasnijim etapama svog suživota na Balkanu naknadno i postepeno sloveniziran), u ovoj Prvoj bugarskoj državi postojala su dva jaka etnička elementa: jedan je činila velika masa Slovena, koji su bili potčinjeni Prabugarima, a drugi su činili upravo prabugarski boljari koji su ljubomorno čuvali svoje društvene položaje i nisu dozvoljavali Slovenima da im poremete taj uspostavljeni red. Izgleda da je sa Telecom na vlast došla jedna grupa boljarskih porodica netrpeljiva prema Slovenima i ratoborna u svojoj politici prema Vizantiji. Balkanska politika vizantijskog cara Konstantina V (741-775) ogleda se u merama koje je preduzeo radi zaštite Trakije. To jasno pokazuje da Vizantija više nije mogla da računa na dotadašnje mirno stanje prema bugarskoj granici. Odgovor Bugara na ove careve poteze bio je jedan upad u vizantijske zemlje iz 756. godine. Dolaskom Teleca na vlast (762) antivizantijsko raspoloženje u Bugarskoj još je više poraslo. Tako je Konstantin V odlučio da na upad Bugara odgovori velikom ratnom ekspedicijom. Car je poslao flotu koja je veći odred vizantijske konjice odvezla na ušće Dunava, a sam car je u bugarsku teritoriju upao preko Trakije. Konjica koja je sa severa napredovala prema jugu sastala se carskom vojskom kod Anhijala na obali Crnog mora. Na ovom mestu je 30. juna 763. godine došlo do velike bitke koja je trajala ceo dan, a koja se završila potpunim porazom bugarskih snaga. Ovu veliku pobedu, najveću u svojoj vladavini, car Konstantin V je proslavio trijumfalnim ulaskom u Carigrad i svečanim igrama u Hipodromu, što dodatno pokazuje koliki je značaj ove bitke bio, uz određene ceremonijalne i popularne elemente koje je ovaj događaj trebalo da ima u samoj carskoj prestonici.
Ovom bitkom i porazom Bugara han Telec je ubrzo izgubio presto (765), a Bugarska je u toku više godina bila poprište nemira i unutrašnjih borbi, sve dok Telecov sin Telerig nije uspostavio kontrolu 770. godine.

Literatura

• V. Zlatarski, Istoriя na bъlgarskata dъržava prez Srednite vekove I, Nauka i izkustvo, Sofiя, 1971.
• Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.