Usamljeni nadgrobnik u Drenovi
Usamljeni nadgrobnik u Drenovi (opština Gornji Milanovac) nalazi se na potesu Jevđovina u donjem delu sela. Ne zna se kome je i kada podignut.[1] Po formi, spomenik pripada tipu nadgrobnih obeležja na kojima je evidentan uticaj orijentalno-islamske kulture, a po stilskim odrednicama može se datirati u prvu polovinu 19. veka.
| Usamljeni nadgrobnik u Drenovi | |
|---|---|
.jpg) Stari nadgrobni spomenik „njivaš” na potesu Jevđovina u donjem delu Drenove. | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Drenova |
| Opština | Opština Gornji Milanovac |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | Spomenik-usamljenik |
| Vreme nastanka | 19. vek |
Uvod uredi
Usamljeni nadgrobnici uredi
Predstavljaju posebnu podgrupu starih nadgrobnih obeležja. Sreću se na najrazličitijim mestima — u šumama, kraj puteva, na livadama i njivama ( „njivaši”), pored potoka i reka itd. U svojoj knjizi Takovci Milenko S. Filipović navodi da je sve do polovine 20. veka postojalo pravilo da se „na mestu gde ga je zatekla smrt sahranjuje svako ko ne umre prirodnom smrću”: utopljenici, samoubice, onaj koga ubije drvo, konj itd, stradali od groma... „pa i onaj koji pogine od razbojnika”. Bez crkvenog obreda nisu sahranjivane samo samoubice, već i oni koji su ginuli nesrećnim slučajem.[2]
Opis spomenika uredi
Tesanik pravougaonog oblika ima zasek u „visini ramena” i zaobljen kružni završetak, čime asocira na ljudsku figuru. Na temenu stuba nalazi se ispupčenje nepravilnog oblika. Kompleksan motiv umnoženog krsta isklesan je na istočnoj strani spomenika. Sa njim u sprezi je kružnica koja svojim zrakastim urezima asocira na simbol sunca, što sve zajedno nosi jasnu simboliku vaskrsenja.[3] Poleđina i bokovi spomenika su bez ureza, osim kratkog natpisa na južnoj strani.
Materijal, dimenzije, stanje uredi
Spomenik je isklesan od žutog peščara. Dimenzije iznose 90h40h22 cm. Porozan kamen gotovo je u potpunosti prekriven različitim vrstama lišajeva.
Natpis uredi
S južne strane stuba, sitnim „predvukovskim” slovima urezan je delimično čitljiv natpis:
- ZA SPOMEN / DETE RAB / BOŽJI OSTA / TUNA.[1]
Galerija uredi
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Reference uredi
- ^ a b Savović, Saša (2009). Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja. Beograd: Službeni glasnik. str. 165. ISBN 978-86-519-0181-5.
- ^ Filipović, Milenko S. (1972). Takovci: etnološka posmatranja. Beograd: Srpski etnografski zbornik SANU, knj. 34. str. 170.
- ^ Dudić 1995, str. 101
Literatura uredi
- Filipović, Milenko (1972). Takovci: etnološka posmatranja, Srpski etnografski zbornik SANU, knj. 34, Beograd.
- Dudić, Nikola (1995). Stara groblja i narodni belezi u Srbiji. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture Beograd, Posebna izdanja 13. str. 101. ISBN 978-86-07-00900-8.
- Nikolić, Radojko (1998). Kamenoresci narodnog obraza: kamenorezaštvo i kamenoresci zapadne Srbije, „Litopapir” Čačak.
- Krstanović, Božidar; Radonjić Živkov, Estela; Kesić-Ristić, Sanja (2012). Narodno graditeljstvo opštine Gornji Milanovac. Beograd: Republički zavod za zaštitu spomenika kulture - Beograd. ISBN 978-86-6299-006-8.
- Saša, Savović. Srce u kamenu: krajputaši i usamljeni nadgrobnici rudničko-takovskog kraja. „Službeni glasnik” Beograd; Muzej rudničko-takovskog kraja Gornji Milanovac. ISBN 978-86-519-0181-5.. 2009. ISBN 978-86-82877-29-5.
- Nikolić, Radojko (2018). Kamena knjiga predaka : o natpisima sa nadgrobnih spomenika zapadne Srbije (PDF) (2. dopunjeno izd.). Čačak: Narodni muzej. ISBN 978-86-84067-63-2.