Fiat BR
Fiat BR (ital. Fiat B.R.) je bombarderski avion napravljen u Italiji neposredno posle Prvog svetskog rata. Avion je prvi put poleteo 1918. godine.
 Fiat BR | |
| Opšte | |
|---|---|
| Dimenzije | |
| Masa | |
| Pogon | |
| Performanse | |
| Status | neaktivan |
| Prvi korisnik |  Italija |
| Dužina | 10,20 |
| Razmah krila | 15,50 |
| Visina | 3,80 |
| Površina krila | 70,22 |
| Prazan | 2.360 |
| Normalna poletna | 3.360 |
| Klipno-elisni motor | 1 h Fiat A.14 (V12 cilindara) |
| Snaga | 515 kW |
| Brzina krstarenja | 205 km/h |
| Maks. brzina na H=0 | 250 km/h |
| Taktički radijus kretanja | 350 km |
| Dolet | 750 km |
| Plafon leta | 6.000 m |
| Brzina penjanja | 266 m/min |
Projektovanje i razvoj uredi
Na bazi izviđačkog aviona SIA 9, ing. Celestino Rosatelli je projektovao 1918. godine laki bombarder BR (Bombardiere Rosatelli, Bombarder Rosateli) klasičan dvokrilac toga vremena. U poređenju sa modelom SIA 9, avion Fiat BR imao je bolje konture i čvršću strukturu. Dizajn trupa sa dva kokpita prethodnog aviona je zadržan, ali su krila izmenjena i znatno ojačana, dok je rep potpuno izmenjen. Prvi prototip je prvi put poleteo 1918. godine.
Tehnički opis uredi
Trup je karakterisao pravougaoni poprečni presek sa dva otvorena kokpita postavljena u tandemu, prednji za pilota, zadnji za osmatrača opremljen okretnim odbrambenim mitraljezom[1]. Pramac trupa u predelu motora je obložen aluminijumskim limom. Izvan limene obloge, ceo trup je obložen impregniranim obojenim platnom.
Pogonska grupa: Avion Fiat BR je bio opremljen 12-to cilindričnim motorom sa linijskim V rasporedom cilindara i tečnošću hlađen Fiat A.14 snage 700 KS (515 kW). U to vreme je smatran jednim od najjačih motora korišćeni u vazduhoplovstvu[2]. Na vratilu motora se nalazila dvokraka drvena vučna elisa fiksnog koraka.
Krila su bila drvene konstrukcije sa dve ramenjače, relativno tankog profila, presvučena impregniranim platnom. Krilca za upravljanje avionom su se nalazila samo na gornjim krilima. Krila su između sebe bila povezana sa po dva para upornica sa V dijagonalama. Zatezači su bili od klavirske čelične žice. Gornje i donje krilo su imala isti oblik i dimenzije. Spojevi prednje ivice sa bočnim ivica krila su polukružno izvedeni[1].
Repne površine: Konstrukcije repnih krila i vertikalni stabilizator kao i kormilo pravca su bila napravljena od drveta presvučena platnom[1]. Horizontalni stabilizatori su sa donje strane ukrućeni upornicama oslonjenim na trup aviona.
Stajni trap je bio, za to vreme, konvencionalan fiksan, biciklističkog tipa, sa jednostavnim točkovima međusobno povezanim krutom osovinom. Konstrukcija trapa je bila od zavarenih čeličnih cevi. Ispod repa, avion je imao drvenu elastičnu drljaču kao treću oslonu tačku[1].
Naoružanje uredi
Avion je bio naoružan jednim ili udvojenim mitraljezom koji je bio montiran na rundeli na drugom kokpitu. Ukupni tovar bombi koje je mogao da ponese ovaj avion je iznosio 400 kg.
| Naoružanje aviona: Fiat BR | |||
| Vatreno (streljačko) naoružanje | |||
| Top | |||
| Mitraljez | |||
| Broj i oznaka mitraljeza | 1 do 2 | ||
| Bombardersko naoružanje (bombe) | |||
| Ukupna masa | 400 kg | ||
| Raketno naoružanje (rakete) | |||
Verzije uredi
Avion Fiat BR je prvi u seriji Fiatovih dvokrilnih bombardera. Njegovim usavršavanjem razvijen je sledeći u porodici Fiat BR.1.
Operativno korišćenje uredi
I pre nego što su završena sva oficijelna ispitivanja aviona Fiat BR on je u aprilu 1919. postavio nekoliko svetskih rekorda podigavši tri putnika (kao avion sa dva sedišta) na visinu od 7.240 m i dostigavši brzinu od 270 km/h sa jednim putnikom. Pored toga u julu mesecu 1919. godine napravio je jedan vrlo zapaženi propagandni let Torino-Rim-Pariz-London[3].
Zvanične testove, bombarder Fiat BR je uspešno prošao 1922. u ispitnom centru Montečelo i ušao u serijsku proizvodnju.
Tri primerka su prodata Švedskoj, gde su dobili oznaku B.1[4]. Sovjetski Savez je kupio dva aviona koja su oktobra meseca 1921. godine nastradala sa italijanskim posadama na teritoriji Italije za vreme preleta za SSSR[5].
Sačuvani primerci uredi
Nije sačuvan nijedan primerak ovog aviona.
Zemlje koje su koristile avion uredi
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ a b v g D. Lučić: Osnovi praktične aerodinamike sa opisima aeroplana, Biblioteka „Vazduhoplovnog Glasnika“, Novi Sad, 1936,
- ^ http://flyingmachines.ru/Site2/Arts/Art4952.htm
- ^ http://flyingmachines.ru/Site2/Arts/Art4952.htm
- ^ http://www.avrosys.nu/aircraft/Bomb/151B1_B2.htm
- ^ http://flyingmachines.ru/Site2/Crafts/Craft30104.htm
Literatura uredi
- D. Lučić: Osnovi praktične aerodinamike sa opisima aeroplana, Biblioteka „Vazduhoplovnog Glasnika“, Novi Sad, 1936,
- Achille Boroli, Adolfo Boroli, Fiat BR, BR 1, BR 2, BR 3 e BR 4, in L'Aviazione, vol. 7, Novara, Istituto Geografico De Agostini, 1983.
