Car Austrije
Car Austrije (njem. Kaiser von Österreich) bio je vladar Austrijskog carstva i kasnije Austrougarske monarhije. Nasljedna carska titula i dužnost koju je 1804. proglasio car Svetog rimskog carstva Franc II, član doma Habzburg-Lotaring, i koju su on i njegovi nasljednici neprestano držali sve dok se Karl I nije odrekao vlasti 1918. godine.
Carevi su zadržali titulu nadvojvode Austrije. Supruge careva imale su titulu carice, dok su druga članovi porodice nosili titulu nadvojvode ili nadvojvodkinje.
Prethodne titule uredi
Pripadnici austrijskog doma, Habzburške dinastije, bili su izborni carevi Svetog rimskog carstva od 1438. (osim petogodišnjeg prekida od 1740. do 1745) i uglavnom su boravili u Beču. Tako se izraz „austrijski car” može javljati u tekstovima koji datiraju od prije 1804, kada nije postojalo Austrijsko carstvo. U ovom slučajevim riječ Austrija se odnosila na složenu monarhiju kojom je vlada dinastija, a ne na zemlju. Poseban slučaj bila je Marija Terezija; nosila je carsku titulu kao supruga Franca I (vladao od 1745. do 1765), ali je i sama bila monarh austrijskih nasljednih zemalja uključujući Bohemiju i Ugarsku.
Car uredi
Pred agresiju Napoleona I, koji je francuskim ustavom od 18. maja 1804. proglašen za „cara Francuza” (), Franc II je strahovao za budućnost Svetog rimskog carstva i želio je da zadrži svoj i porodični carski status u slučaju raspada Svetog rimsko carstva. Zbog toga je 11. avgusta 1804. za sebe i za svoje nasljednike na čelu Habzburško-lotarinškog doma stvorio novu titulu „car Austrije”.[1] Franc je dvije godine nosio dvije carske titule: bio je car Svetog rimskog carstva Franc II i „po milosti Božijoj” (Von Gottes Gnaden) car Franc I od Austrije.
Vojska prevođena Austrijom pretrpjela je ponižavajući poraz u bici kod Austrelica 1805, a pobjedonosni Napoleon nastavio je sa raspuštanjem starog Rajha (koji je u to vrijeme bio samo nemoćna konfederacija) motivisanjem ili pritiskom na nekoliko njemačkih kneževa da u julu stupe u zasebnu Rajnsku konfederaciju sa svojim zemljama. To je dovelo do toga da Franc II/I 6. avgusta 1806. proglasi raspuštanje Rajha i odloži carsku krunu nastalu u drugoj polovini 10. vijeka (danas izložena u riznici palate Hofburg u Beču).[2]
Od 1806. pa nadalje, Franc je bio samo car Austrije. Imao je tri nasljednika — Ferdinanda I, Franca Jozefa I i Karla I — prije nego što se zemlja raspala 1918. godine. Nikada je uspostavljena svečanost krunisanja; prestolonasljedik je postajao car u trenutku kada je njegov prethodnik preminuo ili abdicirao. Simbol cara Austrije bila je dinastička privatna kruna koja datira još iz vremena Rudolfa II (vladao od 1576. do 1612), a koja je trebala da prenosi dostojanstvo i mit Habzburga.
Titule cara uredi
Austrijski carevi imali su opsežni spisak titula i pretenzija koje su odražavale geografsko prostranstvo i raznolikost zemalja kojima su vladali austrijski Habzburzi. Velika titula cara Austrije mijenjana je nekoliko puta: patentom od 1. avgusta 1804, uredbom dvorske kancelarije od 22. avgusta 1836, dekretom carskog dvorskog ministarstva od 6. januara 1867. i na kraju pismom od 12. decembra 1867. godine. Kraće verzije su bile preporučene za zvanične dokumente i međunarodne ugovore: „car Austrije, kralj Bohemije itd. i apostolski kralj Ugarske”, „car Austrije i apostolski kralj Ugarske”, „njegovo veličanstvo car i kralj” i „njegovo carsko i kraljevsko apostolsko veličanstvo”.
Potpuni spisak (nakon gubitka Lombardije 1859. i Venecije 1866.):
- Car Austrije,
- Apostolski kralj Ugarske,
- Kralj Bohemije, Dalmacije, Hrvatske, Slavonije, Galicije, Lodomerije i Ilirije,
- Kralj Jerusalima i tako dalje,
- Nadvojvoda Austrije,
- Veliki vojvoda Toskane i Krakova,
- Vojvoda Lotaringije, Salcburga, Štajerske, Koruške, Kranjske i Bukovine,
- Veliki knez Traksilvanije,
- Markgrof u Moravskoj,
- Vojvoda Gornje i Donje Šleske, Modene, Parme, Pjačence i Gvastale, Aušvica i Zatora, Tešina, Frulije, Dubrovnika i Zadra,
- Kneževski grof Habzburga i Tirola, Kiburga, Gorice i Gradiške,
- Knez Trenta i Bresanone,
- Markgrof Gornje i Donje Lužice i u Istri,
- Grof Hoenemsa, Feldkirha, Bregenca, Zonenberga i tako dalje,
- Gospodar Trsta, Kotora i Slovenske marke,
- Veliki vojvoda Vojvodstva Srbije i tako dalje,
- Suveren Reda Zlatnog runa.
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ Otto, Posse (1913). „Allerhöchste Pragmatikal-Verordnung vom 11. August 1804”. Die Siegel der Deutschen Kaiser und Könige (na jeziku: nemački) — preko Vikizvornika.
- ^ Zeumer, Karl, ur. (1913). „Erklärung Franz II. zur Niederlegung der Krone des Heiligen Römischen Reiches”. Quellensammlung zur Geschichte der Deutschen Reichsverfassung in Mittelalter und Neuzeit (na jeziku: nemački) — preko Vikizvornika.
