Česma „Tri kralja”
Česma „Tri kralja“ u Niškoj Banji je spomen-obeležje koje su zahvalni meštani podigla u znak sećanja na boravak i zdravstveni oporavak tri srpska kralja u Niškoj Banji. Brojni gosti i ljubitelji prirode i rekreacije po povratku iz šetnje i uživanja u blagodetima bujne i raznovrsne flore Niške Banje, najčešće se osvežavaju vodom sa česme „Tri kralja”.[1]
Položaj
urediČesma „Tri kralja”, kao reprezentativni objekat Niške Banje smeštena je u centralnom delu uređenog banjskog parka površine 5 hektara, kao sastavni deo njegove ambijentalne celine. Okružena je banjskim kupatilom hotelima i šumom Koritnjak, i uređenim trim i pešačkim stazama.
- Geografski položaj
- Severna geografska širina: 42° 17′ 37"
- Istočna geografska dužina: 22° 00′ 29"
- Nadmorska visina: 248 m
Izgled
urediNa kamenom postamentu postavljen je spomenik od belog mermera sa kraljevskom krunom na vrhu, izlivenoj u bronzi. Na tri stane spomenika nalaze se u kružnom reljefu izrađene biste tri srpskih kralja Milana i Aleksandra Obrenovića i Aleksandra I Karađorđevića. Ispod reljefnih bisti su imena kraljeva, i po jedna mesingana lula za isticanje voda. Višak vode sa slavina otiče u tri poluokrugle mermerne kadice.
Okolina spomenika je parterno uređena u sva nivoa, popločana kamenim pločama, oplemenjena parkovskim mobilijarom, travnatim površinama i niskim i visokim rastinjem.
Istorija
urediNiška Banja je bila omiljeno mesto tri kralja, tri vladara Srbije, iz dve srpske dinastije, koji nisu bili „imuni“ na blagodeti Niške Banje.
Prema zapisima dr Milana Šijačkog (poznatog srpskog lekara, koji umro 1985. u Čikagu), ova tri vladara su značajno doprinela obnavljanju i razvitku Banje nakon vladavine Osmanlija, posebno knez i potonji kralj Milan Obrenović, koji je na padinama Koritnjaka imao i svoj letnjikovac, dok je njegov sin Aleksandar Obrenović predahu u miru banjskog zelenila sa suprugom Dragom Mašin posvetio posebnu klupu, u parku za predah u tišini i zelenilu Niške Banje. Zbog nepostojanja odgovarajućeg smeštaja, knez Milan Obrenović je nagovorio beogradske juvelire da 1880. otkupe zemljište kod današnjeg Hotela „Ozren” izgrade objekat sa restoranom i kupatilom, koji je brojao 12 mermernih kada i isto toliko soba za izdavanje.[2]
Vodom sa poznate „Školske Česme“ lečio se od reume i kralji tadašnji regent, a kasnije kralj, Aleksandar I Karađorđević, koji je često boravio u vili „Jela“, koju i danas meštani nazivaju „Kraljeva vila“, a zapravo je bila vlasništvo Jovana Todorovića, tadašnjeg dvorskog advokata.[3] U Nišku Banju je prvi put došao na poziv Dragiše Cvetkovića, tada gradonačelnika Niša, kasnijeg predsednika Vlade Kraljevine, da bi u periodu od 1928. do pogibije 1934. u Niškoj Banji boravilo po tri puta godišnje. Godine 1932, on je sa kraljicom Marijom ovde proslavio i destogodišnjicu braka. Iz vile „Jela“ nakon oporavka u banji 1934. godine, kralj Aleksandar I Karađorđević krenuo je na svoje poslednje putovanje u Marselj i stradao u atentatu 9. oktobra 1934.[4]
U čast vladara iz dve srpske dinastije koji su svojim prisustvom i kraljevskim dostojanstvom ostavili Niškoj Banji duh elitizma, zahvalni meštani su podigli spomen-česmu i po njima nazvali je česma „Tri kralja“.
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ Marija B. Lazić Turistički potencijali Niške Banje - master rad, Univerzitet u Nišu, Prirodno matematički fakultet, Niš, 2012.
- ^ Spasić Ž. (2000), 120 godina Niške Banje 1880-2000, Grafika Art, Niška Banja;
- ^ Niški vesnik, br. 12, sept. 2001, pp. 16
- ^ Assassinat de Alexandre Ier et Louis Barthou : Marseille, le 9 octobre 1934, François Broche, Balland, 1977, coll. „Les grands crimes politiques“
Spoljašnje veze
uredi
- Niška Banja, kraljevska zgoda — RTS Beograd, 17. 11 2014.