Šiševski manastir

Šiševski manastir je pravoslavni srednjovekovni manastir u blizini sela Šiševo, Severna Makedonija. Nalazi se visoko iznad stene u kanjonu Matka na desnoj strani reke Treske.

Položaj uredi

Manastir Sveti Nikola Šiševski je smešten na svojevrsnoj spljoštenoj terasi stene iznad desne obale veštačkog jezera Matka na reci Treska.^[1] Teren je nepristupačan za motorna vozila, a do njega se može doći samo pešice iz tri pravca: od mosta na reci Treska i sela Matka (pola sata hoda); od sela Šiševo (1 sat); od vrha planine Vodno (2 sata i 30 minuta). Od grada Skoplja je udaljen 18 km, a od sela Šeševo oko 3 km. Preko puta manastira i preko samog jezera, pruža se predivan pogled na manastir Svetog Andreje.

Istorija uredi

Tačan datum izgradnje manastira Sveti Nikola nije poznat. Međutim, postoje dokazi da je manastir sagrađen ili obnovljen 1345. od strane sveštenika Nenada i drugih ktitora.^[2] U jednom spisu koji je nađen u manastiru, zapisano je da je izgradnju pomogao Kraljević Marko. Imajući ovo u vidu, kao i činjenicu da je osnivač obližnjeg manastira preko puta jezera posvećenog Svetom Andreju bio brat kralja Marka, Andrijaš, može se zaključiti da Šiševski manastir datira iz druge polovine 14. veka.

Manastir Šiševskog Sv. Nikole je osnovan u 13. veku, a obnavljan u 14. i 17. veku. Ostao je zapis iz 15. veka, u jednoj manastirskoj knjizi, o "grešnom Božidaru" koji se zapisao u selu Šiševo.

Živopisao ga je 1630. godine Kalist Kožuhar. Kada je obližnji manastir Sv. Nikole u Nuru zapusteo, mnogi predmeti iz njega preneti su u ovaj. Novi ikonostas napravio je 1645. godine jeromonah Onufrije. Manastir je zapusteo 1725. godine. Obnovljen je početkom 19. veka od strane mitropolita Varnave, koji tu uređuje letnju rezidenciju, ali je ponovo zapusteo krajem istog stoleća.^[3]^[4] Bilo je to nekoliko godina pre 1891. i to zbog arnautske obesti. Do tada je tu živelo sedam-osam pravoslavnih kaluđera.^[5] Srpski pisac Petar Kočić je 17. juna 1905. godine u okviru izleta sa prijateljima posetio manastir Šiševo.

Između dva svetska rata u selu Šiševu je živela stara ugledna muslimanska porodica Memedović, koja ima srpsko poreklo kao i mnoge druge. Ta porodica je bila u tesnoj vezi i sa drevnim Šiševskim manastirom, koji je dugo bio u ruševinama. Sulejman Memedović je 1926. godine biran za predsednika političke opštine Šiševo. Njegov otac se svojevremeno oženio sa Srpkinjom pravoslavkom, koja je kod sina Sulejmana, razvila naklonost prema pravoslavnim precima i manastiru Šiševu. Zato je Sulejman od 1906. godine bio kao srpski komita učesnik brojnih borbi protiv Bugara i Turaka. Takav čovek, iako musliman sam je i o svom trošku 1926. godine obnovio stari napušteni manastir Šiševo. Pored obnovljene manastirske crkve, izgradio je on i velike konake od kamena, za kaluđere i posetioce.^[6]