Napad na Prijedor

Napad na Prijedor je bila akcija muslimanskih paravojnih formacija sa ciljem okupacije grada. Akcijom pripadnika MUP-a i vojnika VRS napad je odbijen i sprečen je masakr nad civilnim stanovništvom koji je planiran. Tog dana muslimanske snage su počinile ratne zločine nad zarobljenim vojnicima i policajcima.

Napad na Prijedor 1992.
Deo Rata u BiH
Vreme 22—30. maj 1992. Mesto Grad Prijedor Ishod Pobjeda Vojske Republike Srpske
Sukobljene strane
43. prijedorska motorizovana brigada	Armija Republike Bosne i Hercegovine
Žrtve i gubici
36 poginulih, 134 ranjenih	veliki

Početak napada

Dana 22. maja 1992, u 19 časova, muslimanske paravojne formacije sa područja Hambarina izvršile su oružani napad na pripadnike Vojske Republike Srpske. Napad na čelu sa Azizom Aliskovićem je izveden tako što su na civilni automobil u kojem su se vozili pripadnici VRS koji su se vraćali svojim kućama, najpre zaustavili na kontrolnom punktu nelegalnih snaga, a potom otvorili vatru na njih. To se desilo na izlazu iz prijedorskog polja, na kojem je otvorena vatra i pri tom su smrtno stradala dva pripadnika VRS a četvorica su ranjena.

U tom napadu poginuli su Radovan Milojica i Rade Lukić dok su Rade Milojica, Siniša Mijatović teže ranjeni, a Nedeljko Antunović i Milenko Lulić su lakše ranjeni.

Iako je krizni štab u Prijedoru tražio od mjesne zajednice Hambarine da se izruče krivci za napad, niko se nije odazvao pozivu.

Istog dana Krizni štab Prijedor, nešto prije 15 časova, putem Radio Prijedora je saopštio javnosti odluku o predaji nelegalno stečenog oružja do 27. maja u kasarni Žarko Zgonjanin u Prijedoru. Tako je krenula akcija vraćanja nelegalno stečenog oružja, u kojoj je prikupljeno oko 500 cijevi uglavnom oružja TO. Međutim oružje su odbili predati mještani Mjesne zajednice Kozarac i još nekoliko okolnih muslimanskih sela.

Napad na vojnu kolonu

Sledećeg dana, 24. maja 1992, u 14 časova, muslimanski ekstremisti i zelene beretke su iz pravca Kozarca i Kamičana napali vojnu kolonu na magistralnom putu Prijedor — Banja Luka, a vojska je napadnuta u mjestu Kamičani i posle uzvraćenog napada se pokazalo da zelene beretke imaju veliku količinu naoružanja i da su se dugo i temeljito pripremali za rat.

Napad na kasarnu

U noći između nedelje i ponedeljka, oko 2 sata, izvršen je napad na kasarnu Žarko Zgonjanin i na pripadnike VRS. U isto vrijeme kad je iz naselja Gornja Puharska napadnuta kasarna trajao je i napad muslimanskih formacija u Kozarcu i Kevljanima, što govori o organizovanom napadu i sinhronizovanom djelovanju zelenih beretki. Svi napadi su uspješno odbijeni. Počinioci napada na kasarnu su pohapšeni a to su Senad Grozdanić, Dževad Grozdanić, Said Grozdanić i Hamdija Balić sa svojom grupom.

Posle uspješne akcije odbijanja napada muslimanskih formacija, sledećeg jutra je veliki broj muslimanskih sela počeo da prikuplja oružje i da ga vraća u kasarnu Žarko Zgonjanin, a u utorak je prilikom čišćenja oružja iz Kozarca uhvaćeno preko 100 pripadnika Zelenih beretki koji su potom razoružani. Krizni štab je došao do saznanja da su vođe paravojnih muslimanskih snaga Bećir Medunjanin, Mirza Mujađić i još nekoliko komandanata Zelenih beretki iz Kozarca naredili paljenje zbjega muslimanskog naroda u Kozarcu, u predjelu Kotlovače na planini Kozara, kako bi optužile VRS za napad na civilno stanovništvo; VRS je uspješno ugasila požar na Kotlovači.

Glavni napad i pokušaj zauzimanja grada Prijedora

Dan je započeo napadom na sanitetska kola kod podvožnjaka gdje je vozač saniteta, Goran Dragojević, izranjavan iz raznog pješadijskog oružja sa 32 metka, a posle uzvraćenog udarca muslimanski ekstremisti su se razbježali i dan je protekao mirno, do u zoru 30. maja 1992, kada je otpočeo plan zauzimanja grada.

Velika grupa Zelenih beretki prebacuje se preko rijeke Sane u grad i dijeli se na dva dijela. Prvi dio je ostao da kontroliše komunikaciju, a druga grupa je krenula u zauzimanje radio stanice Kozarski vijesnik, kako bi dezinformacijama doveli narod i vojsku u paniku; padom radio stanice verovatno bi pale i dvije najveće zgrade u Prijedoru, koje bi poslužile kao odličan snajperski položaj. Napad je zaustavljen u Partizanskoj ulici, gdje je 43. motorizovana brigada VRS iz Prijedora potpuno uništila muslimanske ekstremiste i sprečila pokušaj osvajanja radio stanice.

U borbi je smrtno ranjen major Zoran Karlica.

Treća grupa ekstremista krenula je u osvajanje zgrade opštine i stanice javnih bezbjednosti; padom ovih zgrada praktično bi pao grad Prijedor. Muslimanski ekstremisti su iskopali rov na svega 50 metara od zgrade opštine i glavne policijske stanice, odakle su snažno tukli mitraljezom i pješadijskim oružjem. Oko 8 časova, posle likvidacije mitraljeskog gnijezda zelenih beretki, VRS je krenula u napad u kome su muslimanski ekstremisti razbijeni. Igora Kneževića, dečaka od 17 i po godina su muslimanski paravojnici zarobili u mestu Zajednice gde su ga nakon mučenja masakrirali. U Srednjoj mešovitoj školi zarobljena su petorica Srba koji su, iako ranjeni, strahovito mučeni i prebijani. Marijan Ješić, koji je tog dana zarobljen dok je prevozio hranu, ispričao je kako su muslimanski paravojnici odbili da mu pruže prvu pomoć budući da je bio ranjen. Štaviše, zatvorili su ga u ovaj zatočenički objekat i mučili nakon čega su u njega ispalili tri metka. Samo pukom srećom uspeo je da preživi ovaj zločin.

Napadači su pucali po stambenim zgradama i civilnim objektima.

Četvrta grupa napadača krenula je iz Starog grada prema Puharskoj gdje je trebalo da se spoje sa ekstremistima iz Puharske i Cerjeka, ali su zaustavljeni još prije nego što su uspjeli prijeći u Puharsku.

Borci Vojske Republike Srpske su, polako ali sigurno, slamali otpore razbijenih muslimanskih ekstremista po ulicama.

Istraživačko dokumentacijski centar (IDC) navodi da je u razdoblju od 1991. do 1995. u neposrednim vojnim akcijama ubijeno ili nestalo 5.209 građana Prijedora, od toga 4.093 Bošnjaka, 933 Srba, te 182 Hrvata. Prema podacima srpskih udruženja, 122 stradalih Srba su bili civili i žrtve ratnog zločina.