U srpskoj kulturnoj baštini istaknuto mesto zauzima jedan dragocen spomenik srpske medicine, rukopis Hilandarski medicinski kodeks, koji je 1952. godine otkrio Đorđe Sp. Radojčić u biblioteci Manastira Hilandara i nazvao ga po prvoj stranici Бес±да т познан|а бол±сти по пип"н|` жилX (“ Beseda ot poznanija bolesti po pipaniju žil”). Ovaj rukopis predstavlja vredan spomenik ne samo srpske već i evropske medicine, pokazujući da je u srednjem veku Srbima bila poznata evropska medicina i da je u Srba bilo učenih lekara. “Za evropsku medicinu značajan je zbog toga što predstavlja jedini do sada poznati primerak ovako velike zbirke medicinskih spisa salernsko-monpeljeske škole napisane na narodnom jeziku koji ne postoje ne samo kod drugih Slovena čije je pismo ćirilica (Rusa i Bugara) već i kod većine naroda Evrope sa bogatijim tradicijama od naših. Na ovu činjenicu ukazujemo zato što su u vreme njegovog nastanka držana predavanja na medicinskim školama i pisani medicinski spisi uglavnom na latinskom jeziku.” Istraživanjem i prevođenjem tekstova rukopisa utvrđeno je da su u hilandarskim rukopisu sabrani spisi evropske medicinske nauke od XII do XV veka.
Publikovanje rukopisa Hilandarskog medicinskog kodeksa predstavljalo je svojevrstan izdavački izazov kome se nije moglo odoleti. Posle opsežnih priprema i istraživanja 1980. objavljeno je fototipsko izdanje hilandarskog rukopisa sa 414 strana faksimila (sa pogovorom profesora književnosti Vase Milinčevića), a devet godina kasnije, 1989. objavljena je transkripcija rukopisa i prevod staroslovenskog teksta na savremeni srpski sa uvodnim studijama posvećenim istoriji srpske srednjovekovne medicine (priređivač i autor uvoda Relja V. Katić). Spisi Hilandarskog medicinskog kodeksa obuhvataju: Dijagnostiku, Spise o zaraznim bolestima, Farmakološke spise, Spise o složenim lekovima, Farmakoterapiju, Spis o flebotomiji, Spis iz pedijatrije i Toksikološki spis. Knjiga je snabdevena i rečnikom najvažnijih termina koji se pojavljuju u tekstu, s tim što su uporedo dati staroslovenski termini i njihovi srpski i latinski pandani.
©Tatjana Filipović Radulaški