Википедија

Oftalmoskopija

(преусмерено са Ophthalmoscopy)
Takođe pogledajte: Oftalmoskop

Oftalmoskopija je oftalmoskopski pregled koji se zasniva na vizuelnom pregledu spoljašnjih i unutrašnjih struktura oka pod uvećanjem, kao i procenu kvaliteta crvenog odraza oka. Danas je ona jedna od najvažnijih osnovnih pregleda, koji se radi kod svakog pacijenta. Ne postoje kontraindikacije za izvođenje ove vrste pregleda u kliničkoj praksi.[1]

Oftalmoskopija
Oftalmoskopski pregled
MeSHD009887

Istorija уреди

 
Jean od prvih oftalmoskopa korišćen s kraja 19. veka

Fizičke osnove današnje oftalmoskopije postavio je nemački lekar, fizičar i istraživač, Herman fon Helmholc 1851. godine, u čijem je oftalmoskopu svetlosni izvor stajao sa strane tako da se svetlost pomoću kose staklene ploče usmeravala u oko i padala na mrežnjaču. Svetlost se potom odbijala od mrežnjače i dolazila u oko promatrača. Ovaj princip fon Helmholca je vremenom postao osnovni princip svih kasnijih konstrusanih, modernijih modela oftalmoskopa.[2]

Sa usavršavanjem tehnologija u oftalmoskopu su se dodavala sočiva razne jačine koja su se rotacijom menjala i omogućavala korekciju oka pacijenta i promatrača a svetlosni izvor se počeo ugrađivati u sam oftalmoskop.

Značaj уреди

Oftalmoskopija oftalmologu ili okulisti da detaljno pregledasve strukture oka, naročito unutrašnjih — krvnih sudova mrežnjaĉe, i optičkog diska, što je i glavni cilj tokom izvođenja oftalmoskopije.[3][4]

Ukoliko se uoče nepravilnosti u prikazivanju unutrašnjih struktura, zahvaljujući oftalmoskopiji može se posumnjati na bolest oka.

Princip izvođenja уреди

Princip izvođenja oftalmoskopije zasniva se na svetlosti koja iz beskonačnosti ulazi u oko kroz zenicu i fokusira se na mrežnjači (retini), ukoliko je emetropno oko. Svetlost reflektovana od retine se ponaša na isti naĉin, kao kada bi izvor svetlosti postavljen na mrežnjaču, na isti naĉin svetlo usmeravao van oka.

Oftalmoskopija prednjeg segmenta oka уреди

Oftalmoskopijom se mogu pregledati i skoro sve anatomske strukture oka. Za pregled prednjeg segmenta postavlja se prelomna jačina oftalmoskopa na oko +15 Dsph, i postavlja najšira apertura na oftalmoskopu (da bi slika bila što veća i jasnija).

Detaljnim posmatranjem treba pregledati svaku strukturu pojedinačno.

  • Prvo se pregledaju očni kapci, na kojima se uočavaju eventualne promene u boji (posebno crvene i smeđe), da li su prisutne izrasline, kraste, gubitak ili nepravilnost trepavica.
  • Zatim se pregledava vežnjača i beonjače. Isto važi kao i za kapke ali se u ovaom aktu pregleda traži od pacijenta da gleda u svih devet dijagnostičkih pravaca. Povučavanjem kapka prati se i vežnjača i uočava eventualna pojava nekih nepravilnosti.
  • Nakon toga pregledava se rožnjača, dužica i zenica. Pregledom rožnjače kontroliše se njena prozirnost i pojava zamućenja krvnih sudova. Dužica ne bi trebala da ima nepravilnosti u boji kao ni u teksturi. Kod pregleda zenice, prati se njen oblik, veličina i reakciju na svetlost. Gledanjem kroz zenicu, gledam se u očno sočivo koje se nalazi odmah iza dužice.

Oftalmoskopija zadnjeg segmenta oka i glave (papile) vidnog živca уреди

Pregled zadnjeg segmenta oka, ili očnog dna zahteva tokom pregleda sistematičnost. Tokom pregleda od pacijenta se zahteva da gleda u svih devet dijagnostiĉkih pravaca koji se koriste za pregled periferije. Pri tome ispitivač koristi papilu (glavu) očnog živca kao orijentacionu taĉku (koja se uočava odmah i na 15 stepeni temporalno od vidne osovine.

Pregled krvnih sudova

Kako se svi krvni sudovi na očnom dnu račvaju iz papile, oni se mogu pratiti počev od nje. Posebna pažnja tokom pregleda krvnih sudova posvećuje se, njihovoj vijugavosti (tortuozitet), odnosu A/V (arterija/vena) i njihovom ukrštanju. Kod urednog nalaza, odnos A/V trebalo bi da bude 2:3.[5]

Pregled staklastog tela sudovnjače i mrežnjače

Potom se pregleda staklasto telo, sudovnjača i mrežnjača. Prilikom pregleda staklastog tela obraća se pažnja na prisustvo, oblik, pokretljivost, boju i količinu opacit.

Za pregled makule, od pacijenta se zahteva da gleda direktno u svetlost. Kod mlađih pacijenata i zdravih očiju, izraženiji je žuti refleks, koji zapravo predstavlja fovealni refleks, u odnosu na žuti refleks kod starijih pacijenata.

Pregled glave (papile) vidnog živca

Račva vidnog živca predstavlja ulaznu i izlaznu tačku za sva nervna vlakna i krvne sudove retine. Optički živac je sastavni deo mozga. Pregledom ovog segmenta oka, mogu se otkriti po život opasna oboljenja. Papila vidnog živca je blago ovalna, prosečne površine 2 – 4 mm. Veličina često varira pri pregledu zbog postojeće refraktivne greške. C/D odnos je u vezi sa veličinom papile. Tokom pregleda detaljno treba obratiti pačnju i na ovo:

  • veličina, oblik,
  • ivice, neuroretinalni obod (boja, širina),
  • C/D odnos (dubina ekskavacije, vidljivost lamine kribroze),
  • druge znake poput klinastih krvarenja.[6]

Obavezno treba pregledati ivice diska, da li su promene izražene, da li je zahvaćen ceo disk ili samo jedan deo. Ukoliko se javlja bledilo, može se ukazati na oštećenje nervnog tkiva, atrofiju ili poremećaj u vaskularizaciji. ISNT pravilo glasi: Debljina neuroretinalnog oboda najveća je dole, gore, nazalno, temporalno.

Odnos C/D – veličine ekskavacije i papile izražava se kao decimalna vrednost, vertikalna i horizontalna. Ivica ekskavacije mora se proceniti na osnovu zavijanja krvnih sudova a ne na osnovu boje. Prosečna veliĉina odnosa je do 0.5, veći odnos smatra se abnormalnim, obično kod pacijenata koji imaju glaukom. Ekskavacija ima tri dimenzije – visinu, širinu i dubinu. Procena se može izvršiti pomoću paralakse, vidljivosti lamine kribroze te fokusa na oftalmoskopu.

Glavni razlog merenja C/D odnosa je rizikovanje od glaukoma, jer ukoliko se odnos povećava tokom vremena povećava se i mogućnost postojanja ove bolesti.

Direktna oftalmoskopija уреди

Pregled direktnim oftalmoskopom služi za uočavanje detalja kao što su mikroaneurizme, tvrdi lipidni eksudati, ali sam edem se teško uočava jer se fundus (očno dno) posmatra monokularno i na taj način izostaje trodimenzionalna slika. Detalji fundusa zapažaju se kada se ispitivač približi na svega 1-2 cm od ispitanika.

Uvećanje slike u direktnoj oftalmoskopiji iznosi oko 14 puta što je posebno značajno kod detaljnijih analiza makularnog područja.

Ovom metodom početni edem rožnjače se može registrovati samo kao alteracija fovealnih refleksa.

Indikacije za ovu metodu su:

  • rutinski skrining promena na zadnjem polu, zbog čega je indiciran kod svake posete oftalmologu,
  • procena venskih i arterijskih pulsacija, kalibra arterijskog svetlosnog refleksa,
  • procena sitnih mikroaneurizama,
  • procena neprozirnosti medija,
  • procena ekskavacije optičkog diska kad je midrijaza kontraindikovana,
  • olakšavanje procene dubine, pregledom linearnom aperturom.

Indirektna oftalmoskopija уреди

Indirektna oftalmoskopija se zasniva se na pregledu fundusa (očnog dna) u indirektnoj slici na biomkroskopu odnosno špalt lampi, bezkontaktno, korištenjem lupe od 90 ili 68D ili kontaktnom metodom uz pomoć panfundoskopa ili Goldmanovog stakla sa tri ogledala. Značajna je za preglede dece i odojčadi kod prematurne retinopatije pregleda kod ablacije mreţnjače, dijabetičara i sl.

Oftalmoskopija u obrnutoj slici je vremenom postala nezamenljivi deo pregleda zadnjeg segmenta oka jer pored stereoskopske slike daje na uvid široko područje mrežnnjače i omogućava da se uz indentaciju pregleda krajnja periferija mrežnjače, baza staklastog tela do zupčaste linije.

Značajna za ovu vrstu pregleda je to da je on idealna za preglede dece i odojčadi kod prematurne retinopatije pregleda kod ablacije mrežnjače, dijabetičara i sl. Takođe kod oftalmologa koji žele raditi vitreoretinalnu hirurgiju indirektna oftalmoskopija ima prvorazredni značaj.

Procena edema makule ovom metodom zavisi od vešine i iskustva lekara, od saradnje pacijenta, mogućnosti za postizanje midrijaze, stepena zamućenja medija i samog tipa edema makule. Ovom metodom se može u trodimenzionoj slici videti edem makule njegovu lokalizacija, rasprostranjenost (fokalni ili difuzni), izraženost.

Iako se ovom metodom se može uočiti postojanje mikroaneurizmi, hemoragija, tvrdih i mekih eksudata, kao i postojanje epiretinalne membrane -ERM, ona je insuficijentna u otkrivnju početnog edema, mada se smatra da je moguče uočiti edem tek kada je zadebljanje retine odnosno makule 1,6 x u odnosu na normalnu debljinu.[7]

Indirektna oftalmoskopija je takođe teško proceniti odnos retine i vitreusa odnosno zadnje hialoidee. Sve manjkavosti ove metoda upotpunila je metoda optičke koherentne tomografije (OCT).

Izvori уреди

  1. ^ Ball JW, Dains JE, Flynn JA, Solomon BS, Stewart RW. Eyes. In: Ball JW, Dains JE, Flynn JA, Solomon BS, Stewart RW, eds. Seidel's Guide to Physical Examination. 8th ed. St Louis, MO: Elsevier Mosby; 2015:chap 11.
  2. ^ David Cahan (Ed.): Hermann von Helmholtz and the Foundations of Nineteenth-Century Science. Univ. California, Berkeley 1994,
  3. ^ Feder RS, Olsen TW, Prum BE Jr, et al. Comprehensive adult medical eye evaluation preferred practice pattern guidelines. Ophthalmology. 2016;123(1):209-236.
  4. ^ Prokopich CL, Hrynchak P, Elliott DB, Flanagan JG. Ocular health assessment. In: Elliott DB, ed. Clinical Procedures in Primary Eye Care. 4th ed. Philadelphia, PA: Elsevier Saunders; 2014:chap 7.
  5. ^ Trenkić-Božinović M, Jovanović P, Zlatanović G, Veselinović D, Aracki-Trenkić A, Trenkić M. Retinal hemorrhages as one of complications of optic disc drusen during pregnancy. Med Pregl 2014; 67(5-6): 185-9.
  6. ^ Malmqvist L, Wegener M, Sander BA, Hamann SE. Peripapillary retinal nerve fiber layer thickness corresponds to drusen location and extent of visual field defects in superficial and buried optic disc drusen. J Neuroophthalmol 2015.
  7. ^ Brown JC, Solomon SD, Bressler SB, Schachat AP, Di Bernardo C, Bressler NM.Detection of diabetic foveal edema: contact lens biomicroscopy compared with opticalcoherent tomography. Arch Ophthalmol 2004;122:330-5.

Literatura уреди

  • Jackson, Myles W. Harmonious Triads: Physicists, Musicians, and Instrument Makers in Nineteenth-Century Germany (MIT Press, 2006).
  • David B. Elliott.: Clinical Procedures in Primary Eye Care (2007.)
  • Prof. Dr. S. Barišić: Optometrija I, Optometrija II (Skripte i beleške sa predavanja PMF Novi Sad)
  • S. Biga, M. Blagojević, D. Cvetković, O. Litričin: Oftalmologija (Medicinska knjiga, Beograd,2009.)

Spoljašnje veze уреди


 Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).
Преузето из „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Oftalmoskopija&oldid=27448219”