Kiril Kutlik
Kiril Kutlik (slč. Cyril Kutlík[а]; Križlice, 29. mart 1869 — Beograd, 4. april 1900) je bio jedan od najpoznatijih članova slovačke porodice Kutlik, slovački slikar, pedagog, ilustrator i osnivač Srpske crtačke i slikarske škole, prve slikarske škole u Beogradu (1895).
| Kiril Kutlik | |
|---|---|
 Kiril Kutlik oko 1893—1895 | |
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 29. mart 1869. |
| Mesto rođenja | Križlice, Češka (Bohemija), Austrougarska |
| Datum smrti | 4. april 1900. (31 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Srbija |
| Umetnički rad | |
| Polje | slikarstvo |
| Uticaji od | Maksimilijan Pirner, Avgust Ajzenmenger |
| Uticao na | Nadežda Petrović Milan Milovanović Kosta Miličević Borivoje Stevanović Dragomir Glišić Đorđe Mihailović Ljubomir Ivanović Branko Popović Natalija Cvetković Anđelija Lazarević Rafailo Momčilović |
Zastupnik je istorizma u likovnoj umetnosti i slikao je pre svega motive iz srpskog narodnog života iz žanra, portretne, sakralne i istorijske slike i radio je na ilustraciji narodnih kalendara.
Biografija uredi
Kiril Kutlik se rodio 29. marta 1869. godine u Križlicama (češ. Křížlice) u planinama Krkonoše na krajnjem severu Češke (Bohemije) (danas zaseok sela Jestrabi v Krkonoših u Češkoj Republici) u slovačko-češkoj porodici.
Poreklo i porodica uredi
Njegov otac, Bogdan Kutlik (slč. Bohdan Kutlík) (1838—1925), evangelički sveštenik [1] i urednik češke i slovačke periodike, rodom je iz Stare Pazove, gde je prethodno živeo i njegov deda po ocu Jan Kutlik, radeći kao sveštenik i učitelj.[2] Stric Feliks Kutlik (1843—1890), sveštenik, učitelj i pisac je radio u Bačkom Petrovcu, Silbašu i Kulpinu.
Majka Ana rođena Kratohvilova (češ. Anna Kratochvílová), poticala je iz moravskog grada Prostjejov (češ. Prostějov) (danas u Češkoj Republici).[2] Rođen je kao treće od trinaestoro dece u porodici, od kojih je samo petoro poživelo duže od deset godina.[2]
Bio je oženjen Čehinjom Miladom Nekvasilovom (češ. Milada Nekvasilová), ćerkom uglednog beogradskog Čeha inženjera Františeka Nekvasila, koji je podigao stari hotel Slavija i bio dugogodišnji predsednik beogradskog češkog društva Lumir.
Školovanje uredi
U mestu rođenja je završio osnovnu školu, a gimnaziju u Hradcu Kralove. Još u detinjstvu je pokazivao sklonost ka slikarstvu, dok je manje interesovanja pokazivao za školskim gradivom. Sa petnaest godina je pravio kopije slika i ilustracije uljanim bojama.[2]
1885. godine je otišao na slikarsku akademiju u Pragu. Studije je završio 1891. pokazavši se kao učenik sa zavidnim uspesima. Njegov završni rad na akademiji je bio „Poslednji trenuci Husove slobode” izložen je na Jubilarnoj celozemaljskoj izložbi u Pragu (1891).[3]
Nakon studija, tokom godinu dana (1891—1893),je pohađao predavanja na Odseku istorijskog slikarstva, kod profesora Avgusta Ajzenmengera (nem. August Eisenmenger) na slikarskoj akademiji u Beču i nakon toga radio po porudžbini kao samostalni umetnik.
Rad uredi
Naredne dve godine je proveo u gradiću Arko-Varinjane (ital. Arco Varignane), pa se preselio u Tirol po savetu lekara, pošto su mu se vratili simptomi tuberkuloze, od koje je oboleo još tokom studija.[4] U Tirolu, gde je boravio od (1893—1895)[3] naslikao je oko četrdeset dela, a među njima i njegovu najlepšu istorijsku kompoziciju „Prva žrtva smrti” ili „Aveljeva smrt” (1894).[4]
Još za vreme studija u Pragu 1887. godine bio je u Beogradu, tokom svečanosti organizovane u čast Vuka Karadžića i tada je video da Beograd nema umetničku školu, pa je odlučio da je osnuje. Jula 1895. godine došao je ponovo u Beograd i u septembru iste godine je otvorio Srpsku crtačku i slikarsku školu, na Kosančićevom vencu (1895). Po pokušaju Stevana Todorovića trideset godina ranije postao je upravo Kutlik osnivač prve slikarske škole u Beogradu, koja postala kamen temeljac umetničkog obrazovanja u Srbiji. Škola je imala odeljenja za redovne i vanredne učenike, za zanatlije i za žene (od 1897). U školu su se učenici upisivali bez obzira na nacionalnost ili veru.[1] U početku je davao samo praktične kurseve, a kasnije je uvedena i teorijska nastava.[5]
Jedno vreme držani su i časovi francuskog i nemačkog jezika. Škola je imala svoju biblioteku i reprodukcije slika, reljefe i modele od gipsa. Redovno je objavljivalo godišnje izveštaje, i priređivao izložbe svojih đaka, uz neke od svojih radove. [3]
Najznačajniji njegov đak bila je srpska slikarka Nadežda Petrović, ali njegovi učenici su bili i Milan Milovanović, Kosta Miličević, Borivoje Stevanović, Dragomir Glišić, Đorđe Mihailović, Ljubomir Ivanović, Branko Popović, Natalija Cvetković, Anđelija Lazarević, Rafailo Momčilović, osnivači modernog srpskog slikarstva.[3]
Leta 1899. godine, venčao se sa Miladom Nekvasilovom (češ. Milada Nekvasilová), ćerkom češkog inženjera Františeka Nekvasila. Oboje su verovali u njegovo ozdravljenje. Otišli su na svadbeno putovanje po Austrougarskoj. Stigli su da posete i Kirilove roditelje, koji su se u međuvremenu preselili u Dehtare u Slovačkoj.
Međutim, devet meseci kasnije Kirila je savladala bolest. Umro je 4. aprila 1900. i sahranjen je na Novom groblju u Beogradu,[6] u porodičnoj grobnici Nekvasila.[7]
Njegove slike su izložene posthumno na Svetskoj izložbi u Parizu 1900. predstavljajući Srbiju. Obrazovanje učenika se nastavilo i nakon njegove smrti 1900. godine, pošto su njegovu školu preuzeli Beta i Rista Vukanović, ne menjajući joj naziv, već samo proširujući program.
Bio je jako talentovan slikar i naslikao je veliki broj slika, od kojih mnoge su se pogubile. Najviše sačuvanih slika se nalazi u Slovačkoj, ali dosta ih je rasuto po celoj srednjoj i jugoistočnoj Evropi.[7] U Beogradu se njegove slike nalaze u Narodnom muzeju u Beogradu, Muzeju grada Beograda.
Njegovo slikarstvo osciliralo je između romantizma i realizma, dok je u poslednjoj fazi preuzeo neke postupke impresionizma, kao i secesije. Interesovale su ga socijalne teme i istorijsko slikarstvo, bavio se žanr scenama, religioznim temama, mrtvom prirodom, pejzažom i slikanjem portreta. Radio je naslove ilustracije za kalendar „Hus” (1890), časopise „Lovac” (1896) i „Pčelar” (1897). U Češkoj, Slovačkoj i Srbiji su objavljivane razglednice sa njegovima rešenjima.[1][8]
Vidi još uredi
Napomene uredi
- ^ U literaturi kod nas se možemo susresti sa njegovim srbizovanim imenima Kiril ili Kirilo Kutlik, jer otkako je došao u Beograd i tu osnovao slikarsku školu, koristio se ovim imenom pa čak se i sam tako potpisivao na svojim slikama. Osim toga, današnji prepis njegovog imena na srpski bio bi Ciril Kutljik.
Reference uredi
- ^ a b v Lijeskić 2016.
- ^ a b v g Paštrnakova 2005, str. 136.
- ^ a b v g Paštrnakova 2011, str. 457.
- ^ a b Paštrnakova 2005, str. 142.
- ^ Paštrnakova 2005, str. 143.
- ^ Paštrnakova 2005, str. 149.
- ^ a b Paštrnakova 2005, str. 150.
- ^ Paštrnakova 2011, str. 458.
Literatura uredi
- Spomenica 1789—1989, 200 godina škole u Kulpinu M. Krivak, Kulpin 1996.
- Dejiny Kutlíkovcov, Felix Kutlík III. Bratislava 1931.
- Tekstovi od autora Iva Paštrnáková In Godišnjak grada Beograda 2005, Rad Muzeja Vojvodine 2007, Godišnjak Narodnog muzeja 2010, Zbornik likovne umetnosti Matice srpske 2011.
- Lijeskić, Biljana (13. 12. 2008). „U Srbiji ima talenata”. Polirik onljn. Pristupljeno 11. 9. 2016.
- Paštrnakova, Iva (2005). „Kiril Kutlik, osnivač Srpske crtačko-slikarskeškole i njegovo delo u Srbiji”. Godišnjak grada Beograda. Beograd: Muzej grada Beograda. LII. ISSN 0436-1105.
- Paštrnakova, Iva (2011). Čedomir Popov, ur. Srpski biografski rečnik 5 (Kv-Mao)). Novi Sad: Biblioteka Matice srpske. ISBN 978-86-7946-085-1.
