Arhiepiskop srpski Jevstatije I
Jevstatije I Srpski je bio srpski pravoslavni arhiepiskop od 1279. do 1286. godine. Poštuje se kao svetitelj.[1]
| Jevstatije I Srpski | |
|---|---|
 Živopis Svetog Jevstatija u kapeli pored Saborne crkve u Baru | |
| Lični podaci | |
| Datum smrti | 4. januar 1286. |
| Arhiepiskop srpski | |
| Godine | (1279-1286) |
| Prethodnik | Joanikije I |
| Naslednik | Jakov I |
Rođen je u Budimljanskoj župi. Kao mladić se učio se u Đurđevim Stupovima i zamonašio u Zeti. Po povratku sa hadžiluka u Jerusalimu, došao je u Hilandar, gde je kasnije postao iguman. Kao iguman bio je izabran - posvećen za episkopa zetskog. Za vreme kralja Milutina Crkveni sabor ga je izabrao 1282. godine za arhiepiskopa srpskog. Nasledio je svog prethodnika arhiepiskopa Janićija koji je umro 28. maja 1279. godine. Na tronu srpske pravoslavne crkve sedeo je osam godina.[2] Sv. Jevstatiju starijem je vrlo rano napisana služba kao srpskom svecu,[3] a prvi put se sreće u jednom Mineju (za prva tri meseca u godini) zajedno sa službom Sv. Savi, iz 13. veka i "prava je retkost među književnim starinama".[4]
Umro je 4. januara 1286. godine u Žiči[5], gde je sahranjen u mermernom kovčegu koji je sam načinio.[6] Po predanju, Joanikije je pred smrt uzviknuo: „U ruke tvoje Gospode predajem duh moj“. Nekoliko godina nakon smrti proglašen je za srpskog svetitelja. Međutim, ubrzo po njegovom upokojenju "beše zagrozila opasnost" Žiču, te je njegov naslednik Jakov[7] njegovo telo morao da skloni. Žiču su tada napali divljačni Kumani, koji su opljačkali i zapalili manastir, tako da je na duže vreme zapusteo. Po Stanoju Stanojeviću, manastir Žiču je upropastila najezda Drmana i Kudelina. A po trećem izvoru, manastir je postradao u vreme napada bugarskog cara Šišmana sa Tatarima, na državu srpskog kralja Milutina.[8] Svetac je tako zahvaljujući Jakovu sahranjen u crkvi Sv. apostola Petra i Pavla, u mestu Peć, koje je izgleda nazvano tako po brojnim pećinama - isposnicama. Peć je tada, 1291. godine postao nova arhijerejska stolica[9], i to će još biti vekovima.
Njegove svete mošti su otkrivene početkom februara 1926. godine, u staroj crkvi Sv. Spasa u Velesu.[10] Nalazile su se te mošti zajedno sa moštima Sv. Petra Srpskog (Koriškog), u jednom malom skupocenom ćivotu.[5] Na srebrnom okovu su bila tri urezana natpisa (sačuvana), a takođe zapisa na hartiji, sa kojih se međutim moglo malo pročitati. Spojio ih je, sudeći po zapisu na hartiji u ćivotu ostavljenom, Sv. Joanikije patrijarh srpski 30. avgusta 1752. godine. A u Veles su došle jula 1847. godine "kao poklon od Svetog Arsenija". Decenijama su svetinje čuvane od Turaka i Bugara egzarhista. Veleški prota je ćivot odneo 1926. godine u Skoplje, mitropolitu Varnavi.
Mošti mu sada počivaju pod spudom u hramu Pećke patrijaršije.
Srpska pravoslavna crkva slavi njegov dan 4. januara po crkvenom, a 17. januara po gregorijanskom kalendaru.
Napomene uredi
Napomena: Ovaj članak, ili jedan njegov deo, izvorno je preuzet iz Ohridskog prologa Nikolaja Velimirovića.
Reference uredi
- ^ Vuković 1996, str. 215.
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1897.
- ^ "Srpski sion", Karlovci 1898.
- ^ "Sion", Beograd 1875.
- ^ a b "Politika", Beograd 1926.
- ^ "Nova iskra", Beograd 1911.
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1899.
- ^ "Zvezda", Beograd 1901.
- ^ "Sion", Beograd 1874.
- ^ "Politika", Beograd 19. februar 1926.
Literatura uredi
- Vuković, Sava (1996). Srpski jerarsi od devetog do dvadesetog veka. Evro, Unireks, Kalenić.
Spoljašnje veze uredi
- Radomir V. Popović: Kratak pregled srpske crkve kroz istoriju
- Sveti Jevstatije na days.pravoslavie.ru
