Juraj Vojsalić Hrvatinić
Juraj Vojsalić (umro posle 1438[1].) je bio knez (1419-1421) i vojvoda (1421-posle 1438) Donjih Kraja. Pripadao je porodici Hrvatinića. Nasledio je veliki deo poseda svoga strica, hercega Hrvoja Vukčića. Služio je bosanske kraljeve Stefana Ostojića i Tvrtka II Tvrtkovića. Učestvovao je u građanskom ratu 1430—1435. godine na strani bosanskog i ugarskog kralja protiv Sandalja Hranića i Radivoja Ostojića. Poslednji put se kao živ pominje 1438. godine.
| Juraj | |
|---|---|
 Donji Kraji u srednjovekovnoj Bosni | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Juraj Vojsalić |
| Mesto rođenja | Bosanska banovina |
| Datum smrti | posle 1438. |
| Mesto smrti | Bosanska banovina |
| Porodica | |
| Potomstvo | Petar i Juraj Vojsalić |
| Roditelji | Vojislav Vukčić Hrvatinić nepoznato |
| Dinastija | Hrvatinići |
| knez i vojvoda Donjih Kraja | |
| Period | 1419. - posle 1438. |
| Prethodnik | Hrvoje Vukčić Hrvatinić |
| Naslednik | Petar Vojsalić |
 | |
Detinjstvo i mladost
urediJuraj Vojsalić je bio sin vojvode Vojislava, sina Vukca Hrvatinića i brat Hrvoja, Dragiše i Vuka[2]. Juraj se prvi put pominje 15. maja 1417. godine. Dubrovačko veće raspravlja o držanju Jurjevih zabavljača[3]. U izvorima ga srećemo 1419. godine u povelji bosanskog kralja Stefana Ostojića (1418-1421). Ostojić je ovom poveljom potvrdio Dubrovčanima povlastice svojih prethodnika. Istupa kao pravi svedok hercega Hrvoja čiji je sin, Balša Hercegović, umro ubrzo nakon oca, a udovica, Jelena Nelipčić, se preudala za Stefanovog oca, kralja Ostoju. Juraj je ovde svedok "Donjih Kraja" sa titulom kneza. Istu titulu nosi i 1420. godine, da bi se sledeće, 1421. godine, javio sa titulom vojvode. Juraj je brzo napustio svrgnutog kralja Stefana i prišao novom, Tvrtku. U Tvrtkovoj pratnji Juraj je 16. avgusta 1420. godine kada je kralj Dubrovčanima darovao župu Konavle, grad Sokol, a i sledeće godine, 18. avgusta, kada je Dubrovčanima potvrdio povlastice svojih prethodnika. Juraj se pominje među "dobrim Bošnjanima" sa titulom vojvode[3].
Građanski rat
urediU narednom periodu se ne pominje u izvorima. Sledeći pomen je iz 1434. godine kada Juraj, "vojvoda Donjih Krajeva i veće" nastupa kao žestoki protivnik velikog vojvode bosanskog Sandalja Hranića, odnosno kao saveznik kralja Tvrtka II Tvrtkovića. Prethodne dve godine Tvrtko je bio pod stalnim pritiskom Turaka koji su pružali podršku protivkralju Radivoju Ostojiću. Ostojić je boravio na teritoriji Sandalja Hranića. Ugarski kralj Žigmund Luksemburški poslao je kralju Tvrtku pomoćne odrede predvođene Matijom Talovcem. Talovac je Turcima preoteo nekoliko značajnih gradova u dolini reke Vrbas. Juraj je takođe učestvovao u ovom ratu i Hraniću je preoteo posede u zapadnom Humu. Tada je od vazalne zavisnosti oslobođena vlastela Radivojevića. Njih je dvadesetak godina ranije herceg Hrvoje Vukčić primorao na poslušnost. Poveljom izdatom 12. avgusta 1434. godine, vojvoda Juraj je, sa svojim sinovima Petrom i Jurajom, potvrdio Radivojevićima posede koje su držali i stavio ih u zaštitu fra Žuana. Spisak župa koje se pominju u povelji pokazuje da je Juraj vladao većim delom Donjih Kraja, zapadnim Humom, a verovatno i teritorijom koja se nalazila između ovih oblasti. Juraj, međutim, nije držao celu župu Sanu kao njegov stric, već samo njen najjužniji deo. Kralj Stefan Tomaš je 1446. godine potvrdio držanje župe Sane sinovima Ivaniša Dragišića. Juraj je oko 1434. godine verovatno nastupao kao namesnik odsutnog kralja. Sam sebe naziva "ja vojvoda Juraj, po milosti Božijoj, vojvoda Donjih Krajeva"[3][4].
Krajem maja 1434. godine Mlečani su Juraja primili za svog vlastelina i poverili mu građanstvo. U povelji dolazi do izražaja Jurajeva pripadnost katoličkoj veri[3]. Juraj je u leto 1434. godine uspeo od Sandalja Hranića preoteti grad Kreševo koga je vojvoda bosanski godinu dana ranije osvojio od kralja Tvrtka. Od Dubrovčana je tražio brodove. Vojvoda Juraj se poslednji put pominje 1438. godine kada mu se Matija Talovec obraća povodom žalbi koje su Dubrovčani imali na Stefana Vukčića Kosaču. Izgleda da je Juraj tada izgubio većinu gradova koje je 1434. godine osvojio od Sandalja Hranića[1].
Porodica
urediJuraj je bio sin vojvode Vojislava, unuka Hrvatina Stjepanića, rodonačenika porodice Hrvatinića. Žena mu se zvala Teodora, unuka Koje Zakarija, gospodara Danja i ćerka Bolje, udovice Balše III Balšića (1403-1421). Juraj je imao dvojicu sinova: Petra i Jurja. Petar, naslednik vojvode Juraja, je 1434. godine nosio titulu kneza. Juraj Mlađi pominje se samo u povelji Juraja iz 1434. godine[5].
Porodično stablo
uredi| Stjepan (knez Donjih Kraja) | ||||||||||||||||
| Hrvatin Stjepanić | ||||||||||||||||
| Vukac Hrvatinić | ||||||||||||||||
| Vojislav Vukčić Hrvatinić | ||||||||||||||||
| Đurađ Vojsalić | ||||||||||||||||
Reference
uredi- ^ a b Mrgić 2002, str. 118
- ^ Mrgić 2002, str. 115.
- ^ a b v g Hrvatski biografski leksikon
- ^ Mrgić 2002, str. 117.-8
- ^ Mrgić 2002, str. 118.-120
Literatura
uredi- Mrgić, Jelena (2002). Donji Kraji: Krajina srednjovekovne Bosne. Beograd: Filozofski fakultet.
- Mrgić, Jelena (2008). Severna Bosna: 13-16. vek. Beograd: Istorijski institut.
- Hrvatski biografski leksikon, pdf Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. maj 2016)