Džabala IV ibn el Harit
Džabala IV ibn el Harit (arap. جبلة بن الحارث), poznat i po teknonimi Abu Šamar (أبو شمر), u grčkim izvorima pronađen kao Gabalas (Γαβαλας), bio je vladar Gasanida.[2] U početku je bio neprijatelj Istočno-rimskog (vizantijskog) carstva, on je izvršio upad u Palestinu, ali je poražen, postao je vizantijski vazal 502. godine do 520. godine, i opet od 527. godine do smrti godinu dana kasnije.
| Džabala IV ibn el Harit | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum smrti | 528. |
| Mesto smrti | Tanuris, |
| Religija | Hrišćanstvo |
| Porodica | |
| Roditelji | Džabala IV |
| Kralj Gasanida, Rimski Patricije i Filarh Saracena | |
| Period | 518-528[1] |
| Prethodnik | El Harit ibn Hidžr |
| Naslednik | El Harit V |
Biografija uredi
Džabala je bio sin El Harita (Aretas u grčkim izvorima) i unuk šeika Ta'labe.[3] Prvi put se pojavljuje u istorijskim izvorima 498. godine tokom vladavine vizantijskog cara Anastasija I (v. 491-518), kada je, prema Teofanu ispovedniku, Dijeceza Istok patila od velikih arapskih upada. Vođa jedne od arapskih grupa koja je zauzimla vizantijsku teritoriju bio je Džabala, koji je izvršio napad na Palestinu pre nego što je poražen i vraćen od strane vizantijskog duksa Romanusa.[4][5] Romanus je zatim nastavio da iseljava Gasanide sa ostrva Iotabe (moderan Tiran), koje je kontrolisalo trgovinu sa Crvenim morem, a koje je od 473. godine bilo okupirano od Arapa. Nakon niza teških borbi, ostrvo je vraćeno pod vizantijsku kontrolu.[6]
Tokom 502. godine, car Anastasije je zaključio sporazum o savezu sa Kindajcima i Gasanidima, pretvarajući ih u imperijalne saveznike (federati).[4][7] Sa izbijanjem Anastasijskog rata protiv Sasanidske Persije, Gasanidi su se borili na vizantijskoj strani, iako im je izričito pripisana samo jedna operacija, a to je bio napadu na prestonicu Lahmida Hiru u julu 513. godine.[8] Gasanidi su se duboko nalazili unutar vizantijskih limesa, a u sirijskom izvoru za juli 519. potvrđeno je kako imaju svoj "bogat" štab u El Džabiji (Gabita) u Gaulanitisu (Golanska visoravan), gde je Džabala nasledio svog oca kao kralja nad plemenom.[9] Sa usponom pro-halkidonskog Justina I (v. 518-527) na carski presto 518. i kasnijeg ponovnog uspostavljanja halidonskog pravoslavlja u celom Carstvu, međutim, ostavši verni monofizitstvu Gasanidi su izašli iz saveza oko 520. i povukli se u severni Hidžaz.[10]
Sve do poslednje godine Justinove vladavine nije bilo nikakvog saveza, i tek je po njegovoj smrti bio obnovljen savez između Vizantije i Gasanida. Iako Gasanidi nisu eksplicitno pomenuti od strane izvora, naučnik Irfan Šahid identifikuje Džabalu sa arapskim filarhom poznatim pod nadimkom El Ašfar (الاصفر), izrečen na grčkom kao Tafaras (Ταφαρας). To je bila arapska verzija počasnog rimskog gentilikuma "Flavius", koji je možda mogao Džabali da dodeli Car nakon povratka na vernost Vizantiji,[11] ta identifikacija, međutim, nije sigurna.[12] Godine 528. Gasanidi su učestvovali u sukobu sa Persijom i njenim lahmidskim arapskim saveznicima, najpre u kaznenoj ekspediciji protiv lahmidskog vladara Mundira, a potom u bici kod Tanurisa pod komandom Velizara, gde je Džabala / Tafaras ubijen kada je pao sa svoga konja.[13]
Porodica uredi
Izgleda da je Džabalina supruga bila Marija, koja je po arapskoj tradiciji bila poznata kindaitska princeza. Sa njom je imao najmanje tri sina: čuvenog El Harita ibn Džabalu, Aretu od Vizantije, koji ga je nasledio, Abu Karib koji je bio filarh provincije Palestina III, a, kako se vidi iz njegovog teknonimima, stariji sin Šamir, o kome ništa nije poznato.[14]
Reference uredi
- ^ Shahîd 1995, str. 12, 48
- ^ Shahîd 1995, str. 69
- ^ Shahîd 1995, str. 5–7, 10–12
- ^ a b Martindale, Jones & Morris 1980, str. 489
- ^ Shahîd 1989, str. 121, 125–127; Greatrex & Lieu 2002, str. 51
- ^ Shahîd 1989, str. 63–64, 86–87, 125–127, 206, 496
- ^ Shahîd 1995, str. 3–10; Greatrex & Lieu 2002, str. 52
- ^ Shahîd 1995, str. 12–15
- ^ Shahîd 1995, str. 33, 48–49
- ^ Shahîd 1995, str. 33–39
- ^ Shahîd 1995, str. 62–67
- ^ cf. Whittow 1999, str. 214–215
- ^ Shahîd 1995, str. 62–69, 174–175; Greatrex & Lieu 2002, str. 87
- ^ Shahîd 1995, str. 69–70
Izvori uredi
- Greatrex, Geoffrey; Lieu, Samuel N. C. (2002). The Roman Eastern Frontier and the Persian Wars (Part II, 363–630 AD). London, United Kingdom: Routledge. ISBN 978-0-415-14687-6.
- Martindale, John Robert; Jones, Arnold Hugh Martin; Morris, J., ur. (1980). The Prosopography of the Later Roman Empire, Volume II: A.D. 395–527. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20159-9.
- Shahîd, Irfan (1989). Byzantium and the Arabs in the Fifth Century. Washington, District of Columbia: Dumbarton Oaks. ISBN 978-0-88-402152-0.
- Shahîd, Irfan (1995). Byzantium and the Arabs in the Sixth Century, Volume 1. Washington, District of Columbia: Dumbarton Oaks. ISBN 978-0-88-402214-5.
- Whittow, Mark (1999). „Rome and the Jafnids: Writing the History of a Sixth-Century Tribal Dynasty”. The Roman and Byzantine Near East. 2: 207—224.