Antigon I Monoftalmos

Antigon I Monoftalm ("Jednooki") (382. p. n. e. - 301. p. n. e. ) bio je makedonski plemić, vojskovođa i satrap u službi Filipa II Makedonskog i Aleksandra III Velikog. Osnivač je dinastije Antigonida. Značajna je ličnost u razdoblju rata dijadoha. Bio je prvi među Aleksandrovim naslednicima koji se proglasio kraljem 306. p. n. e. Antigon je nameravao da ponovo ujedini celo Aleksandrovo carstvo, ali nije uspeo u tom pokušaju. Monoftalm znači jednooki, budući da je Antigon prilikom opsade izgubio oko.

Antigon I Monoftalmos
Novac Antigona I Monoftalma
Lični podaci
Datum rođenja	382. p. n. e.
Mesto rođenja	Elimiotis,
Datum smrti	301. p. n. e.
Porodica
Potomstvo	Demetrije Poliorket, Filip
Roditelji	Filip
Dinastija	Antigonidi
Prethodnik	Alexander IV
Naslednik	Demetrius I

Savez protiv Perdike

Upravljao je Frigijom od 333. p. n. e., a nakon Aleksandrove smrti 323. p. n. e. regent carstva Perdika postavlja ga da bude satrap Frigije, Pamfilije i Likije. Odbija da pomogne glavnom Perdikinom savezniku Eumenu da osvoji ostatke Eumenovih provincija Kapadokije i Paflagonije. Perdika ga poziva na sud zbog neposlušnosti, pa Antigon sa sinom Demetrijem beži u Grčku kod Antipatera, regenta Makedonije. Antigon sklapa savez sa Antipaterom, Kraterom, Ptolemejem i Lizimahom protiv Perdike. Perdika je ubijen prilikom invazije na Egipat 321. p. n. e.

Antigon postaje najjači dijadoh Azije

Posle Perdikine smrti nastaje nova podela carstva. Antigon je određen da bude komandant u ratu protiv Eumena u Maloj Aziji. Eumen je poražen, a i armija koja je dolazila da ga spase. Dok je Antipater kao regent celog carstva kontrolisao Evropu, Antigon kontroliše Aziju. Antigon postaje najjači dijadoh Azije.

Nakon Antipaterove smrti 319. p. n. e. nastaju sukobi izazvani Antipaterovom odlukom da preskoči svog sina Kasandra i Poliperhona imenuje regentom. Između Poliperhona i Kasandra izbija sukob u koji se odmah mešaju ostali dijadosi. Antigon i Ptolemej ulaze u savez sa Kasandrom, a Eumen ostaje veran Poliperhonu. Eumen uspeva da oformi i koaliciju nekih istočnih satrapija. Antigon se borio protiv Eumena u dve velike bitke kod Paretakene 317. p. n. e. i kod Gabjene 316. p. n. e. Na kraju Antigon uspeva da uhvati Eumena i da ga ubije 316. p. n. e.

Savez protiv Antigona

Postavši najmoćniji dijadoh Azije Antigon uzima blago iz Suze i ulazi u Vavilon, koji se nalazio u Seleukovoj satrapiji. Seleuk ulazi u savez sa Ptolemejem, Lizimahom i Kasandrom protiv Antigona. Antigon osvaja velik deo Sirije 314. p. n. e., i opseda Tir preko godinu dana. To je bilo Ptolemejevo područje. Antigonov sin Demetrije Poliorket je poražen od Ptolemeja u bici kod Gaze 312. p. n. e., a ubrzo mu Seleuk preotima Vavilon 311. p. n. e. i velika istočna prostranstva. Sklapa se mir koji kratko traje.

Antigon sklapa mir sa Ptolemejem, Lizimahom i Kasandrom, ali nastavlja rat sa Seleukom, pokušavajući povratiti izgubljene istočne delove. Opseda Vavilon 309. p. n. e., ali nakon poraza protiv Seleuka prisiljen je da se povuče.

Proglašava se naslednikom Aleksandra Makedonskog

Mir je trajao jedno vreme. Ptolemej i Kasandar obnavljaju neprijateljstva. Ptolemej se širi na Kipar, Egej i delove Male Azije. Demetrije pobeđuje Ptolemeja u bici kod Salamine na Kipru 306. p. n. e. Posle bitke Antigon i Demetrije Poliorket se proglašavaju kraljevima i naslednicima Aleksandrovog carstva. Pripremio je ogromnu flotu i vojsku i pokušava invaziju Egipta 306. p. n. e.. Oluja i nemogućnost da prođe kroz Ptolemejev obrambeni sistem sprečavaju ga u invaziji Egipta. Ostrvo Rodos je bilo odbilo da učestvije u invaziji Egipta. Zato ga Demetrije Poliorket opseda od 305. p. n. e. do 304. p. n. e.. Opsada završava mirovnim sporazumom.

Antigonov poraz

Antigon se nalazi u ratu sa Seleukom, Ptolemejem, Lizimahom i Kasandrom, jer graničio je sa sva četiru dijadosa. Kasandra je toliko pritisnuo da je Kasandar molio za mir, a Antigon je zahtevao celu Makedoniju. Međutim saveznički napadi spasavaju Kasandra, pa se Antigon i Demetrije bore protiv Lizimaha. Seleuk i Lizimah pobeđuju i ubijaju Antigona u bici kod Ipsa 301. p. n. e.

Pre te bitke Antigon nikad nije izgubio bitku. Antigon je nameravao ujediniti ponovo celo Aleksandrovo carstvo. Pobednici nisu imali takve namere, nego prihvataju deobu Aleksandrovog carstva u nekoliko kraljevstava. Antigonovo kraljevstvo dele Seleuk i Lizimah. Demetrije Poliorket preuzima Makedoniju 294. p. n. e. i tu vlada dinastija Antigonida sve do 168. p. n. e.

Vidi još

• dijadosi