Arnaut pazar

Arnaut pazar je stari naziv za nekadašnju glavnu gradsku pijacu, koja se nalazila na prostoru današnjeg Trga Pavla Stojkovića i Kralja Aleksandra, od sredine 18. pa sve do sredine 20. veka.

Njen nastanak se poklapa sa izgradnjom niške tvrđave (1719—1723), kada se težište grada seli na levu obalu Nišave i na delove grada izvan gradskog jarka. Poznato je da je niški beglerbeg Abdurahman-efendija prodao parcele oko Prokupačke kapije sa spoljašnje strane varoškog plota jamacima (mladim janičarima) koji su tu gradili dućane i hanove. Oko tih dućana i Ibrahim Bašinog hana vremenom će se formirati novo gradsko jezgro sa glavnom i najvećom pijacom.

Posle Oslobođenja od Turaka Z. Živanović opisuje, 1882. godine, Arnaut pazar sledećim rečima:

„ „Glavna je pijaca na sredini varoši oko sadašnjeg Arnaut pazara, pred opštinskom kućom i na prostoru iza Arnaut pazara pošavla leskovačkom drumu. No, kad je subotom pazarni dan, sav se Niš pretvori u pijacu: toliko dođe sveta, kola, kupaca i prodavaca, da je čoveku milo videti.” ”

Opisujući Arnaut pazar na pazarni dan Z. Zivanović, dalje, piše:

„ „Na glavnoj raskrsnici, tj. Arnaut pazaru, sede žene u velikom broju. Jedna prodaje vunu, druga čarape, treća izatkano platno, četvrta široke pojaseve, petoj se među prstima okreće tanko vreteno, šesta prodaje sukno…. Skoro svaka žena nosi na uprti na leđima po jedno detence …. Ima tu sveta i poizdaleka...” ”

Svedočenje učiteljice Nadežde Nikolić:

„ „Oko 1910. godine Arnaut pazar je u delu današnjeg Trga Pavla Stojkovića predstavljao je ulicu opšteg tipa, naročito za prodaju domaćih rukotvorina, zeleniša i živine. Deo koji danas pripada Vojski Srbije, predstavljao je 1910. godine veliku utrinu bez drveća, kaldrmisanu turskom kaldrmom, na sredini se nalazila česma. U ovom delu je bila skoncentrisana trgovina sa žitom. Pšenica, kukuruz, ovas su se prodavali i kupovali u vrećama, a dopremali se volovskim kolima ili konjima.

Na mestu gde su danas Pravni i Ekonomski fakultet nalazila se velika Živkovićeva magaza (zgrada na sprat), kao i mnogi brojni dućani, dućančići i magacini za žitarice. Na suprotnoj strani trga, u sektoru ulice Nikole Pašića ka staroj Opštini, nalazili su se pretežno zanatski dućani: papudžija, krojača, farbara, ćurčija, kozara, kolara, kafedžija i drugih. Na Arnaut pazaru prodavana je i druga roba: seno, slama, drvo, bostan (iz volovskih kola).

”

Arnaut pazar kao funkcionalni prostor (pijaca) i kao naziv počeo se gasiti iz upotrebe između dva svetska rata. Na mesto pijace i starog naziva su formirani današnji trgovi. Posle Drugog svetskog rata naziv Arnaut pazar sasvim se ugasio i nestao iz upotrebe.

Literatura

• Enciklopedija Niša - Istorija, Gradac 1995.