Kulina (Balajnac)

Kulina (Balajnac) predstavlja arheološki lokalitet koji se nalazi u opštini Merošina, oko 300 m zapadno od naselja Gradište. Spada u kategoriju spomenika kulture od velikog značaja i upisan je u centralni registar 1983. godine. Feliks Kanic je obilazio i zabeležio ovaj lokalitet.

Kulina u Gradištu

Arhitektura

Arheološka istraživanja počela su 1969. godine, kada su otkriveni ostaci bazilike i cisterna sa stepenište i bunarom.

Utvrđenje

Lokalitet se nalazi na uzvišenju koje se prema dve strane strmo spušta. Vizantijsko utvrđenje je bilo dimenzija 120×75 m i spada u justinijanski i postjustinijanski period. Otkriveni su bedem, ugaone kule i rov. Bedem je okruživao gotovo pravilnu četvorougaonu površinu od oko 4200 m². Ukupan broj kula koje je imalao prvobitno utvrđenje bio je šest.

Bazilika

U unutrašnjosti utvrđenja, u južnom delu, pronađeni su ostaci trobrodne bazilike, dimenzija 16x20 m, sa polukružnom apsidom i popločanim podom.

Cisterna

U unutrašnjosti utvrđenja, u severnom delu, pronađena je cisterna, monumentalnih dimenzija 50x30 m i visine oko 4. 5m. Sazidana je od opeke, a sadrži silazne stepenice, otvor za pražnjenje i bunar. Poseduje mogućnost zahvata oko 900 tona vode.

Od pokretnog materijala otkriveni su bronzani sud sa natpisom, reljef tračkog konjanika i bronzani novac iz doba Justinijana.

Portret carice iz Balajnca

Glavni članak: Portret carice iz Balajnca

Od nalaza otkrivenih na lokalitetu Kulina posebno je značajan bronzani portret za koji se pretpostavlja da prikazuje Eufemiju (ženu Justina I) ili Justinijanovu ženu Teodoru i datuje se u 4. vek. Nalaz je slučajno otkriven u centru gradskog platoa i smatra se da je bio deo skulpture na forumu.

Glava je pripadala šupljoj livenoj statui, koja prikazuje mladu ženu, približno prirodne visine, ima masivno izliven ukras na glavi, kapu i dijademu. Jedna od bliskih analogija je bronzana vaza u obliku ženskog poprsja iz konzervatorske palate u Rimu. Pretpostavlja se da je portret napravljen u nekom od centara na Istoku.

Vidi još

• Spisak arheoloških nalazišta u Srbiji
• Portret carice iz Balajnca
• Bederijana

Literatura

• „Kulina (Balajnac) — Spomenici kulture u Srbiji”. SANU. 
• Petrović, Radmilo (2000). „Iustiniana Prima-Bederiana-Taurision ili Caričin Grad-Balajnac-Bregovina”. Mitološki zbornik. 3: 197—216. 
• D. Srejović, A. Simović (1959) Portret vizantijske carice iz Balajnca, Starinar IX-X