Bazelski sabor

Bazelski sabor je crkveni sabor koji se sastajao od 1431. do 1449. godine, prvo u Bazelu u Švajcarskoj, a od 1448. u Lozani.

Sabor je sazvao papa Martin V 1431. godine da u namerii da reformiše crkvu, reši vojni sukob sa Husitima i ujedini Katoličku i Pravoslavnu crkvu. U stvarnosti, sabor se pretvorio u borbu između pape i saveta za vrhovnu vlast.

Sabor u Bazelu održan je u kontekstu dubokog pada papstva, izazvanog takozvanom zapadnom šizmom, i uspesima ranog reformskog pokreta. Na Bazelskom saboru se razvila borba sa papstvom pristalica pokreta koji je branio ideju o prevlasti Veseljenskih sabora nad vlašću papa.

Sabor je potvrdio odluku Konstanskog sabora (1414-1418) o primatu Vaseljenskih sabora nad papom, najavio ukidanje niza dažbina u korist papske kurije (posebno su ukinute anata), redovno sazivanje pokrajinskih sabora i sloboda crkvenih izbora.

Pobede husita u Češkoj primorale su Bazelski sabor na kompromis sa umerenim husitima – „Čašnjicima“ (sa njima su 1436. zaključeni Bazelski sporazumi).

Papa Evgenije IV (1431-1447), koji nije priznavao odluke Bazelskog sabora, objavio je njegovo raspuštanje, a 1438. godine, nasuprot Bazelskom saboru, sazvao sabor u Ferari, koji je 1439. premešten u Firencu.

Sabor u Bazelu 1439. godine objavio je smenu Evgenija IV i izabrao vojvodu od Savoja Amedea VIII za papu pod imenom Feliks V (kasnije priznat kao antipapa).

Prelazak na stranu Evgenija IV mnogih evropskih suverena koji su ranije podržavali Bazelski sabor, slabljenje prestiža sabora, napuštenog od većine njegovih članova, dovelo je do poraza pristalica sabornog pokreta.

Sabor, prenet u Lozanu 1448. godine, priznao je 1449. novog papu, Nikolu V (1447-1455), i najavio njegovo raspuštanje. Delovanje Bazelskog sabora podrilo je autoritet Katoličke crkve i otvorilo put reformaciji 16. veka.

Na saboru je čestvovalo 14 episkopa i opata, ne računajući obično sveštenstvo. Jedan od važnijih zaključaka ovog sabora je davanje prednosti brojnijem sveštenstvu od manje brojnih episkopa. Ovakvu odluku podržali su prinčevi i veliki humanista Nikola Kuzanski. Papa je pod pritiskom nemačkog dvora i teškom političkom situacijom sa Italijom 15. decembra. 1433. izdao bulu kojom je priznao odluke sabora. Ovim saborom su rešena pitanja imenovanja kardinala i ostali poslovi Kurije. 1437. došlo je do konačnog prekida sa Pravoslavnom crkvom. Kako je Papa želeo sedište u Italiji, papa Evgenije IV je prebacio sabor u Feraru, dok su oni koji su se tome suprotstavili, ostali u Bazelu. Suprotstavili su se Papi kao jeretiku i izabrali Amadea VIII od Savoje kao antipapu (Feliks V) 1439. godine. Obnova šizme koštala je sabor ugleda, i svi su postepeno priznali vlast Evgenija. 1448. Sabor je premešten iz Bazela u Lozanu gde je Feliks V abdicirao i 1449. priznao vlast pape Nikole V.

Literatura

• M. Creighton, A History of the Papacy, II, 1882, 92-194.
• A. Zellfelder, England und das Basler Konzil, 1913
• Đurić, Ivan (1984). Sumrak Vizantije: Vreme Jovana VIII Paleologa 1392-1448. Beograd: Narodna knjiga. 

Vidi još

• Katolicizam
• Ekumenizam
• Bazelski rukopis