Beogradska brda

Beogradska brda su predeone celine koje svojim izgledom i nadmorskom visinom odskaču od ostalog prostora sa prosečnom nadmorskom visinom od 116,75 m nadmorske visine, na koordinatama 44°49'14" severno i 20°27'44" istočno. Iako su u sastavu Beograda Novi Beograd i Zemun koji su na levoj obali reke Save, i Dunava, na ovim stranicama biće prikazane samo ona brda, na kojima leži deo starog Beograda, južno od ušća Save u Dunav.^[1]

Opšte informacije uredi

Jezgro i najveći deo starog grada Beograda podignuto je na severnom rtu Šumadijske grede koja se pruža od Rudnika do Kalemegdanskog rta, iznad desne obale Save i Dunava. Grad leži na dodiru dna i oboda Panonskog basena, granici Balkanskog poluostrva i srednje Evrope, u zoni južnopanonske dislokacije. Najvećim delom nalazi se na brežuljkastom terenu, na terazijskoj, bulbuderskoj i pinosavskoj fluviodenudacionoj površi, dolinama i dolinskim stranama, i na razvođima Topčiderske reke, Bulbuderskog i Mokroluškog potoka.

Prvobitno se u narodu smatralo da Beograd leži na 8 brda: Kalemegdan, Vračar, Banjica, Dedinje, Zvezdara, Banovo brdo, Pašino brdo, Avala. Kako su se saznanja, svest o geografskom prostoru Beograda širila a u narodu stvarala nova saznanja i želja za bližim informacijama o novim naseljima, nastali su nazivi još mnogo brda.

Taku su u Beogradu, u novije vreme svoje nazive dobila još 23 brda.

Beogrdska brda uredi

R.b.	Naziv	Položaj	Opis
1.	Banovo brdo	Okruženo je Čukaričkom padinom, Adom Ciganlijom, Košutnjakom, Topčiderom i Žarkovom	Po dolasku Matije Bana, kada je na ovom brdu 1851. sagradio letnjikovac, ovo brdo još za vreme njegovog života, nazivano je Banovac. Nakon toga smenjivali su se razni nazivi, međutim početkom 20 veka veka je ponelo naziv koji i danas ima — Banovo brdo.
2.	Banjičko brdo (Banjica)	Deo je Beograda, koji se nalazi na jugu grada, od čijeg centra je dvojena Banjičkom šumom, tankim izduženim pojasom listopadne šume, između beogradskih opština Voždovac i Savski venac.	Banjičko brdo je bilo naseljeno još u doba neolita i jedan je od lokaliteta Vinčanske kulture. Pre Drugog svetskog rata je bila selo u široj okolini Beograda, naseljeno u ranom 19. veku od doseljenika iz jugoistočne Srbije koji su došli posle Drugog srpskog ustanka. Do Drugog svetskog rata Banjica je bila mirno poljoprivredno selo sa relativno malim brojem stanovnika. Posle Drugog svetskog rata Banjičko brdo je urbanizovano, i na njemu je izgrađen veliki broj stambenih blokova, bolnica i solitera koji su potpuno promenili izgled Banjičkog brda.
3.	Belo brdo	Arheološki lokalitet koji se nalazi na desnoj obali Dunava, u selu Vinča, 14 km jugoistočno od Beograda.	Na ovom lokalitetu su istraživani ostaci najvećeg praistorijskog naselja u Srbiji i jednog od najznačajnijih neolitskih lokaliteta u Evropi. Nalazište je dobilo ime Belo brdo po svetloj boji lesne terase na kojoj se nalazi, ali je u stručnoj literaturi poznatije pod imenom Vinča.
4.	Veliko brdo
5.	Vodičko brdo
6.	Vračarsko brdo (Vračar)
7.	Glumčevo brdo
8.	Golo brdo
9.	Dedinjsko brdo (Dedinje)
10.	Erino brdo
11.	Žuto brdo
12.	Zvezdarsko brdo (Zvezdara)
13.	Julino brdo	Okružuju ga Čukarička padina na severu, Žarkovo na jugu, Banovo brdo na istoku i Makiš na zapadu.	Julino brdo je dobilo naziv po baba Juli, koja je u doba Prvog srpskog ustanka živela na ovim prostorima. Jula je bila veliki rodoljub, i prilikom svakog napada Turaka, pomagala je ustanicima. Jedne noći, Turci su iznenada napali srpsku vojsku. Videvši da je stanje kritično, baba Jula se dosetila da, uz pomoć nekoliko ustanika, zapali velike iskrčene panjeve i gurne ih niz padinu. Vatrene buktinje su omele i zbunile Turke, što je omogućilo ustanicima da se priberu i odbrane od napada.^[2]^[2]
14.	Kalemegdansko brdo (Kalemegdan)
15.	Kanarevo brdo
16.	Labudovo brdo	Naselje na ovom brdu počelo je da se gradi 1960-tih godina	O nastanku imena postoje brojna predanja, po kojima jedni misle da je dobilo ime po labudovima koji su naseljavali ovaj kraj, a drugi da je da je ime dobilo po grupi zgrada koje se prepoznaju kao crvene, zelene žute i plave metafore labudova koji su u grupama boravili na ovom prostoru.
17.	Lekino brdo (Pašino brdo)
18.	Lisasto brdo
19.	Lozovičko brdo	Nalazi se nedaleko od Boleča na visini od 209 metara.
20.	Maleško brdo	Nalazi se na obroncima Vračarskog visa, iznad današnje raskrsnice „Mostar", naspram beogradske pivare.	O Maleškom brdu koje je prvi put prikazano na kartama s početka 20. veka nema detaljnih podataka. Na njemu su danas izgrađena zgrade nekoliko bolnica.
21.	Milićevo brdo	Milićevo brdo se nalazi između Višnjice i Slanaca prema podacima na kartama iz prošlog veka. Brdo je visoko 279 metara.	Spominje se u knjizi Riste Nikolića, objavljenoj 1903. godine. Osim pomena imena nikakvih drugih podataka nema.
22.	Mitrovo brdo
23.	Moračko brdo	Moračko brdo se nalazi ispred Umke, na izlazu iz Beograda.
24.	Nikino brdo	Na obali Dunava iznad sela Sinovec i Gradine upisano je u starim kartama Nikino brdo. Njegova visina je, prema podacima geodetske uprave Beograda, 257 metara.	Bližih podataka ko je bilo Niko ili Nika, po kome je ovo brdo nazvano – nema.
25.	Orlovo brdo	Nalazi se u okolini današnjeg Mirijeva, na nadmorskoj visini od 266 metara.	Da li su nekada na tom uzvišenju orlovi svijali gnezdo – nije poznato.
26.	Petlovo brdo	Na samom ulazu u Beograd, na 205 metara nadmorske visine, leži Petlovo brdo. Oivičeno je Mrakovačkom ulicom, zatim Rasinskom, Tuzlanskom i Ulicom Omladinsko šetalište.	Stariji žitelji Petlovog brda, nekada daleke periferije grada, smtarju da je ono dobilo ime po nekom petlu, ali tačnih podataka o kom petlu se radi nema.
27.	Resnik brdo	Nalazi se na južnoj strani Beograda pored Petlovog brda i brda Straževica.	Ime je dobiolo po istoimenoj biljci resnik (lat: eupatorium cannabinum), u narodu poznatoj kao konopljuša, konopljika, rashodnik i sl. koju narod koristi zbog njenih lekovitih svojstava.
28.	Stanovačko brdo	Stanovačko brdo se nalazi između Višnjice i sela Slanci	Osim podataka na karti Beograda iz 1906. godine, nema drugih podataka
29.	Starac-Vasino brdo	Na visini od 209 metara, između Vinče i Ritopeka proteže se Starac-Vasino brdo.
30.	Stojčino brdo	Stojčino brdo se, prema karti Beograda iz 1925. godine nalazi negde na pola puta od Konjarnika prema Malom Mokrom Lugu. Njegova visina je tačno 253 metra.	Po kome je ovo brdo dobilo ime ostaje da se razjasni.
31.	Straževica	Straževica je brdo imeđu Resnika i Petlovog brda visine 209 metara.	Ispod samog brda Straževica se nalazi najveća baza vojske Srbije.
32.	Topčidersko brdo (Topčider)	Visina Topčiderskog brda je 148 metara. Okruženo je bulevarima Vojvode Putnika i Oktobarske revolucije, i ulicama Teodora Drajzera i D. Radenkovića.	Ime brda nastalo je od dve reči: turske — tobdžija i persijske — dere (dolina). U knjizi Marinka Paunovića piše: Prema nekim podacima ovo je bilo mesto gde su Turci, prilikom opsade Beograda 1521. godine lili topove za napad na Beograd. Tokom 1831. godine, Knez Miloš je počeo uređenje Topčidera. U pismu od 24. februara iste godine on naređuje Tomi Vučiću Perišiću: Postarajte se da u dogovoru sa kapetanom Stankovićem, put, duž i preko Topčidera, gde god iskvaren i od vode izlokan bude, dobro opraviti date. Nikakva kola ne puštajte da preko Topčidera idu, da livade ne kvare. Vi ćete se pri tom postarati da nekoliko krečara nađete, da mi kreč peku, jer sam namjereniju neka zdanja u Topčideru rad graditi. U periodu od 1831. do 1834. godine, knez Miloš je u Topčideru sagradio sebi Konak, a na njegovoj gradnji bili su angažovani i robijaši. U knjizi Rajka Veselinovića „Građa za istoriju Beograda od 1806. do 1867. godine” postoji dokument od 26. maja 1857. godine, u kome piše: Tapija o prodaji javnog vinograda i do njega ležeće njive na Topčiderskom brdu od strane Atanasija Jankovića, trgovca, dr. Janku Šafariku, profesoru Liceja, za 70 cesarskih dukata. U dokumentu od 29. maja 1863. godine Nikola Hristić, ministar unutrašnjih dela, izveštava kneza Mihaila o događaju na Topčideru: Gospodaru, noćas je pobeglo 5 robijaša koji su bili izvan Topčidera kao čuvari. Žandarmi konjanici noćas u patroli naiđu na jednoga kod drva na Savi i pucali, ali je i on pucao, pa onda se negdi sakrio. Ne zna se kud su utekli.
33.	Ćurtovo brdo	Nalazi se u današnjoj okolini Mirijeva	O kojem Ćurti je reč – nije zapisano.