Бери Линдон
Beri Lindon (engl. Barry Lyndon) britansko-američki je epski istorijsko-dramski film iz 1975. godine, režisera, scenariste i producenta Stenlija Kjubrika, zasnovan na motivima romana Sreća Berija Lindona autora Vilijama Mejkpisa Tekerija.[3] Glavne uloge u filmu tumače Rajan O’Nil, Marisa Berenson, Patrik Megi, Hardi Kriger, Dijana Kerner, Gaj Hamilton, radnja prati irskog oportunistu i skorojevića Berija Lindona koji na svom putovanju upoznaje i ubrzo ženi englesku plemkinju i otpočinje uspeh na društvenoj hijerarhiji, nakon što zauzme lordovsku titulu njenog pokojnog muža.[4]
| Beri Lindon | |
|---|---|
 Filmski poster | |
| Izvorni naslov | Barry Lyndon |
| Režija | Stenli Kjubrik |
| Scenario | Stenli Kjubrik |
| Producent | Stenli Kjubrik |
| Temelji se na | Sreća Berija Lindona (Vilijam Mejkpis Tekeri) |
| Glavne uloge | Rajan O’Nil Marisa Berenson Patrik Megi Hardi Kriger Dijana Kerner Gaj Hamilton |
| Direktor fotografije | Džon Alkot |
| Montaža | Toni Loson |
| Producentska kuća | Hawk Films Peregrine Productions |
| Godina | 1975. |
| Trajanje | 185 minuta[1] |
| Zemlja | Ujedinjeno Kraljevstvo SAD |
| Jezik | engleski |
| Budžet | 11 miliona dolara[2] |
| Zarada | 31,5 miliona dolara |
| IMDb veza | |
Kjubrik je počeo produkciju Berija Lindona nakon što je završio snimanje Paklene pomorandže. Isprva je nameravao da napravi biografski film o Napoleonu, ali je sprečen gubitkom finansiranja zbog komercijalnog neuspeha filma Vaterlo 1970. godine.[3] Kjubrik se na kraju odlučio za adaptaciju Berija Lindona, koji je delimično smešten tokom Sedmogodišnjeg rata, koristeći svoja istraživanja za film o Napoleonu. Snimanje je počelo u decembru 1973. i trajalo je otprilike osam meseci, a film je sniman u Engleskoj, Irskoj i Nemačkoj.
Fotografija ovog filma je opisana kao revolucionarna. Posebno su pohvaljeni dugi dupli snimci, koji se obično završavaju sporim zumom unazad, scene snimljene u potpunosti pri svetlosti sveća, i postavke zasnovane na slikama Vilijama Hogarta. Eksterijeri su snimani na lokacijama u Engleskoj, Irskoj i Nemačkoj, dok su enterijeri snimani uglavnom u Londonu. Produkcija filma je imala problema u vezi sa logistikom, vremenskim prilikama[5] i politikom (Kjubrik se plašio da bi mogao biti meta IRA-e).
Film je bio nominovan za sedam Oskara, uključujući onaj za najbolji film, a pobedio je u četiri kategorije: najbolja originalna muzika, najbolja fotografija, najbolja scenografija i najbolja kostimografija. Iako su se neki recenzenti kritikovali spori tempo filma i uzdržanost od emocija, njegova reputacija, kao i mnogih Kjubrikovih dela, vremenom se značajno popravila. U anketi najboljih filmova svih vremena koju je sproveo časopis Sight & Sound 2022. godine, Beri Lindon se našao na 12. mestu liste reditelja i 45. mestu liste kritičara.
Radnja uredi
Prvi deo uredi
U Irskoj 1750-ih, otac Redmonda Berija je ubijen u dvoboju. Beri se zaljubljuje u svoju rođaku Noru Brejdi i u dvoboju ubija njenog udvarača, kapetana britanske vojske Džona Kvina. On beži, ali ga na putu za Dablin opljačka razbojnik, kapetan Džejms Freni. Bez novca, Beri se prijavljuje u britansku vojsku. Porodični prijatelj kapetan Grogan ga obaveštava da Kvin nije mrtav: njihov dvoboj je insceniran kako bi se Norina porodica rešila Berija i poboljšala svoje finansije kroz njen brak sa Kvinom.
Beri kreće sa svojim pukom u Nemačku tokom Sedmogodišnjeg rata, ali dezertira nakon što je Grogan smrtno ranjen u okršaju protiv francuske kraljevske vojske. Prerušen u britanskog poručnika, on ima kratku aferu sa frau Lishen, udatom seljankom. Na putu za Bremen, Beri nailazi na kapetana Pocdorfa, koji prozre njegovu masku i prinudno ga priključuje pruskoj vojsci. Beri kasnije spasava Pocdorfov život i dobija priznanje od Fridriha Velikog.
Na kraju rata, Beri dobija posao kod Pocdorfovog ujaka u pruskom ministarstvu policije. Prusi sumnjaju da je ševalije de Balibari, profesionalni kockar, zapravo austrijski špijun, i Beri se zapošljava kao njegov sluga. Beri se poverava ševalijeu, koji je takođe Irac, i njih dvojica postaju saveznici. Nakon što su prevarili princa od Tibingena na kartama, princ odbija da plati svoje dugove, a ševalije zauzvrat traži dvoboj. Prusi, još uvek sumnjajući u ševalijea, organizuju da bude proteran iz zemlje, ali on i Beri koriste priliku da dozvole i Beriju, prerušenom u ševalijea, da napusti zemlju.
Bari i ševalije putuju širom Evrope, gde se bave kockarskim prevarama, a Beri primorava dužnike na plaćanje dvobojima u mačevanju. U jednoj belgijskoj banji upoznaju lepu i bogatu ledi Lindon. Beri je zavodi, a njen ostareli muž ser Čarls Lindon umire od apopleksije, izazvane Berijevim podbadanjem i verbalnim opaskama.
Drugi deo uredi
Godine 1773. Beri se ženi ledi Lindon, uzima njeno prezime i nastanjuje se u Engleskoj. Ona Beriju rađa sina, Brajana Patrika, kojeg Beri razmazi. Njihov brak je nesrećan: Beri je otvoreno neveran i rasipa ženino bogatstvo dok je drži povučenu. Lord Bulingdon, sin ledi Lindon iz prethodnog braka, još uvek tuguje za svojim ocem i sumnja da je Beri oportunista koji ne voli njegovu majku. Beri uzvraća godinama eskalacije emocionalnog i fizičkog zlostavljanja.
Berijeva majka dolazi da živi sa njim i upozorava ga da će Bulingdon sve naslediti ako ledi Lindon umre. Ona savetuje svog sina da dobije mesto u Domu lordova. S tim cieljem, Beri se sprijateljuje sa uticajnim lordom Vendoverom i troši još veće sume novca ledi Lindon da bi se dodvorio i kralju Džordžu III i britanskoj višoj klasi. Lord Bulingdon, sada mladić, prekida društvenu zabavu koju Beri priređuje. On javno optužuje svog očuha za preljubu i zlostavljanje i najavljuje da će napustiti imanje Lindonovih sve dok Beri ostane tamo. Kao odgovor, Beri brutalno napada lorda Bulingdona sve dok ih prisutni fizički ne razdvoje. Pošto se pokazalo da su optužbe lorda Bulingdona istinite, Beri je izopšten od strane visokog društva.
Beri se dogovara da Brajanu pokloni odraslog konja za njegov deveti rođendan. Nestrpljiv, Brajan jaše konja bez pratnje i gine u jahačkoj nesreći. Beri tone u alkoholizam, dok ledi Lindon traži versko savetovanje od anglikanskog sveštenika Semjuela Ranta, koji je bio tutor Bulingdonu i Brajanu. Kada Berijeva majka otpusti Ranta kako bi sprečila da njen sin izgubi kontrolu nad suprugom, ledi Lindon pokušava da se ubije. Rant i Grejam, upravnik imanja, pišu Bulingdonu, koji se vraća iz službe u britanskoj vojsci tokom Američke revolucije i izaziva svog očuha na dvoboj.
Nakon što Bulingdon promaši prvi hitac, Beri puca u zemlju u pokušaju da prekine dvoboj. Nakon godina sistematskog zlostavljanja, lord Bulingdon odbija da prihvati ovo kao satisfakciju. On pogađa Berija u nogu, koja je potom amputirana ispod kolena. Dok se Beri oporavlja, Bulingdon naređuje Rantu da drži ledi Lindon što je duže moguće dalje od Berijevog bolesničkog kreveta. Preko Grejama, Bulingdon podseća Berija da je njegov kredit iscrpljen i nudi mu 500 gvineja godišnje da zauvek napusti ledi Lindon, njena imanja i Englesku. Beri nevoljko prihvata i nastavlja svoj nekadašnji kockarski posao, ali bez ikakvog stvarnog uspeha. U decembru 1789. sredovečna i vidno depresivna ledi Lindon potpisuje Berijev ček od rente dok je njen sin posmatra.
Uloge uredi
| Glumac | Uloga |
|---|---|
| Majkl Hordern | narator |
| Rajan O’Nil | Redmond Beri |
| Marisa Berenson | ledi Lindon |
| Patrik Megi | ševalije de Balibari |
| Hardi Kriger | kapetan Pocdorf |
| Gaj Hamilton | Nora Brejdi |
| Godfri Kvigli | kapetan Grogan |
| Stiven Berkof | lord Lad |
| Mari Kin | Bel |
| Mari Melvin | velečasni Semjuel Rant |
| Frenk Midlmas | ser Čarls Redžinald Lindon |
| Leon Vitali | lord Bulingdon |
| Dominik Sevidž (dečak) | |
| Andre Morel | lord Vendover |
| Entoni Šarp | lord Halam |
| Filip Stoun | Grejam |
| Dejvid Morli | Brajan Patrik Lindon |
| Artur O’Salivan | kapetan Fini |
| Bili Bojl | Šejmus Fini |
| Volf Kaler | princ od Tibingena |
Nagrade uredi
| Nagrada | Kategorija | Dobitnik | Rezultat |
|---|---|---|---|
| Oskar[6] | Najbolji film | Stenli Kjubrik | Nominacija |
| Najbolji reditelj | Nominacija | ||
| Najbolji adaptirani scenario | Nominacija | ||
| Najbolja scenografija | Ken Adam, Roj Voker and Vernon Dikson | Osvojeno | |
| Najbolja kostimografija | Milena Kanonero and Ula-Brit Sederlund | Osvojeno | |
| Najbolja fotografija | Džon Alkot | Osvojeno | |
| Najbolja originalna muzika | Leonard Rozenman | Osvojeno | |
| BAFTA | Najbolji film | Nominacija | |
| Najbolji reditelj | Stenli Kjubrik | Osvojeno | |
| Najbolja scenografija | Ken Adam | Nominacija | |
| Najbolja kostimografija | Milena Kanonero, Ula-Brit Sederlund | Nominacija | |
| Najbolja fotografija | Džon Alkot | Osvojeno | |
| Zlatni globus | Najbolji igrani film (drama) | Nominacija | |
| Najbolji reditelj | Stenli Kjubrik | Nominacija | |
Reference uredi
- ^ „Barry Lyndon (A)”. British Board of Film Classification. 26. 11. 1975. Arhivirano iz originala 27. 2. 2022. g. Pristupljeno 26. 2. 2022.
- ^ „Barry Lyndon”. IMDb. 18. 12. 1975.
- ^ a b „Kubrick in Ireland: the making of Barry Lyndon”. independent (na jeziku: engleski). Pristupljeno 14. 02. 2020.
- ^ Bradshaw, Peter (30. 01. 2009). „Film review: Barry Lyndon”. The Guardian (na jeziku: engleski). ISSN 0261-3077. Pristupljeno 14. 02. 2020.
- ^ „Marisa Berenson on the making of Barry Lyndon: Kubrick wasn't a 'difficult ogre – he was a perfectionist'”. The Independent. 13. 7. 2016. Arhivirano iz originala 20. 8. 2016. g. Pristupljeno 20. 6. 2020.
- ^ „Barry Lyndon Awards”. The New York Times. Pristupljeno 29. 12. 2008.
Spoljašnje veze uredi
- Beri Lindon na sajtu IMDb (jezik: engleski)
