Bernska konvencija
Bernska konvencija o zaštiti književnih i umetničkih dela, poznatija kao Bernska konvencija, je međunarodni ugovor koji se bavi zaštitom dela i pravima njihovih autora. Prvi put je prihvaćen u Bernu, Švajcarska 1886. godine.[1]
| Bernska konvencija | |
|---|---|
| Bernska konvencija o zaštiti književnih i umetničkih dela | |
 Mapa zemalja potpisnica Konvencije | |
| Potpisan | 9. septembra 1886 |
| Datum primene | 5. decembra 1887. |
| Uslov | 3 meseca nakon razmene ratifikacija |
| Potpisnici | 181 |
| Depozitar | Generalni direktor Svetske organizacije za intelektualnu svojinu |
| Jezici | Francuski (prevladava u slučaju razlika u tumačenju) i engleski, zvanično preveden na arapski, nemački, italijanski, portugalski i španski |
Principi uredi
Ova Konvencija sadrži niz odredbi kojima se određuje minimalna zaštita koja se dodeljuje, a zasnovana je na tri osnovna principa:
- Dela poreklom iz jedne od država koje su potpisale Ugovor (tj. dela čiji je autor državljanin takve države ili dela koja su prvi put objavljena u takvoj državi) moraju imati jednaku zaštitu u svakoj od drugih država potpisnica Ugovora kao i poslednja dela soptvenih državljana (princip nacionalnog tretmana).
- Zaštita ne može biti uslovnjena poštovanjem formalnosti (princip automatske zaštite).
- Zaštita ne zavisi od postojanja zaštite u zemlji porekla dela (princip nezavisnosti zaštite). Ako, država, jedna od onih koja je potpisala Ugovor, obezbedi duži rok zaštite od minimuma propisanog Konvencijom i delo prestane da bude zaštićeno u zemlji porekla, zaštita se može uskratiti nakon prestanka zaštite u zemlji porekla.[2]
Minimalni standardi zaštite odnose se na dela i prava koja se štite i na trajanje zaštite. Što se tiče dela, zaštita mora obuhvatiti svaku produkciju u književnom, naučnom i umetničkom domenu, bez obzira na način ili oblik njenog izražavanja (član 2 (1) Konvencije).
Podložno određenim dozvoljenim rezervama, ograničenjima ili izuzecima, sledeća su među pravima koja moraju biti priznata kao isključiva prava ovlašćenja:
- pravo na prevod,
- pravo na prilagođavanje i uređenje dela,
- pravo nastupa u javnim dramskim, dramsko-muzičkim i muzičkim delima,
- pravo na javno recitovanje književnih dela,
- pravo da se javnost obavesti o izvođenju takvih dela,
- pravo na emitovanje (uz mogućnost da država ugovornica može da pruži puko pravo na pravičnu naknadu umesto prava ovlašćenja),
- pravo na reprodukciju na bilo koji način ili u bilo kojem obliku (uz mogućnost da država ugovornica može, u određenim posebnim slučajevima, dozvoliti reprodukciju bez odobrenja, pod uslovom da reprodukcija nije u suprotnosti sa uobičajenom eksploatacijom dela i ne preispituje nerazumno legitimni interesi autora i mogućnost da država ugovornica u slučaju zvučnih zapisa muzičkih dela može pružiti pravo na pravičnu naknadu),
- pravo na korišćenje dela kao osnove za audiovizuelno delo i pravo na reprodukciju, distribuciju, javno izvođenje ili saopštavanje javnosti tog audiovizuelnog dela.[2]
Konvencija takođe predviđa „moralna prava“, to jest pravo na polaganje prava na autorstvo dela i pravo na prigovor na bilo kakvo sakaćenje, deformaciju ili drugu modifikaciju ili drugu ponižavajuću akciju u vezi sa delom koja bi bila štetna na čast ili ugled autora.[2]
Primenljivost uredi
Prema članu 3, zaštita Konvencije odnosi se na državljane i stanovnike zemalja koje su potpisnice konvencije, kao i na dela koja su prvi put objavljena ili istovremeno objavljena (prema članu 3(4), istovremeno se definiše kao u roku od 30 dana) zemlja koja je potpisnica konvencije.[3] Prema članu 4, to se takođe odnosi na kinematografska dela lica koja imaju sedište ili uobičajeno prebivalište u zemlji stranke i na arhitektonska dela koja se nalaze u zemlji stranke.[4]
Zemlja porekla uredi
Prema članu 3, zaštita Konvencije odnosi se na državljane i stanovnike zemalja koje su potpisnice konvencije, kao i na dela koja su prvi put objavljena ili istovremeno objavljena (prema članu 3(4), istovremeno se definiše kao u roku od 30 dana)[3], definiše se država sa najkraćim rokom zaštite kao zemlja porekla.[5]
Za dela koja su istovremeno objavljena u zemlji stranke i jednoj ili više stranaka, zemlja stranke je zemlja porekla. Za neobjavljena dela ili dela koja su prvi put objavljena u nestranačkoj zemlji (bez objavljivanja u roku od 30 dana u zemlji stranke), državljanstvo autora obično navodi zemlju porekla, ako je državljanin države stranke. (Postoje izuzeci za filmska i arhitektonska dela.)[5]
Pojam autorskih prava uredi
Bernska konvencija navodi da će sva dela, osim fotografskih i kinematografskih, biti zaštićena autorskim pravima najmanje 50 godina nakon autorove smrti, ali stranke mogu slobodno pružiti duže rokove.[6]
Ako je autor nepoznat jer je, na primer, autor bio namerno anoniman ili je radio pod pseudonimom, Konvencija predviđa period od 50 godina nakon objavljivanja („nakon što je delo zakonito stavljeno na raspolaganje javnosti“). Međutim, ako identitet autora postane poznat, primenjuje se izraz o autorskim pravima za poznate autore (50 godina nakon smrti).[6]
Istorija uredi
Bernska konvencija razvijena je na poticaj Viktora Igoa iz Međunarodne književne i umetničke asocijacije (franc. Association Littéraire et Artistique Internationale). [7] Bernska konvencija krenula je stopama Pariške konvencije za zaštitu industrijske svojine iz 1883. godine, koja je na isti način stvorila okvir za međunarodnu integraciju ostalih vrsta intelektualne svojine: patenata, žigova i industrijskog dizajna.[8] Kao i Pariška konvencija, Bernska konvencija osnovala je biro za obavljanje administrativnih zadataka. 1893. godine ova dva mala biroa su se spojila i postala Ujedinjeni međunarodni biroi za zaštitu intelektualne svojine (najpoznatiji pod francuskom skraćenicom BIRPI), smešteni u Bernu.[9]
Bernska konvencija dovršena je u Parizu 1886. godine, revidirana u Berlinu 1908. godine, dovršena u Bernu 1914. godine, revidirana u Rimu 1928. godine, u Briselu 1948. godine, u Stokholmu 1967. godine i u Parizu 1971. godine, a dopunjena je 1979. godine.
Reference uredi
- ^ „World intellectual property organization”. WIPO. Pristupljeno 19. 4. 2021.
- ^ a b v „Berne Convention for the Protection of Literary and Artistic Works”. WIPO. Pristupljeno 15. 4. 2021.
- ^ a b „Berne Convention”. 23 maj 2018. Arhivirano iz originala 23. 05. 2018. g. Pristupljeno 15. 4. 2021.
- ^ „Berne Convention”. 23 maj 2018. Arhivirano iz originala 23. 05. 2018. g. Pristupljeno 15. 4. 2021.
- ^ a b „Berne Convention”. 23 maj 2018. Arhivirano iz originala 23. 05. 2018. g. Pristupljeno 15. 4. 2021.
- ^ a b „Article 7”. Article 7.
- ^ „Quick Berne Convention Overview”. Quick Berne Convention Overview. Pristupljeno 15. 4. 2021.
- ^ „Summary of the Paris Convention for the Protection of Industrial Property”. WIPO. Pristupljeno 15. 4. 2021.
- ^ „A Brief History”. WIPO. Pristupljeno 15. 4. 2021.
Spoljašnje veze uredi
- Bernska konvencija o zaštiti književnih i umetničkih dela Arhivirano na sajtu Wayback Machine (19. april 2021)