Bitka kod Niša (1443)
Bitka kod Niša je vođena 8. novembra 1443. godine između Turaka, na jednoj strani, i Mađara i Srba, na drugoj strani. Turci su u potpunosti poraženi od strane Srba i Mađara pod komandom Janoša Hunjadija.
| Bitka kod Niša | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Duge vojne | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
.svg){kind=small} Kraljevina Ugarska Srpska despotovina |
 Osmansko carstvo | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Janoš Hunjadi[4] Đurađ Branković[4] |
Kasim-paša[1] Turahan-beg[1] | ||||||
| Jačina | |||||||
|
|
| ||||||
| Žrtve i gubici | |||||||
|
|
| ||||||
Ova bitka je bila deo tzv. Duge vojne.
Pozadina uredi
Ovoj bici prethodila je bitka kod Aleksinca 3. novembra, 1443. godine[7], nedaleko od tvrđave Bovan[8]
Pripreme za bitku uredi
Hrišćanska vojska se sastojala od Srba, Mađara, Čeha i Poljaka[9]. Njena jačina je bila oko 25.000 konjanika i pešaka, od kojih je bilo oko 8.000 Srba, takođe konjanika i pešaka[5]. Zapovednici hrišćana bili su ugarski vojskovođa Sibinjanin Janko i srpski despot Đurađ Branković[9].
Glavnina turske vojske još nije bila došla iz Marice, tako da su se hrišćanskoj vojsci suprotstavili paše Vidina, Sofije i okoline[9]. Turski zapovednici su bili Kasim-paša, generalni guverner Rumelije, i Turahan-beg, vojskovođa[1]. Prema Dubrovčaninu Andriji Kačiću, turski sultan Murat II je poslao Đurđa Kastriota da bi se suprotstavio Sibinjaninu Janku[9].
Tok bitke uredi
Prema Dubrovčaninu Andriji Kačiću, koji je podatke crpeo od italijanskih istoričara, bitka se ovako odvijala:
Glavni uzrok turskog poraza bio je kasnije proslavljeni albanski vojskovođa Đurađ Kastriot Skenderbeg. Kastriot, koga je poslao turski sultan u borbu, iskoristio je tu priliku da se odmetne od Turaka. Tajno je javio Sibinjaninu Janku da će mu predati sultanovu vojsku. Tokom bitke, Kastriot je napustio tursku vojsku i počeo da beži. To je izazvalo veliku pometnju među turskim redovima, koja je i omogućila da hrišćanska vojska odnese pobedu nad Turcima.[9]
Gubici uredi
Turska strana imala je gubitke od 2.000 palih i 4.000 zarobljenih[6].
Posledice uredi
Posle ove bitke, Đurađ Kastriot Skenderbeg je napustio tursku vojsku, zajedno sa 300 drugih Albanaca[10], vratio se u Albaniju i ponovo prihvatio hrišćanstvo. Odatle je počeo je 25 godina dugu bespoštednu albansku pobunu protiv Osmanskog carstva.
Kasim je morao da napusti svoj kamp i da, sa svojim kolegom vojskovođom Turahanom, pobegne kroz Pirot i klance Dragomana u Sofiju da bi upozorio sultana o invaziji. U toku svog bega, Kasim i Turahan su spalili 150 sela između Niša i Sofije.[1]
Naredne godine 1. jula Murat II je potpisao Segedinski mir na 10 godina[11] i abdicirao u korist svog sina Mehmeda II. Despot Đurađ je Segedenskim mirom dobio nazad Despotovinu sa 24 grada.[12], među kojima i Niš[13]
Despot je, nakon Segedinskog mira[13], grad prepustio Đurđu Mrnjavčeviću, potomku jednog starog roda[6], prema nekima unuku velikog vojvode Gojka Mrnjavčevića[9], kao leno[6] i baštinu njegovih roditelja[13] tj. predaka[9].[6][13][9][14] Niš je ostao godinu dana slobodan[4].
Kada je prekršen mir sledeće godine, Murat se vratio na Balkan i pobedio u bici kod Varne (1444)[15][6] i na Kosovu (1448)[6]. Niš je ponovo pao pod tursku vlast 1448, i ostao tako narednih punih 245 godina ne videvši nijednog hrišćanskog osvajača[6][14].
Reference uredi
- ^ a b v g d đ Colin Imber, 2006, The Crusade of Varna, 1443—45 – pp. 16.
- ^ Kenneth M. Setton, 1984, The Papacy and the Levant (1204—1571), Volume II – pp. 76: „...The crusaders defeated theme easily and went on to take Sofia, ...“
- ^ Fine 1994, str. 548.
- ^ a b v „Važni datumi Niša”. Arhivirano iz originala 02. 11. 2013. g. Pristupljeno 23. 02. 2010.
- ^ a b Kenneth M. Setton, 1984, The Papacy and the Levant (1204—1571), Volume II – pp. 76: „...The Christian army, containing some 25.000 mounted men and archers (according to Ducas), including about 8.000 Serbs, both horse and foot, ...“
- ^ a b v g d đ e ž Feliks Kanic, Srbija, zemlja i stanovništvo od rimskog doba do kraja, VI Niš. pp. 139.
- ^ Donald Edgar Pitcher, An historical geography of the Ottoman empire from earliest times to the end — pp. 73.
- ^ Kenneth M. Setton, 1984, The Papacy and the Levant (1204—1571), Volume II — pp. 76: „…met up with Turkish troops between the castle of Bolvani and the city of Niš (Nish) in early November, 1443…”
- ^ a b v g d đ e ž Bruno Lovrić, Istorija Niša, Niš 1928 (Niš od 1386. do Đorđa Brankovića)
- ^ James Emerson Tennent, 1845, The History of Modern Greece, from Its Conquest by the Romans B.C.146, to the Present Time
- ^ „Wladislaus III”. Classic Encyclopedia (Reprint of Encyclopædia Britannica Eleventh Edition izd.). LoveToKnow 1911. 2006. Arhivirano iz originala 4. mart 2007. g. Pristupljeno 19. maj 2007.
- ^ Dr Živan Stojković, Dr Slobodanka Stojičić, Hransilav Rakić Istorija Leskovca, Beograd. (1992). pp. 40.
- ^ a b v g iguman Filaret Petrović, Niš sa svojom prošlošću, Niš. (1892). pp. 10.
- ^ a b „Grad Niš: Niš kroz vekove, 2”. Arhivirano iz originala 13. 01. 2010. g. Pristupljeno 28. 07. 2010.
- ^ The Historians' History of the World By Henry Smith Williams — pp. 439.
Literatura uredi
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08260-5.
