Bitka kod Ruspine
Bitka kod Ruspine odigrala se 4. januara 46. p. n. e. u mestu Ruspina[a] u severnoj Africi između rimske popularske vojske pod zapovedništvom Gaja Julija Cezara i rimske optimatske vojske pod komandom Tita Labijena. Julije Cezar se nakon poraza i gubitka trećine vojske povukao u utvrđeni logor.
| Bitka kod Ruspine | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo Cezarovog građanskog rata | |||||||
 Numiđanski konjanik | |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
|
Optimati Numidija | Populari | ||||||
| Komandanti i vođe | |||||||
|
Tit Labijen Marko Petrej[b] Gnej Kalpurnije Pizon |
Julije Cezar Publije Hostije Saserna | ||||||
| Jačina | |||||||
|
11.200+ 11.200 konjanika[2] Brojna laka pešadija[3] |
9.550 9.000 legionara raspoređenih u 30 nedovoljno snažnih kohorti[4] 400 konjanika[5] 150 streličara[5] | ||||||
Cezarova invazija na severnu Afriku
urediNakon poraza u bici kod Farsala istaknute pristaše Gneja Pompeja Velikog pobegle su u severnu Afriku, a radilo se o Katonu Mlađem, Titu Labijenu, Metelu Scipionu i Marko Petrej. Do tada Afrika je bila pod kontrolom Pompejevoga vojskovođe Publija Atija Vara. Cezar je pripremio vojsku u Lilibaju (današnja Marsala) na Siciliji sa ciljem da izvrši invaziju na severnu Afriku.[6] Zbog nedostatka brodova nije mogao da prebaci celu vojsku u jednoj plovidbi, a osim toga imao je problema sa snabdevanjem, a ometalo ga je i zimsko vreme. Cezar je okupio 6 legija i 2.000 konjanika.[7] Jaki vetrovi su ometali i razbili konvoj, tako da su dalje plovili u manjim grupama. Kopno su ugledali 28. decembra 47. p. n. e. i onda je tražio mesto pogodno za iskrcavanje. Iskrcao se kraj Hadrumenta, koji su držale neprijateljske snage. Zajedno sa Cezarom u trenutku iskrcavanja bilo je 3.000 legionara i 150 konjanika.[8]
Uspostavlja bazu kraj Ruspine
urediCezar se ulogorio kraj Hadrumenta ne poduzimajući ništa, ali isto tako se suzdržavao i od pljačke. Morao je da čeka da se okupi rasštrkana flota i da se iskrca kraj njega. Nije imao dovoljno vojske da započne opsadu Hadrumenta, pa je napustio logor.[9] Tokom kretanja numidijska konjica je napadala Cezarovu vojsku. Tokom 1. januara 46. p. n. e. uspostavio je novi logor kraj Ruspine (u današnjem Tunisu).[10] Nakon toga bez borbe predao mu se grad Leptis, a tu je stigao deo zalutale flote.[11] Dok je čekao preostali deo flote poslao je pisma u Sardiniju i ostalima da mu pošalju vojsku i snabdevanje, a prazne brodove je poslao po novu vojsku. Cezar se nakon nekog vremena vratio u Ruspinu ostavljajući u Leptisu šest kohorti. U logoru u Ruspini sakupljao je žito, koje je pljačkao po okolnom području.
Početni raspored snaga
urediCezar je raspolagao sa 30 kohorti, 400 konjanika i 150 strelaca.[12] U susret njemu dolazila je republikanska vojska pod zapovedništvom Tita Labijena. Tit Labijen je raspolagao sa 8.000 numidijskih konjanika, 1.600 galskih i germanskih konjanika, a raspolagao je i sa 32.000 pešaka.[13][5] Prednost republikanske vojske je bila nadmoć u konjici, a i brojčana nadmoć. Tit Labijen je konjicu pomešao sa lakom pešadijom i strelcima, a na krila je isto tako rasporedio konjicu.[14] Vojsku je sabio u gustu formaciju, pa je Cezar iz daljine pogrešno pomislio da se radi uglavnom o pešadiji.[14] Cezar je zbog toga svoju vojsku razvio u jednoj liniji kohorti, a uobičajeno je bilo da se razvija u tri linije. U jednu liniju je razvio, jer nije raspolagao sa dovoljno vojske, pa je pretilo da ga natkrile.[14] Cezar je svoju malobrojnu konjicu rasporedio na krila ne znajući da neprijatelj ima toliko nadmoćniju konjicu.
Početak bitke
urediKada su se dve vojske približile Tit Labijen je raširio svoju vojsku, tako da je po širini lako obuhvatio i počeo da opkoljava Cezarovu vojsku.[15] Cezarova legionarska vojska se po prvi put srela sa novom taktikom lokalne numiđanske lake vojske, koja bi ispaljivala strele ili koplja, povlačila se i ponovo ispaljivala salve projektila.[15] Bili su pomešani sa konjicom, koja bi ih štitila. Cezarovi legionari bi očajnički krenuli napred, ali čim bi se malo odvojili od reda bili bi izloženi i ranjavani strelama sa strane.[16]
Opkoljena Cezarova vojska uspeva da se probije
urediCezar je zbog toga naredio da se ne sme izlaziti iz poretka za više od 4 koraka. U međuvremenu numiđanska konjica je opkolila Cezarovu vojsku sa svih strana, koja je onda bila prinuđena da oformi krug.[16] Većinu Cezarove vojske činili su neiskusni vojnici, pa se nervoza lako raširila celom vojskom. Cezar je onda naredio da se svaka druga kohorta okrene unatrag.[17] Na taj način ponovo je oformio poredak od dve linije kohorti. Jedni su bili okrenuti konjici, koja je napadala odostraga, a drugi su ostali frontalno usmereni.[17] Naredio je opšti napad, pa je uspeo da razbije neprijateljsku liniju i na levom i desnom krilu, da ih potisne i probije se.[17] Nakon kratkog ganjanja Cezarova vojska se povukla u svoj logor.[17]
Obnova bitke
urediU međuvremenu Titu Labijenu stiglo je pojačanje. Radilo se o Marku Petreju i Gneju Pisonu sa 1.200 numiđanskih konjanika i sa mnogo više pešaka.[18] Zajedno sa ostalom vojskom napali su ponovo Cezarovu vojsku, koja se povlačila.[18] Cezar je ponovo bio prinuđen da uspostavi bojni poredak i da se brani. Međutim vojska mu je bila umorna, a pogotovo preostala konjica.[18] Ipak i republikanska vojska je bila umorna pošto se približavala noć. Cezar je ohrabrio svoju vojsku da učine poslednji napor i izdrže, a onda je pokrenuo kontranapad i potisnuo je republikansku vojsku.[18] Nakon toga povukao se u poretku u svoj logor. Marko Petrej je ranjen pri kraju bitke, a Labijen se lagano povredio pri padu sa konja.[13]
Posledice
urediIako je izgubio bitku Cezar je uspeo da očuva veći deo svoje vojske. Republikanska vojska je sprečila Cezara da krene u snabdevanje. Cezar je uspeo da pobegne i nakon toga dobro je utvrdio Ruspinu, a mornari su morali da služe kao laka pešadija. Kada mu je stiglo pojačanje Cezar je kasnije krenuo u ofanzivu, koja se okončala nekoliko meseci kasnije odlučujućom bitkom kod Tapsa.
Napomene
urediReference
uredi- ^ Goldsworthy 2006, str. 459, The action outside Ruspina – it is sometimes described as a battle – was without doubt a defeat for Caesar, who had been prevented from his aim of gathering the supplies that his army required..
- ^ Goldsworthy 2006, str. 457–458, including 9,600 Numidian and 1,600 Gallic and Germanic.
- ^ Goldsworthy 2006, str. 457–458.
- ^ Goldsworthy 2006, str. 456–457.
- ^ a b v Goldsworthy 2006, str. 457.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 1.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 2.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 3.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 5.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 6.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 7.
- ^ McDevitte & Bohn 1869, paragraf 12.
- ^ a b McDevitte & Bohn 1869, paragraf 19.
- ^ a b v McDevitte & Bohn 1869, paragraf 13.
- ^ a b McDevitte & Bohn 1869, paragraf 14.
- ^ a b McDevitte & Bohn 1869, paragraf 15.
- ^ a b v g McDevitte & Bohn 1869, paragraf 17.
- ^ a b v g McDevitte & Bohn 1869, paragraf 18.
Literatura
uredi- Gaius Julius Caesar: Commentary on the African War translated from Latin to English by W. A. McDevitte and W. S. Bohn (New York: Harper & Brothers, 1869) (jezik: engleski)
- Gaj Julije Cezar, Galski rat, Građanski rat, prevod dr. Ahmed Tuzlić, Matica srpska (jezik: srpski)
- Cassius Dio: Roman History (jezik: engleski)
- Goldsworthy, Adrian Keith (2006). Caesar: Life of a Colossus. Yale University Press. ISBN 978-0-300-12048-6.
Spoljašnje veze
uredi
- Caesar Beats the Odds: The Battle of Ruspina (jezik: engleski)