Википедија

Branislav Nikolić (konstruktor aviona)

Branislav Nikolić (Bečej, 2. avgust 1930 – Beograd, 20. decembar 2013) bio je mašinski inženjer i konstruktor aviona[1].

Branislav Nikolić
Dipl. inž. Branislav Nikolić konstruktor aviona
Datum rođenja(1930-08-02)2. avgust 1930.
Mesto rođenjaBečej, Kraljevina Jugoslavija
Datum smrti20. decembar 2013.(2013-12-20) (83 god.)
Mesto smrtiBeograd, Srbija

Biografija uredi

 
Utva 60 na ispitivanju u VOC-u 1961.
 
Utva 60 H na ispitivanju u VOC-u 1966.
 
Bočni izgled aviona Utva-65S Privrednik
 
Utva 66 hidroavion
 
Vojna verzija aviona Utva 66

Branislav Nikolić je rođen 2. avgusta 1930. godine u Bečeju. Osnovnu školu je završio u rodnom mestu. Godine 1945. upisuje se u gimnaziju koju završava 1949. godine kada upisuje studije mašinske tehnike na Beogradskom tehničkom fakultetu. Za vreme studija opredeljuje se za svoju mladalačku ljubav vazduhoplovstvo a imao je sreću da mu profesori budu M. Nenadović, D. Stankov, S. Milutinović i S. Dobrosavljević kod koga je i diplomirao 1955. godine. Umro je u Beogradu 20. decembra 2013. godine u 84. godini života kao penzionisani Glavni savezni vazduhoplovni inspektor[2].

Radna biografija uredi

Za vreme svog dugogodišnjeg staža a radio je 43 godine u oblasti vazduhoplovstva, inž. Branislav Nikolić se ogledao u tri oblasti: konstrukciji aviona i uređaja primenjenih u vazduhoplovstvu, bezbednosti vazdušnog saobraćaja i poslovno organizatorskoj sferi organizacija vazdušnog saobraćaja.

Konstruktorska i organizatorska delatnost uredi

Posle diplomiranja 1. decembra 1955. se zaposlio u Konstrukcionom birou II Fabrike aviona UTVA Pančevo i tu je radio punih 12 godina, počevši kao pripravnik u konstrukcionom birou pa do glavnog konstruktora aviona. Trinaestu godinu rada u Utvi inž. Nikolić je bio tehnički direktor fabrike. Za vreme svog službovanja u UTVI u ovoj fabrici su projektovani i napravljeni avioni: Utva-56, Utva-60, Utva-60 AT1 i AT2, Utva-60 AM, Utva-60 AG, Utva-60 N, Utva-60 AF, Utva-65 Privrednik, Utva-66, kao i mnogi uređaji koji su se koristili u vazduhoplovstvu.

Zakonodavna i upravljačka delatnost uredi

Nakon trinaesto godišnjeg rada u Utvi, inž. Nikolić je oko pola godine bio prvi tehnički direktor Aviogeneksa u osnivanju, radeći na problemima formiranja tehničke službe i stvaranja preduslova za početak avio saobraćaja u toj firmi. Nakon toga narednih 6 godina je samostalni savetnik i zamenik direktora Vazduhoplovnog instituta pri Institutu „Kirilo Savić", gde je radio na nacrtima budućih vazduhoplovno-tehničkih propisa.

Krajem 1974. godine prelazi u SUCVP gde kao načelnik Odeljenja za vazduhoplovne propise i postupke, organizuje izradu nacrta prvog Zakona o vazdušnoj plovidbi koji se odnosi na mlaznu saobraćajnu avijaciju kao i sve ostale vidove vazdušne plovidbe. Zakon je objavljen aprila 1978. godine i do danas nije pretrpeo velike izmene. Takođe organizuje i izradu nacrta za brojne propise o plovidbenosti vazduhoplova, njegovoj gradnji i kontroli kvaliteta tih radova, o njegovoj registraciji i standardima koje treba da zadovolji vazduhoplovno tehničko osoblje.

U avionskoj nesreći 18. januara 1977. godine u Kreševu blizu Sarajeva uništen je avion Lirdžet 25B registarski broj YU-BJH vlasništvo SIV-a u kome je poginuo Džemal Bijedić Predsednik SIV-a sa osobljem i posadom. Neposredno posle toga inž. Nikolić je imenovan za v.d. Glavnog saveznog inspektora i sa te funkcije preduzima mnogobrojne sistemske mere da se bezbednost vazdušne plovidbe sanira (u prethodnih 8 godina u našem vazdušnom saobraćaju je bio bar jedan udes saobraćajnog vazduhoplova sa velikim brojem poginulih) a iz tog perioda potiču:

  • - prve dozvole za rad avio-mehaničara i kontrolora gradnje,
  • - pooštreni kriterijumi za izdavanje pilotskih dozvola i dozvola za rad kabinskog osoblja (STW),
  • - pooštreni kriterijumi za izdavanje dozvola aerodromskom osoblju,
  • - saradnja na definisanju uslova za dozvole za rad kontrolora letenja.

Krajem iste godine na predlog B. Nikolića, Savezno izvršno veće formira Savezni vazduhoplovni inspektorat, kao posebnu saveznu organizaciju. U ovom periodu aktivno radi na izradi, objavljivanju i poštovanju vazduhoplovnih propisa. Sa grupom tada najboljih pilota u našem vazdušnom saobraćaju, koristeći svoje znanje engleskog, francuskog i ruskog jezika, proučava pravila letenja svih većih zemalja u svetu, organizuje i radi na tada novom i modernom našem „Pravilniku o letenju", koji je, iako objavljen 1979. godine, i danas važi.

Formira visoko stručnu i specijalizovanu Službu za plovidbenost i registar civilnih vazduhoplova Jugoslavije. Sa pozicije rukovodioca ove službe reguliše tokom narednih 14 godina sva pitanja homologacija i plovidbenosti naših vazduhoplova, od jedrilica i sportskih vazduhoplova, aviona privredne avijacije, helikoptera i aviona poslovne avijacije do saobraćajnih vazduhoplova.

Godine 1992. postaje po drugi put Glavni savezni vazduhoplovni inspektor, nadležan za sve poslove u vazduhoplovstvu, uključujući i delatnost Savezne Uprave za kontrolu leta.

Poslovno-organizatorska delatnost uredi

Zahvaljujući tome što je objedinjavao tehnička znanja i poznavanje propisa iz oblasti vazduhoplovstva a imao je i iskustva u tome što je bio tehnički direktor Aviogeneksa u osnivanju, 1994. godine već kao penzioner, postaje Tehnički direktor „Macedonian Airlines", koja u tom periodu obavlja vazdušni saobraćaj iz Republike Makedonije sa 10 aviona.

U jesen 1996. na poziv vlade Crne Gore, dolazi u Podgoricu sa zadatkom da pomogne formiranje avio-kompanije Montenegro Airlines, i za rekordno kratko vreme (posle 6 meseci), ovaj novi avio prevoznik dobija svoj prvi AOC za saobraćaj prvo sa jednim, a uskoro sa dva aviona tipa Foker F-28-4000. Posle prikupljanja i obuke kadrova, uhodavanja rada kompanije, krajem 1998. godine prestaje njegova aktivnost u ovoj kompaniji.

Tokom 2002. pokušava sa jednom velikom poznatom kanadskom firmom da obnovi proizvodnu aviona u Utvi, no kako fabrika nije imala nikakvih sredstava da uđe u pregovore, sve je završeno na nivou međusobnih razmena pisama o namerama. Da bi se ovaj poduhvat realizovao, napisao je veliku publikaciju na engleskom: STUDY - Two approaches to the manufacturing of an „all Canadian" all-metal Aircraft based on: a. Former excellent and well proven design of Aircraft, or b. Entirely new design.

Bibliografska delatnost uredi

Godine 2004. godine počinje da piše trilogiju:

- "Na sopstvenim krilima" koja je posvećena konstruisanju i proizvodnji novih tipova i modela aviona. (Knjiga je objavljena 2009. godine)

- "Borba za bezbednost vazdušne plovidbe tokom 20 godina" koja je posvećena borbi za bezbednost vazdušne plovidbe kroz normativnu, organizacionu i nadzorno-inspekcijsku funkciju u periodu od 1974. do 1994.

- "Sanacija postojećih i organizovanje novih avioprevoznika" koja je u prvom redu posvećena merama za ozdravljenje postojećih kompanija, a zatim i formiranju novih avioprevoznika na principima i u skladu sa svetskom normama.

Projekti aviona uredi

  • Utva-56 - prototip sa motorom Lycoming GO-435 snage 260 KS
  • Utva-60 - serijska proizvodnja sa motorom Lycoming GO-480 snage 270 KS
  • Utva-60 AT1 - Aero taksi, sport i turizam, motor Lycoming GO-480 snage 270 KS
  • Utva-60 AT2 - Aero taksi, sport i turizam kao AT1 ali sa duplim komandama, motor Lycoming GO-480 snage 270 KS
  • Utva-60 AM - Ambulantna verzija za prevoz bolesnih i ranjenika, motor Lycoming GO-480 snage 270 KS
  • Utva-60 AG - Agrar avion za poljoprivrednu avijaciju, motor Lycoming GO-480 snage 270 KS
  • Utva-60 N - Hidroavion (hidroutva), sa motorom Lycoming GO-480 snage 295 KS
  • Utva-60 AF - Aero fotogrametriju verzija aviona za aerofoto snimanje, motor Lycoming GO-480 snage 270 KS
  • Utva 65 Privrednik GO - Agrar sa motorom Lycoming GO-480 snage 270 / 295 KS.
  • Utva 65 Privrednik IO - Agrar sa motorom Lycoming IO-540 snage 300 KS.
  • Utva 65 Super Privrednik 350- Agrar sa motoroma Lycoming IO-540 A1A snage 350 KS.
  • Utva-66 – serijski model sa motorom Lycoming GSO-480 B1A6 snage 340 KS
  • Utva-66AM – sanitet sa motorom Lycoming GSO-480 B1A6 snage 340 KS
  • Utva-66H – hidroavion sa motorom Lycoming GSO-480 B1A6 snage 340 KS
  • Utva-66V – vojna verzija aviona sa motorom Lycoming GSO-480 B1A6 snage 340 KS
  • Utva-66AG – poljoprivredni avion sa motorom Lycoming GSO-480 B1A6 snage 340 KS

Priznanja uredi

Za zasluge u projektovanju aviona Branislav Nikolić je 1974. godine odlikovan Ordenom za vojne zasluge sa Zlatnim mačevima.

Vidi još uredi

Reference uredi

  1. ^ „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala 25. 12. 2016. g. Pristupljeno 26. 11. 2020. 
  2. ^ Politika 25. decembra 2013. godine ISSN 0350-4395

Literatura uredi

  • Branislav Nikolić, Na sopstvenim krilima, Štamparija Topalović, Valjevo. 2009. ISBN 978-86-912401-0-3.
  • Patentni spis: YU 24551, "Privredno turistički avion UTVA 56", Savezni zavod za patente Beograd SFR Jugoslavija, 10.09.1960.
  • Patentni spis: YU 44661, Avion "UTVA-66V", Savezni zavod za patente Beograd SFR Jugoslavija
  • Čedomir Janić, Godišnjak srpskog vazduhoplovstva -2007, Aerokomunikacije, Beograd 2007, str.100-103, ISSN 1820-9122
  • Politika 25. decembra 2013. godine ISSN 0350-4395
  • Aviation Week and Space Technology, Tom 73, McGraw-Hill, 1960

Spoljašnje veze uredi


Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Бранислав_Николић_(конструктор_авиона)&oldid=27368668”