Bubrežna kolika

Bubrežna kolika
Bubrežna kolika
Klasifikacija i spoljašnji resursi
Specijalnost	urologija
	[uredi na Vikipodacima]

Bubrežna kolika ili renalna kolika je akutni sindrom u kome dominira jednostrani veoma jak, probadajući bol lokalizovan u slabinskom predelu, koji zrači napred i širi se ka preponi i spoljašnjim genitalijama.^[1] Bubrežnu koliku uzrokuje opstrukcija (začepljenje) u gornjim delovima mokraćnih puteva (bubrežna čašica i mokraćovod), najčešće izazvana pomeranjem kamena u bubregu. Kao posledica začepljenja unutar mokraćnog kanala, raste intraluminalni (unutarkanalni) pritisak, zbog napetosti zida kolektornog sistema i hiperperistaltike ili spazma (grča) mokraćovoda.^[1] Bubrežna kolika uglavnom nastaje naglo, izneneda, iz punog zdravlja, obično ujutru ili tokom toplijih dela dana. Izuzetnog je intenziteta (koji je jači i od porođajnih bolova), i ne tako često može da probudi bolesnika i iz sna.^[2]

Epidemiologija

U opštoj populaciji učestalost bubrežnih kolika je veća od 12%, sa stopom recidiva (ponavljanja) od oko 50%.^[3]

Polne razlike

Bubrežna kolika je češće kod muškarce u odnosu na žene.

Starost

Najveća incidenca pojave ovog tipa kolike je kod osoba životne dobi između 35 i 45 godina.

Etiologija

Najčešći (i do 90%) uzrok bubrežne kolike je smanjen protok mokraće izazvan bubrežnim kamenom. Međutim kolike ne moraju biti isključivo uzrokovane urolitijazom. Kao kao mogući uzroci navode se i:

Sindromom pijeloureteralnog spoja,
Ureteralna atonija usled pijelonefritisa,
Papilarna nekroza ili tumor epitela mokraćnih puteva.

Takođe, jedan od mogućih uzroka opstrukcije mokraćnih kanala i bubrežnih kolika može biti i spoljašnja kompresije na mokraćovod, izazvana:

različitim crevnim bolestima (npr zapaljenjem crvuljka (apendicitis), divertikulitis, Kronova bolest),
vaskularnim bolestima,
ginekološkim bolestima,
onkološkim i hematološkim bolestima,
postoperativnim komplikacijama u trbušnoj duplji.^[4]

Razne vrste bubrežnog kamena koji mogu izazvati bubrežne kolike

Patofiziologija

Osnovni patogenetski mehanizam bubrežnog napada je rastezanje nervnih završetaka, provociran povišenim intraluminalnom pritiskom kolektornog sistema i pojačanim tonusom (napetošću) zida, uzrokovanih akutnom parcijalnom ili kompletnom opstrukcijom (začepljenjem). Osim toga, ureteralna hiperperistaltika ili spazam sa prolongiranom izotoničnom kontrakcijom, obično ozazvanom uklješetenim kamenom, proizvodi inflamatornu kaskadnu aktivaciju i mišićnu ishemiju sa iritacijom Aδ i S nitima, koji pojačavaju bol, dok iritacija sluzokože i aktivacija hemoreceptor, najverovatnije, igraju manje značajnu ulogu.^[5]

Većina mokraćnih kamenaca sa akutnim napadom bola posledica je nagle ili akutne opstrukcije i distenzije gornjeg dela mokraćnog sistema. Intenzitet i lokacija bola može varirati od bolesnika do bolesnika, što pre svega zavisi od veličine i lokalizacije kamenca, stepena opstrukcije, akutnosti opstrukcije i varijacija u individualnoj anatomiji mokraćnog sistema (intrarenalni i ekstrarenalni pelvis, npr.).

Veličina kamenca ne korelira sa intenzitetom simptoma. Mali ureteralni kamenci češće su praćeni intenzivnim bolom, dok velika koralalna formna kamenaca uzrokoju tupi bol ili nelagodnost u slabinskom predelu.

Klinička slika

Lokacija i karakteristike bola

Većina kalkulusa ili kamenaca u mokraćni putevima potiče iz bubrežne karlice. Nakon njihovog pomeranja tj. spuštanja naniže u mokraćovod, nastaju različiti oblici opstrukcije (začepljenja) mokraćnih kanala. Najizraženija začepljenja nastaju u njihovim najužim oblastima (npr na spoju mokraćovoda i bubrežne karlici, u oblasti mokraćovoda koji prelazi preko vrha karličnog grebena i na spoju mokraćovoda sa mokraćnom bešikom).

Od položaja kamena u mokraćnim putevima ua mnogome zavisi kvalitet bola. Dok od stepena začepljenja, spazma (grča) mokraćovoda, i nekih od pratećih infekcija mokraćnog sistema, zavisi ozbiljnost (intenzitet) bola.

Kamen koji izaziva opstrukciju na spoju bubrežne karlici i mokraćovoda, karakteriše sa blagim do ozbiljnim, dubinskim bolom u slabinskom predelu, koji ne zrači u pravcu prepone. Bol nastaje zbog istezanja kapsule bubrega.

Kamen koji se spustio u mokraćovod uzrokuje pojavu naglog, intenzivnog bola u obliku grčeva, lokalizovanog u slabinskom i spoljašnjem delu donjeg trbuha, i zrači u predeo testisa ili vulve. Ovaj bol može biti praćen i izraženom mučninom, sa ili bez povraćanja.

Kamen lokalizovan u gornjim partijama mokraćovoda može da zrači bočno šireći se u slabinski predeo. Kada je taj bol sa desne strane slabina, on diferencijalno dijagnostički može biti od značaja, zbog sličnosti sa kolikama kod holecistitisa ili holelitijaze; a sa leve, zbog sličnosti sa kolikama kod akutnog pankreatitisa, ulkusne bolesti, i gastritisa.

Kamen lokalizovan u donjim partijama mokraćovoda može izazvati bol koji zrači u preponu ili testis kod muškaraca ili velike usne kod žena, i potiče iz grana ilioinguinalnog ili genitofemoralnog nerava.

Kamen dospeo u mokraćovod na njegovom spoju sa mokraćnom bešikom može izazvati simptome nadražene mokraćne bešike (četo mokrenje praćeno dizurijom). Ako kamen dospe u intramuralni deo mokraćovoda, tj. deo koji prolazi kroz zid mokraćne bešike, simptomi su praćeni cistitisom ili uretritisom. Ovi simptomi takođe uključuju i suprapubični bol, učestlo mokrenje, dizuriju, stranguriu, bol na vrhu penisa, a ponekad i različite simptome od strane creva, kao što su proliv i tenezmi. U diferencijalnoj dijagnozi ovi simptomi su od značaja jer se mogu zameniti sa zapaljenjskim bolestima karličnih organa, rupturom ciste jajnika, ili jakim menstrualnim bolom kod žena.

Kamnovi koji su dospeli u mokraćnu bešiku obično su bez simptoma. Retko, pacijent se žali na otežano mokrenje (zbog začepljenja tokom stajanja i rasterećenja odvodnog otvora bešaike tokom ležanje), zbog efekta zvanog „loptasti-ventil“, koji stvara veliki kamen pozicioniran na izlazu iz bešike.

Faze u napadu akutne bubrežne kolike

Bubrežna kolika nastaje naglo i dostiže vrhunac, kod većine pacijenata, nakon 2 časa od njene pojave. Bol grubo prati dermatome nerava od grudnog (T₁₀) do sakralnog (S₄). Čitav proces obično traje od 3 do 18 časova. U literaturi, napad bubrežne kolike opisuje se u tri kliničke faze:

Prva faza, ili faza tipičnog napada akutne bubrežne kolike

Ova faza počinje rano ujutro ili uveče, i najčešće bol budi pacijenta iz sna. Kada se kolika javi tokom dana, ona počinje podmuklo i polako se razvija. Bol može biti stabilan, kontinuiran, ili isprekidan povremenim paroksizmima strahovitih bolova. Bol može da se poveća do maksimalnog intenziteta, u oko 30 minuta od početka napada, ili do dostizanja vrhunaca bola može proći 6 ili više časova. U najvećem broju slučajeva bol dostiže maksimalnu unutar 1-2 časa, od početka napada bubrežne kolike.

Druga faza ili faza konstantnog bola

Kada intenzitet bola dostigne maksimum, on teži da ostane konstantn do primene terapije ili se spontano smanjuju. Period održivog maksimalne bola naziva se konstanta faza napada bubrežne kolike. Ova faza obično traje 1-4 časa, ali u nekim slučajevima može da traje i duže od 12 časova.

Treća faza ili faza smanjenje bola (oslobađajuća faza)

U trećoj, završnoj fazi, bol se smanjuje brzo, a pacijent na njenom kraju oseća olakšanje. Pacijent u ovoj fazi može da zaspi, naročito ako mu je dat jak analgetik. Nakon buđenja iz sna, pacijent je bez bolova. Ova faza napada najčešće traje od devedeset minuta do tri časa.

Ostali simptomi

Mučnina i povraćanje, javljaju se u najmanje 50% pacijenata sa akutnim bubrežnim kolikama. Mučnina je uzrokovana nadražajem zajedničkog inervacioinog puta bubrežne karlice, želuca, i creva.
Smetnje u izmokravanju, u vidu učestalog mokrenja,
Smanjena količina izlučene mokraće, često prebojene krvlju zbog mikrokrvarenja u mokraćnim putevima.
Bledilo i obilno znojenje
Hiperaktivnost bolesnika u postelji, izazvana jakim bolovima.
Povišena telesna temperatura, kod bubrežnih kolika praćenih infekcijom mokraćnih puteva.

Dijagnoza

Dijagnoza bubrežne kolike zasniva se na anamnestičkim podacima, fizikalnom pregledu, laboratorijskim analizama mokraće, radiografiji i ultrasonografiji mokraćnog sistema.

Anamneza

Fizikalni pregled

Laboratorijske analize mokraće

Analizom sedimenta mokraće i urinokulturom utvrđuje se prisutnost upale u mokraćnim kanalima.

Radiografija mokraćnog sistema

Od radioloških metoda najčešće se primenjuje nativna radiografija mokraćnog sistema kojom se može otkriti prisutnost, položaj i veličina kamena u bubregu i mokraćnim kanalima.^[6]

Za preciznije određivanje položaja kamena u bubrežnom sisitemu koriste se:^[7]

intravenska urografija,
kompjuterizovana tomografija,^[8]
magnetna rezonantna tomografija, npr kod trudnica.^[9]

Ultrasonografski pregled

Ultrazvučnim pregledom mokraćnog sisitema procenjuje se stepen zastoja u oticanju mokraće na zahvaćenoj strani.

Diferencijalna dijagnoza

Bubrežne kolike se moraju razlikovati od sledećih stanja:^{[traži se izvor]}

bilijarne kolike i holecistitis

aneurizme aorte i ilijačne arterije (kod starijih pacijenata sa bolom na levoj strani, hipertenzijom ili aterosklerozom)

intersticijalni: apendicitis, divertikulitis ili peritonitis (u ovom slučaju pacijenti godi strogo mirovanje^{[traži se izvor]})

ginekološke bolesti: endometrioza, torzija jajnika i vanmaterična trudnoća, torzija testisa

Terapija

Primarni ciljevi terapije kod bubrežne kolike su: otklanjanje i smanjenje intenziteta bola i očuvanje bubrežne funkcije.^[10]^[11]

Kao lekovi izbor kod lečenja pacijenata sa bubrežnom kolikom mogu se smatrati nesteroidni antiinflamatorni lekovi, jer se za razliku od opioida, karakterišu većim stepenom smanjenja bola, kraćim trajanjem upotrebe manjom incidencom neželjenih reakcija.

Kada je kamen u donje delu mokraćovoda, značajnu ulogu u kupiranju napada bubrežne kolike mogu imati alfa blokatori, jer povećavaju šansu za spontanu eliminaciju kamena, skraćuju vreme njegovog prolaska kroz mokraćne kanale i smanjuju potrebu za daljom analgezijom.

Lokalno zagrevanje se može smatrati adekvatnim dopunskom terapijom u suzbijanju bola kod pacijenata sa akutnim napadom bubrežne kolike.

Izvori

^ ^a ^b „eMedicine - Nephrolithiasis: Acute Renal Colic: Article by Stephen W Leslie”. Pristupljeno 2. 11. 2014.
^ Marko Folić, Racionalna terapija bubrežne koilike, Medrat, . II (2): 17-21 / UDK 616.61-003.7-085.276; 615.276. Revijalni rad Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. novembar 2014)
^ Shokeir AA (2001). „Renal colic: pathophysiology, diagnosis and treatment.”. Eur Urol. 39: 241—9. .
^ Esquena S, Millán Rodríguez F, Sánchez-Martín FM, Rousaud Barón F, Marchant F, Villavicencio Mavrich H (2006). „Renal colic: revision of literature and scientific evidence.”. Actas Urol Esp. 30: 268—80. .
^ Travaglini F., Bartoletti R et al., Pathophysiology of Reno-Ureteral Colic, Urol int 72 (suppl 1): 20-23, 2004.
^ Jindal G, Ramchandani P (maj 2007). „Acute flank pain secondary to urolithiasis: radiologic evaluation and alternate diagnoses.”. Radiol Clin North Am. 45 (3): 395—410. CS1 održavanje: Format datuma (veza), vii.
^ Middleton WD, Dodds WJ, Lawson TL, Foley WD (april 1988). „Renal calculi: sensitivity for detection with US.”. Radiology. 167 (1): 239—44. .
^ Jackman SV, Potter SR, Regan F, Jarrett TW (avgust 2000). „Plain abdominal x-ray versus computerized tomography screening: sensitivity for stone localization after nonenhanced spiral computerized tomography.”. Journal of Urology. 164 (2): 308—10. .
^ Shokeir AA (2002). „Renal colic: new concepts related to pathophysiology, diagnosis and treatment”. Current Opinion in Urology. 12: 263—9.
^ Cooper JT, Stack GM, Cooper TP (1. 10. 2000). „Intensive medical management of ureteral calculi.”. Urology. 56 (4): 575—8. .
^ Ramakumar S, Segura JW (novembar 2000). „Renal calculi. Percutaneous management.”. Urol Clin North Am. 27 (4): 617—22. CS1 održavanje: Format datuma (veza).

Spoljašnje veze

Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje
u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja).

[titleeMedicine_-_Nephrolithiasis:_Acute_Renal_Colic:_Article_by_Stephen_W_Leslie-1] „eMedicine - Nephrolithiasis: Acute Renal Colic: Article by Stephen W Leslie”. Pristupljeno 2. 11. 2014.

[2] Marko Folić, Racionalna terapija bubrežne koilike, Medrat, . II (2): 17-21 / UDK 616.61-003.7-085.276; 615.276. Revijalni rad Arhivirano na sajtu Wayback Machine (2. novembar 2014)

[Shokeir-3] Shokeir AA (2001). „Renal colic: pathophysiology, diagnosis and treatment.”. Eur Urol. 39: 241—9. .

[4] Esquena S, Millán Rodríguez F, Sánchez-Martín FM, Rousaud Barón F, Marchant F, Villavicencio Mavrich H (2006). „Renal colic: revision of literature and scientific evidence.”. Actas Urol Esp. 30: 268—80. .

[5] Travaglini F., Bartoletti R et al., Pathophysiology of Reno-Ureteral Colic, Urol int 72 (suppl 1): 20-23, 2004.

[6] Jindal G, Ramchandani P (maj 2007). „Acute flank pain secondary to urolithiasis: radiologic evaluation and alternate diagnoses.”. Radiol Clin North Am. 45 (3): 395—410. CS1 održavanje: Format datuma (veza), vii.

[7] Middleton WD, Dodds WJ, Lawson TL, Foley WD (april 1988). „Renal calculi: sensitivity for detection with US.”. Radiology. 167 (1): 239—44. .

[8] Jackman SV, Potter SR, Regan F, Jarrett TW (avgust 2000). „Plain abdominal x-ray versus computerized tomography screening: sensitivity for stone localization after nonenhanced spiral computerized tomography.”. Journal of Urology. 164 (2): 308—10. .

[9] Shokeir AA (2002). „Renal colic: new concepts related to pathophysiology, diagnosis and treatment”. Current Opinion in Urology. 12: 263—9.

[10] Cooper JT, Stack GM, Cooper TP (1. 10. 2000). „Intensive medical management of ureteral calculi.”. Urology. 56 (4): 575—8. .

[11] Ramakumar S, Segura JW (novembar 2000). „Renal calculi. Percutaneous management.”. Urol Clin North Am. 27 (4): 617—22. CS1 održavanje: Format datuma (veza).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]