Vilijam Vordsvort
Vilijam Vordsvort (Kokermout, Kumberlend, 7. april 1770 — Kamberlend, 23. april 1850) bio je engleski romantičarski pesnik[1] koji je, zajedno sa Semjuelom Tejlorom Kolridžem doprineo početku romantizma u engleskoj književnosti objavljivanjem zajedničke zbirke „Lirske balade“ 1798. godine.[1] Za najvažnije Vordsvortovo delo smatra se „Preludijum“, poluautobiografska poema, koju je napisao na početku karijere i menjao i proširivao više puta. Poema je posthumno naslovljena i objavljena. Vordsvort je bio britanski Poet laureatis od 1843. pa sve do smrti, 1850. Napisao je Pesme o Lusi.
| Vilijam Vordsvort | |
|---|---|
 Vilijam Vordsvort | |
| Lični podaci | |
| Puno ime | Vilijam Vordsvort |
| Datum rođenja | 7. april 1770. |
| Mesto rođenja | Kokermout, Kamberlend, Velika Britanija |
| Datum smrti | 23. april 1850. (80 god.) |
| Mesto smrti | Kamberlend, Ujedinjeno Kraljevstvo |
| Književni rad | |
| Period | romantizam |
| Najvažnija dela | Lirske balade Preludijum |
| Potpis |  |
Biografija uredi
Vilijam Vordsvort je rođen 7. aprila 1770. godine u Kokermoutu u Kamberlendu, na severozapadu Engleske kao drugo od petoro dece Džona Vordsvorta i Eni Kukson.[2] Njegov otac, sa kojim Vilijam nije bio blizak, bio je pravni zastupnik grofa od Lonsdejla. Imao je dobru biblioteku i sinu je odmalena čitao Šekspira, Miltona i Spensera. Neko vreme Vordsvort je, sa sestrom Doroti, proveo kod dede i babe po majci u Penritu – i od tada su on i Doroti nerazdvojni. Kada mu je majka umrla 1778. godine, otac ga je poslao u Hokšejd, u tamošnju školu. Godine 1787. objavio je svoju prvu pesmu, sonet, u „Evropskom magazinu“. Iste godine upisao je Sent Džon koledž u Kembridžu. Godine 1790. i 1791. putovao je Evropom. U Francuskoj je upoznao Anetu Valon, sa kojom je 1792. godine dobio kći Karolinu. Ostavši bez novca, a u vezi sa političkim tenzijama između monarhističke Engleske i republikanske Francuske, iduće godine se vratio u domovinu, sam. Glasine su govorkale da nije hteo da se oženi sa Anetom – prošlo je skoro deset godina pre no što je ponovo video nju i svoju kći. S druge strane, memoaristi su govorili o njegovoj velikoj depresiji zbog toga što je bio odvojen od svog deteta i Anete (između Engleske i Francuske izbio je, u međuvremenu, i rat). Kako bilo, on i Doroti su u Francusku otputovali tek 1802. godine, posle potpisanog mira u Amijelu, i tamo posetili Anetu i Karolinu, da bi regulisali pitanje njegovih finansijskih obaveza prema njima.
Godine 1795. upoznao je Kolridža, u Samersetu, i njih dvojica su se odmah sprijateljili. Godine 1797. Vordsvort i Doroti su se odselili u Somerset, na nekoliko milja od Kolridžove kuće. Njih dvojica su zajedno 1798. objavili knjigu „Lirske balade“, polazište romantičarskog pokreta. Kasnije, Vordsvort je dopunio i promenio svoje pesničke knjige, pod istim nazivom; četvrta, poslednja, objavljena je 1805. godine.
Godine 1798. Vordsvort, Doroti i Kolridž otputovali su u Nemačku. On i Doroti su se vratili u Englesku, ovog puta u Douv Kotedž kod Grejsmera, zajedno s pesnikom Robertom Saudijem, u Lejk Distriktu. Vordsvort, Kolridž i Saudi ostali su poznati kao pesnici „Jezerske škole“.
Po povratku iz Francuske, posle posete Aneti i Karolini, Vordsvort se oženio svojom drugaricom iz detinjstva Meri Hačinson, sa kojom je imao petoro dece. Doroti je živela zajedno s bratovljevom porodicom. On je počeo naporno da piše i njegovo ime je postajalo poznato. Prijateljstvo s Kolridžom zapadalo je u krizu, zbog Kolridžove zavisnosti od opijuma. Dvoje od petoro njegove dece umrlo je 1812. godine i on se, sledeće godine, s porodicom i Doroti, odselio u Rajdel Mount, u Amblesajdu (između Grejsmera i Rajdel Votera), gde je ostao do kraja života. Sredinom dvadesetih popravio je odnose sa Kolridžom, nakon smrti zajedničkog prijatelja, slikara Vilijema Grina. Naporedo s nevoljama (Dorotina bolest), stizale i počasti. Postao je počasni doktor univerziteta Daram i Oksford, a od 1842. dodeljivana mu je i državna penzija. Posle smrti Roberta Saudija, 1843. godine, proglašen je za Poeta laureatis-a. Posle smrti kćeri Dore, 1847, prestao je da piše.
Umro je od pneumonije, 23. aprila 1850. godine,[3][4] i sahranjen u crkvi Svetog Osvalda u Grejsmeru. Njegova udovica Meri objavila je njegovu dugačku autobiografsku „Pesmu Kolridžu“ kao Preludij nekoliko meseci nakon njegove smrti.[5] Iako nije uspeo da zainteresuje ljude u to vreme, od tada je postao široko priznat kao njegovo remek delo.
Religijska i filozofska uverenja uredi
Vordsvortov mladalački politički radikalizam, za razliku od Kolridžovog, nikada ga nije naveo da se pobuni protiv svog verskog vaspitanja. On je 1812. primetio da je voljan da prolije svoju krv za uspostavljenu Englesku crkvu, što se odrazilo u njegovim Crkvenim skicama iz 1822. Ovaj religiozni konzervativizam takođe boji Ekskurziju (1814), dugačku pesmu koja je postala izuzetno popularna tokom devetnaestog veka. Ona ima tri centralna lika: Lutalica; Usamljenik, koji je iskusio nade i bede Francuske revolucije; i Pastor, koji dominira poslednjom trećinom pesme.[6]
Vordsvortova poetska filozofija uredi
Behler[7] je ukazao na činjenicu da je Vordsvort želeo da prizove osnovno osećanje koje ljudsko srce poseduje i izražava. On je preokrenuo filozofsko stanovište koje poseduje S. T. Koleridž, „stvarajući likove u takvom okruženju tako da javnost oseća da pripadaju udaljenom mestu i vremenu“. I istina je da je filozofsko ostvarenje Vilijama Vordsvorta omogućilo da izabere jezik i strukturalni obrazac poezije koji običan čovek koristi svakodnevno.[8] Kurland izražava da konverzacijski aspekt jezika nastaje kroz društvenu nužnost.[9] Društvena nužnost postavlja temu posedovanja odgovarajućeg znanja, interesovanja i pristrasnosti i među govornicima. Vilijam Vordsvort je koristio razgovor u svojoj poeziji da dopusti pesnikovom „ja“ da se stopi u „mi“. Pesma „Rastanak“ otkriva identičnu emociju koju pesnik i njegova sestra neguju:[10]
„Mi te ostavljamo ovde u samoći da boraviš/ Sa ovim našim najnovijim darovima nežne misli;
Ti, kao jutro, u svom šafranskom kaputu,/ Svetla bela rado, i močvarni nevenu, zbogom!“ (L.19-22).
Takav razgovorni ton opstaje kroz čitavo pesnikovo poetsko putovanje, što ga pozicionira kao čoveka u društvu koji govori o svrsi zajedništva sa najobičnijom masom društva.[11] Ponovo, „Predgovor lirskim baladama“ je evidencija u kojoj pesnik izražava zašto piše i šta piše, i kojoj svrsi će to služiti čovečanstvu.
U popularnoj kulturi uredi
Kompozitor Alisija Van Buren (1860–1922) koristila je Vordsvortov tekst za svoju pesmu „In Early Spring“.[12]
Film Kena Rasela iz 1978. William and Dorothy prikazuje odnos između Vilijama i njegove sestre Doroti.[13]
Prijateljstvo Vordsvorta i Kolridža ispituje Džulijen Templ u svom filmu Pandaemonium iz 2000. godine.[14]
Bibliografija uredi
- Vilijam Vordsvort na sajtu Projekat Gutenberg (jezik: engleski)
- Vilijam Vordsvort na sajtu Internet Archive (jezik: engleski)
- Vilijam Vordsvort na sajtu LibriVox (jezik: engleski)
- Works by William Wordsworth at Bartleby.com (HTML)
- Poems by William Wordsworth
- Selected Poems by W.Wordsworth
- Selected Works at Poetry Index
- Biography and Works
- Poetry Archive: 166 poems of William Wordsworth
- To Toussaint Louverture – poem by William Wordsworth
- Extensive Information on Wordsworth's Poem Lines Written a Few Miles above Tintern Abbey Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. mart 2005)
- Britain Unlimited's page on William Wordsworth
- Stephen, Leslie (1898). „Wordsworth's Youth”. Studies of a Biographer. London: Duckworth and Co. str. 227—267.
- "Breathless We Strive" by Florence Earle Coates
- William Wordsworth Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. oktobar 2020) at the British Library
Reference uredi
- ^ a b Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. V-Đ. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 75. ISBN 86-331-2112-3.
- ^ „Wordsworth House”, Images of England, English Heritage, Arhivirano iz originala 06. 06. 2011. g., Pristupljeno 21. 12. 2009
- ^ "Poet Laureate", The British Monarchy official website.
- ^ Stephen Gill, William Wordsworth: A Life, Oxford University Press, 1989, pp. 422–3.
- ^ e g Dorothy Wordsworth's Journal 26 December 1801
- ^ „Wordsworth's Religion”. www.victorianweb.org.
- ^ BEHLER, ERNST (1968). „The Origins of the Romantic Literary Theory”. Colloquia Germanica. 2: 109—126. ISSN 0010-1338. JSTOR 23979800.
- ^ Doolittle, James (1969-12-01). „The Demonic Imagination: Style and Theme in French Romantic Poetry.”. Modern Language Quarterly. 30 (4): 615—617. ISSN 0026-7929. doi:10.1215/00267929-30-4-615.
- ^ „Dan Kurland's www.criticalreading.com -- Strategies for Critical Reading and Writing”. www.criticalreading.com. Pristupljeno 2022-06-23.
- ^ "Farewell"
- ^ Ahmed, Sheikh Saifullah (2020-01-01). „The Sociolinguistic Perspectives of the Stylistic Liberation of Wordsworth”. Sparkling International Journal of Multidisciplinary Research Studies.
- ^ „Collection: Papers of Alicia Keisker Van Buren, 1889–1915 | HOLLIS for”. hollisarchives.lib.harvard.edu. Pristupljeno 2021-04-18.
- ^ „William and Dorothy (1978)”. BFI (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2021-08-04.
- ^ Van Gelder, Lawrence (2001-07-13). „FILM IN REVIEW; 'Pandaemonium'”. The New York Times (na jeziku: engleski). ISSN 0362-4331. Pristupljeno 2021-08-04.
Literatura uredi
- Juliet Barker. Wordsworth: A Life. . New York: HarperCollins. 2000. ISBN 978-0060787318.
- Hunter Davies, William Wordsworth: A Biography, Frances Lincoln. . London. 2009. ISBN 978-0-7112-3045-3.
- Gill, Stephen (1989). William Wordsworth: A Life. Oxford University Press. ISBN 978-0192827470.
- Emma Mason, The Cambridge Introduction to William Wordsworth . . Cambridge University Press. 2010.
- Moorman, Mary (1957). William Wordsworth, A Biography: The Early Years, 1770–1803 v. 1. Oxford University Press. ISBN 978-0198115656.
- Moorman, Mary (1965). William Wordsworth: A Biography: The Later Years, 1803–1850 v. 2. Oxford University Press. ISBN 978-0198116172.
- M. R. Tewari, One Interior Life—A Study of the Nature of Wordsworth's Poetic Experience (New Delhi: S. Chand & Company Ltd, 1983)
- Report to Wordsworth, Written by Boey Kim Cheng, as a direct reference to his poems "Composed Upon Westminster Bridge" and "The World Is Too Much with Us"
- Anonymous; Wordsworth at Cambridge. A Record of the Commemoration Held at St John’s College, Cambridge in April 1950; Cambridge University Press, 1950 . . reissued by Cambridge University Press. 2009. ISBN 978-1-108-00289-9.
- Mallaby, George, Wordsworth: a Tribute (1950)
Spoljašnje veze uredi
- Biografija i izabrane pesme
- Izbor iz poezije
- Internet archive of Volume 1 of Christopher Wordsworth's 1851 biography
- Internet archive of Volume 2 of Christopher Wordsworth's 1851 biography
- Biography and Works
- Romanticon: Wordsworth's Corpus Reflects the Growth of a Conservative's Mind Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. mart 2015); City Journal, Summer 2009
- Short biographical sketch by Glenn Everett
- Wordsworth's hidden arguments: an article in the TLS by Dan Jacobson, 31 October 2007
- Wordsworth's links with Claines, Worcester
- Wordsworth and the Lake District
- Wordsworth's Grave
- The Wordsworth Trust
- Romantic Circles: Editions & articles on Wordsworth and other authors of the Romantic period
- Hawkshead Grammar School Museum
- The British Library's William Wordsworth webpage, featuring collection items and articles Arhivirano na sajtu Wayback Machine (11. maj 2015)
- Guide to Edward M. Rowe collection of William Wordsworth at L. Tom Perry Special Collections, Brigham Young University
- Vilijam Vordsvort na sajtu NPG (jezik: engleski)
- „Archival material relating to Vilijam Vordsvort”. UK National Archives.
- William Wordsworth Arhivirano na sajtu Wayback Machine (23. oktobar 2020) at the British Library
- William Wordsworth: Profile and Poems at Poets.org
