Viljarika (vulkan)
Viljarika je jedan od najaktivnijih vulkana Čilea koji se nalazi iznad istoimenog jezera i grada[1]. Viljarika na španskom jeziku znači Mesto bogatstva. Najzapadniji je od tri velika stratovulkana koji se pružaju pravcem severozapad-jugoistok na planinskom vencu Anda, duž rasedne zone Moča-Viljarika[2]. Zajedno sa Kvetrupiljaneom i čileanskim delom vulkana Lanin, nalaze se pod zaštitom države kao nacionalni park. Tokom leta je popularna turistička atrakcija.
| Viljarika | |
|---|---|
 Viljarika iz svemira | |
| Geografske karakteristike | |
| Najviša tačka | 2.860 |
| Geografija | |
| Države |  Čile |
| Masiv | Andi |
| Geologija | |
| Vrsta planine | stratovulkan |
Viljarika je jedan od retkih vulkana na svetu, koji ima jezero lave u svom krateru. Lava je mešovitog sastava bazalta i andezita. Ima tipičnu strombolsku erupciju, sa izbacivanjem usijanog piroklastičnog materijala i lave. Obilne kiše, u kombinaciji sa otopljenim snegom i ledom planinskih lednika, mogu dovesti do pojave lahara, kao što je bio slučaj tokom erupcija 1964. i 1971. godine.
Viljarika je jedan od devet vulkana iz projekta DECADE, koji se bavi prikupljanjem informacija o emisiji ugljen-dioksida i sumpor-dioksida[3].
Geografija i geologija
urediViljarika leži u Centralnoj čileanskoj dolini kao najzapadnija od tri velika stratovulkana. Za razliku od Kvertepiljane i Lanina, Viljarika je mnogo aktivnija. Viljarika prekriva 400 km². Sadrži vulkanske pećine i oko 26 kupa. Konstantno degasiranje kod jezera lave je povećalo njen eksplozivni potencijal.
Vulkan je formiran tokom srednjeg pleistocena, kada je izdignuta i velika kupa, sličnih dimnezija današnjoj. Pre 100.000 godina tokom interglacijala, jedna erupcija dovela je do urušavanja kupe i formiranja prostrane kaldere 6,5 sa 4,2 km u obimu. Sledeća glacijalna faza dovela je do formiranja slojeva piroklastičnog materijala, andezitske lave i dacitnih dajkova.
Vulkanska kupa se ponovo urušila usled snažne erupcije pre 13.700 godina, praveći novu, manju kalderu.
Gornji deo Viljarike je trajno prekriven snegom, a lednici zahvataju oko 40 km². Najveći od svih je Pičilankaue-Turbio koji se nalazi na jugoistočnom delu[4][5]. Pepeo koji izlazi zbog erupcija može da poveća ablaciju snega i leda upijanjem sunčevog zračenja. Neki slojevi pepela su deblji od 5 cm što dovodi do izolacije glečera i smanjenja ablacije.
Turizam
urediViljarika je popularna destinacija za penjače i alpiniste od grada Pukon, pa sve do vulkanskog kratera. Turističko nadletanje i razgledanje vulkana iz helikoptera postoji od 2007. godine, a tokom zimskih meseci (jul-septembar), otvoreno je i skijalište na severnim obroncima[6].
Istorijat erupcija
urediErupcija 1964.
urediTokom poslednje dve nedelje februara 1964. godine, došlo je do izbacivanja lave iz vulkana i pojave manjih potresa. Prvog marta u 2:45 ujutru došlo je do stormbolske erupcije vulkana Viljarika, što je nateralo stanovnike obližnjeg mesta Konjaripe, na evakuaciju u susedna brda. Topljenje snega i leda sa lednika Pičilankaue-Turbio praćeno obilnim pljuskovima, dovelo je do formiranja brojnih lahara. Usled erupcije i blatnih tokova, gradić Konjaripe je ozbiljno stradao.
Erupcija 1971.
urediTokom jutra 29. oktobra 1971. godine u 4.00 časa, došlo je do pojave nekoliko eksplozija, praćenih izbijanjem crnog i belog dima iz kratera. Mesec dana kasnije, 29. novembra, Viljarika je počela novi ciklus erupcije. Izbačena je značajna količina piroklastičnog materijala a sneg koji okružuje krater se istopio. Posle kratke pauze u aktivnosti, iz novog otvora na severoistočnoj strani, došlo je do izbijanja lave i pojave lahara. Blatni tokovi zatrpali su dolinu reke Trankura i ugrozili brojna mesta poput El turbija, Kurareve i dr. Toksični sumporoviti gasovi su uzrokovali su smrt najmanje 15 ljudi u okolini vulkana[7].
Erupcija 2015.
urediTokom 3. marta 2015. godine Viljarika se ponovo aktivirala snažnom erupcijom, koja je dovela do proglašenja crvenog nivoa upozorenja za prečnik od 10 km oko vulkana[8][9]. Erupcija je premašila visinu vulkana, praćena snažnom eksplozijom, dovela je do evakuacije 3.385 ljudi u neposrednoj blizini.
Sve je počelo 7. februara 2015. godine, kada su Nacionalna služba za vanredne situacije i Nacionalna služba za geologiju i rudarstvo Čilea proglasili žuti nivo uzbune.primećene su manje eksplozije i nizak nivo emisije gasova. Deset dana kasnije, došlo je do još erupcija. Pojačana vulkanska aktivnost, izbacivanje pepela i lave nastavilo se do jula 2015. godine.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ „Volcán Villarrica: Chile”. Pristupljeno 11. 7. 2017.
- ^ Dzierma et al., 2012. Seismicity near the slip maximum of the 1960 Mw 9.5 Valdivia earthquake (Chile): Plate interface lock and reactivation of the subducted Valdivia Fracture Zone
- ^ „DECADE Installations at Turrialba and Poás”. Deep Carbon Observatory. Arhivirano iz originala 12. 5. 2017. g. Pristupljeno 26. 9. 2016.
- ^ „Volcan_villarrica” (PDF). Southern Andean Volcano Observatory. Arhivirano iz originala (PDF) 20. 2. 2012. g. Pristupljeno 16. 5. 2015.
- ^ „Volcan Villarrica” (PDF). Ingentaconnect.com. Pristupljeno 16. 5. 2015.
- ^ „Villarrica volcano, Chile”. Volcano Photos. Pristupljeno 4. 3. 2015.
- ^ La erupción de 1971, Villarrica Volcano Visual Observation Project. 2008.
- ^ „Volcano Villarrica erupts in southern Chile, villages evacuated”. Reuters. 3. 3. 2015. Arhivirano iz originala 27. 09. 2015. g. Pristupljeno 11. 07. 2017.
- ^ Montoya, Amparo (3. 3. 2015). „Volcán Villarrica entra en erupción durante la madrugada de este martes”. bibiochile.cl.