Geodetska referenta mreža

Geodetska referenta mreža (takođe geodetska mreža, referentna mreža, mreža kontrolnih tačaka ili kontrolna mreža) je mreža, često sastavljena od trouglova, koja se određuje tačno utvrđenim tehnikama terestričkog premjera ili pomoću podataka dobijenih uz pomoć satelitkse geodezije.

Oznaka referente tačke koju je postavila američka obalna i geodetska služba za premjer

Primjer mreže trouglova (trangulacione mreže) i njena prijmena u kartografiji

Globalna geometrijska satelitska mreža za triangulaciju urađena BC-4 kamerom

Klasična GNSS referentna stanica

Referentne stanice za međunarodni terestrički referentni sistem (MTRF)

Mreža referentnih stanica koje koristi austrijska služba za pozicioniranje (APOS)

Geodetska referentna mreža sastoji se od stabilnih, lako uočljivih tačaka sa utvrđenim vrijednostima podataka dobijenih na osnovu opažanja koje vezuju tačke u jedan sistem, koji je odrđen matemačkim principima.

Referentna geodetska mreža je klasično podijeljena na horizontalne (XY - položajne mreže) i vertikalne (H - visinske mreže), međutim s pojavom satelitskih navigacionih sistema, posebno GPS- a, ova podjela postaje zastarijela, premda u državnom premjeru ova podjela je i dalje bitna, zbog različitih nivoa tačnosti obje vrste mreža.

Mnoge organizacije doprinose informacijama u izradi geodetskih referentnih mreža.

Referente tačke višeg reda (visoke preciznosti, obično tačnosti od nekoliko milimetra do decimetarske tačnosti definisane u razmjeri kontinenata) normalno se definišu u prostoru i vremenu pomoću globalnih ili kosmičkih tehnika i koriste se za veze „nižeg reda“ za povezivanje između mreža različitih nivoa tačnosti . Referentne tačke nižeg reda se obično koriste za inženjerstvo, izgradnju i navigaciju . Naučna disciplina koja se bavi uspostavljanjem koordinata tačaka u referentnoj mreži visokog reda naziva se geodezija, a tehnička disciplina geodezije koja čini isto za tačke u referentnoj mreži nižeg reda naziva se geodetski premjer .

Kartografija

Nakon što kartograf poveže ključne tačke na digitalnoj karti sa koordinatama "stvarnog svijeta" tih tačaka na fizičkoj površini zemlje, tada se kaže da je karta "spremna za korišćenje". Tada će se osnovna karta i drugi podaci u geodetskoj referentnoj mreži pravilno preklapati.

Kada slojevi karte nisu prekontrolisani, zahtjeva se dodatni rad da bi se prilagodili slojevi tako što će da se dovedu u red, što unosi dodatnu grešku. Takve koordinate referentne mreže načelno se nalaze u nekoj određenoj kartografskoj projekciji, matematičkoj jedinici i u određenom geodetskom datumu .

Triangulacija

U „klasičnoj geodeziji“ (do šezdesetih godina prošloga vijeka), referetne mreže su uspostavljene pomoću triangulacije korišćenjem mjerenja uglova i nekih pomoćnih rastojanja. Precizna orijentacija prema geografskom sjeveru postignuta je metodama geodetske astronomije . Glavni instrumenti koji se koriste su teodoliti i tahimetri, koji su danas opremljeni infracrvenim mjerenjima za mjerenje udaljenosti, bazama podataka, komunikacionim sistemima i dijelom satelitskim vezama.

Trilateracija

Elektronsko mjerenje rastojanja (EDM) uvedeno je oko 1960. godine, kada su prototipi instrumenata postali dovoljno mali da se mogu koristiti na terenu. Umjesto da se koriste samo mjestimična mjerenja udaljenosti i daljine izmjerene sa niskom tačnosti, neke referentne mreže su uspostavljene ili ažurirane korišćenjem trilateracije tačnijih mjerenja rastojanja nego što je ranije bilo moguće, urađeno bez mjerenja ili korišćenja uglova.

Satelitska geodezija

Upotreba satelita u geodeziji je počela skoro istovremeno, i to u drugoj polovini 20. vijeka. Korišćenjem satelita poput Echo I, Echo II i Pageos, određene su globalne mreže, koje su kasnije pružile podršku u razmjevanju teorije tektonike ploča .

Drugo važno poboljšanje bilo je uvođenje radio i elektronskih satelita poput Geos A i B (1965–70), Transit sistema (korstio je Doplerov efekat za mjerenja) 1967-1990 — koji je bio prethodnik GPS-a - i laserskih tehnika poput Lageos (SAD) ili Starlette (Francuska). Uprkos upotrebi svemirskih letjelica, površinski male mreže za katastarske i tehničke projekte uglavnom se mjere terestrički, ali u mnogim slučajevima ugrađene su u državne i globalne mreže pomoću satelitske geodezije.

Globalni navigacioni satelitski sistemi (GNSS)

Danas se u zemljinoj orbiti nalazi nekoliko stotina geodetskih satelita, koji su opremljeni velikim brojem satelita za daljinsko istraživanje i sateliti navigacionih sistema poput GPS- a i Glonass-a, praćeni i evropskim satelitskim sistemom Galileo .

Iako su ovi razvoji geodetske satelitske mreže zasnovani na satelitu fleksibilniji i isplativiji od njenog zemaljskog ekvivalenta, kontinuirano postojanje mreža sa fiksiranim referentnim tačkama i dalje je potrebno za administrativne i pravne svrhe na lokalnoj i regionalnoj razmjeri. Globalne geodetske mreže ne mogu se definisati kao fiksne, jer geodinamika neprekidno mijenja položaj svih kontinenata za 2 do 20 cm godišnje. Stoga moderne globalne mreže poput ETRS 89 ili ITRF pokazuju ne samo koordinate svojih "fiksnih tačaka", već i svoje godišnje brzine .

Vidi još

• Katastar
• Karta
• Trigonometrija

Literatura

• Thomas Luhmann; Stuart Robson; Stephen Kyle; Jan Boehm (27. 11. 2013). Close-Range Photogrammetry and 3D Imaging. De Gruyter. ISBN 978-3-11-030278-3. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Diogenes Laërtius, „Life of Thales”, The Lives and Opinions of Eminent Philosophers, Arhivirano iz originala 09. 02. 2008. g., Pristupljeno 2008-02-22 
• Kurt Vogel (1983; 1997), A Surveying Problem Travels from China to Paris, in Yvonne Dold-Samplonius (ed.), From China to Paris, Proceedings of a conference held July, 1997, Mathematisches Forschungsinstitut, Oberwolfach, Germany. ISBN 3-515-08223-9
• "Multilateration (MLAT) Concept of use", International Civil Aviation Organization, 2007
• „China's GPS rival Beidou is now fully operational after final satellite launched”. cnn.com. Pristupljeno 2020-06-26. 
• „Galileo Initial Services”. gsa.europa.eu. Pristupljeno 25. 9. 2020. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• Kriening, Torsten (23. 1. 2019). „Japan Prepares for GPS Failure with Quasi-Zenith Satellites”. SpaceWatch.Global. Pristupljeno 10. 8. 2019. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• „Global Indian Navigation system on cards”. The Hindu Business Line (na jeziku: engleski). 2010-05-14. Pristupljeno 2019-10-13. 
• „A Beginner's Guide to GNSS in Europe” (PDF). IFATCA. Arhivirano iz originala (PDF) 27. 6. 2017. g. Pristupljeno 20. 5. 2015. CS1 održavanje: Format datuma (veza)
• „Galileo General Introduction - Navipedia”. gssc.esa.int (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-11-17. 
• „GNSS signal - Navipedia”. gssc.esa.int (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2018-11-17. 

Spoljašnje veze

• „מה בתמונה? (תשובה: נקודת טריאנגולציה)” [what is in the picture? (Answer: Triangulation Point)]. Jeepolog.com forums (na jeziku: hebrejski). 2007-07-08. 
• "Radar Basics", Christian Wolff,