Gorički zbornik
Ovaj članak sadrži spisak literature (štampane izvore i/ili veb-sajtove) korišćene za njegovu izradu, ali njegovi izvori nisu najjasniji zato što ima premalo izvora koji su uneti u sam tekst. Molimo vas da poboljšate ovaj članak tako što ćete dodati još izvora u sam tekst (inlajn referenci). |
Gorički zbornik ili kalendar Gorički ili Gorički rukopis kolekcija je srednjovekovnih srpskih rukopisa Jelene Balšić i njenog duhovnika monaha Nikona Jerusalimca napisana u periodu između 1441. i 1442. godine u crkvici Jelena izgrađenoj na ostrvu Gorica u Skadarskom jezeru.[1]
Sadržaj uredi
Prvi deo Goričkog zbornika sadrži prepisku između Jelene i njenog duhovnika Nikona u Jerusalimu. Jelena je napisala tri poslanice Nikonu, koji je odgovorio da će joj predstaviti stav Crkve o raznim teološkim pitanjima. Samo jedna od tri poslanice, poznata kao Otpisanije bogoljubno, sačuvana je do danas. Prepiska između Jelene i njenog duhovnika ima svoje poreklo u uobičajenoj praksi u srednjovekovnoj Vizantiji.[2]
U drugom delu Goričkog zbornika Nikon piše da Jelena o svojim precima srpske loze i analima,[pojasniti] kao i o žitiji Svetog Simeona napisanoj od strane Stefana Prvovenčanog i žitiji Svetog Save napisanoj od strane Teodosija Hilandarca. Dalje piše o Jeleni i njenim precima, kao primeru svetosti.
Sledeći deo predstavlja monaški tipik, sastavljen po nalogu Jelene, koji se koristio u crkvi koja je izgrađena na ostrvu Gorica. Sledi propovedanje vere, uz molbu za oproštaj ako postoje greške u rukopisima — i pozdravi. Posle toga sledi monaški tipik, napisan po nalogu Jelene, za njenu zadužbinu Svete Bogorodice Goričke, a onda Povest o jerusalimskim crkvama i mestima u pustinji, namenjen takođe kneginji. Kraj čini pismo „smerne Jelene”, u kojem potvrđuje da je primila delo svog duhovnika Nikona, kao „bogonadahnuti” dar, koji prilaže „hramu presvete Vladičici našoj Bogorodici” u Gorici.
Gorički zbornik je vrlo važan za srpsku književnost kao svedočenje prisustva i uspostavljanje vizantijskog isihazma na teritoriji Zete, koja je u to vreme bila pod velikim pritiskom mletačke politike.[3]
Izvori uredi
- ^ Bešić, Zarija M. (1970), Istorija Crne Gore / 2. Crna Gora u doba oblasnih gospodara. (in Serbian), Titograd: Redakcija za isto Crne Gore, OCLC 175122851
- ^ Bogdanović, Dimitrije (1970), Gorički zbornik (in Serbian), Cetinje: Metropolitanate of Montenegro and the Littoral
- ^ Momčilo Spremić, Crkvene prilike u Zeti u doba Nikona Jerusalimca
Literatura uredi
- Trifunović, Đorđe (1990). Azbučnik srpskih srednjovekovnih književnih pojmova (2. izd.). Beograd: Nolit.