Grovantri
Grovantri (Grovantri Prerije; Veliki Trbuh Prerije; Ani; Anini; Acina) su algonkvinski narod, starosedeoci su krajnjeg severa Velikih ravnica. Prostrane oblasti koja se nalazi u središtu Severne Amerike. Govorili su grovantrijskim jezikom, koji pripada prerijskoj grupi algonkvinskih jezika. Blisko su srodni Arapahoima. U 19. veku su naseljavali prerije od reka Milk i Misuri na jugu do kanadske provincije Saskačevan na severu. Oko 1880. su smešteni na rezervat Fort Belnap sa Asinibojnima.
Ime uredi
Ime Grovantri, potiče iz francuskog jezika. Engleski prevod je Big Beli ili Grejt Beli Indij`ns (Veliki Trbuh).[1]
U znakovnom jeziku prerije, često su mešani sa Hidacama, koji su takođe nazivani Grovantri. Zbog toga su Anini nazivani i imenom Grovantri prerije, a Hidace Grovantri Misurija.[1] Do mešanja Aninia i Hidaca u znakovnom jeziku, dovode slični pokreti ruku u predelu torza. Kod Hidaca pokret se odnosi na tetovirane grudi Hidaca, a kod Aninia označava uvek gladan.
Sami sebe nazivaju Anini, što znači narod bele gline. Ime Acina potiče iz jezika Blekfuta, sa kojima su Grovantri Prerije (Anini) bili u savezu nakon odvajanja od matičnih Arapahoa. Značenje imena Acina je nejasno.
Istorija uredi
Grovantri su u prošlosti bili deo Arapahoa i sa njima su živeli u području doline Crvene reke Severa u severnoj Minesoti i Severnoj Dakoti i u južnoj Manitobi do sredine 17. veka.[1] Početkom 18. veka su se pod pritiskom Odžibva odselili u Montanu i odvojili od Arapahoa, koji su otišli na jug i naselili se u Vajoming i Kolorado. Sredinom 18. veka došli su do konja.[1]
Grovantri su se iz Montane proširili u Saskačevan u Kanadi. Sa Arapahoima su se ponovo ujedinili 1818. u Vajomingu i ostali su ujedinjeni sve do 1823. kada su se ponovo odvojili i naselili u području reke Milk. Pogađa ih epidemija velikih boginja 1829. od kojih mnogi umiru. Deo Grovantra koji je ostao sa Arapahoima odvaja se od njih 1832. i naseljava u dolinu Pjers Hol u istočnom Ajdahu. Tu su se sukobili sa trgovcima krznom u Bici kod Pjers Hola. Nakon ove bitke, dve grupe Grovantra su se ujedinile 1833. U narednim godinama su se sukobljavali sa Asinibojnima u više navrata.
Grovantri kao deo Blekfutske konfederacije 1855. potpisuju ugovor o prijateljstvu sa Isakom Stivensom guvernerom teritorije Vašington, kojim je stvoren veliki rezervat Blekfutske konfederacije. Grovantri 1861. napuštaju Blekfutsku konfederaciju.[2] Udružuju se sa Vranama (Krou) protiv Blekfuta 1867. i gube u sukobu.[1] Rezervat Fort Belnap je osnovan 1888. nakon podele velikog zajedničkog rezervata Blekfuta, Grovantra i Asinibojna.
Populacija uredi
Danas Grovantri žive na rezervatu Fort Belnap u Montani. Njihova populacija je 1700. iznosila oko 3.000 i takva je bila sve do 1800. Do 1904. broj im je pao na 535, da bi im zatim broj počeo rasti, pa ih je 1989. bilo oko 1.600, a 2000. oko 2.500. Prema popisu iz 2010. u SAD je živelo 2.952 (kada se uključe ljudi mešanog porekla 3.774) Grovantra.[3]
Etnografija uredi
Grovantri Prerije su tipičan predstavnik naroda sa prerijskom kulturom lovaca na bizone. Bili su nomadi i živeli su u šatorima od bizonove kože, poznatim kao tipi. Živeli su od lova na bizone, koje su pratili, a ceo narod je mogao u roku od jednog sata da se pripremi za pokret.
Klanovi i totemizam uredi
Grovantri su bili organizovani po klanovima, ovi klanovi nemaju totemska imena koja se inače obično vezuju uz klan.
- Klanovi Grovantra su:
- Oni koji poje konje jednom dnevno;
- Tendoni,
- Oni koji ne poklanjaju ili Bizonske grbe;
- Nasuprot Asinibojna,
- Ružni
- Krvavi (Bladz)
- Bore se sami
- Bobicojedi
- Krpe za zadnjice
- Kafeni
- Prašnjavi
- Sivi
- Kanuti
- Noćni sokoli
- Siromašni
- Pocepane pantalone
- Kapa od krzna lasice
Reference uredi
- ^ a b v g d Pritzker 2000, str. 319
- ^ Pritzker 2000, str. 303
- ^ „2010 Census CPH-T-6. American Indian and Alaska Native Tribes in the United States and Puerto Rico: 2010” (PDF). census.gov.
Literatura uredi
- Pritzker, Barry M. (2000). A Native American Encyclopedia: History, Culture, and Peoples. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-513877-1.
