Dimitrije Sabov
Dimitrije Anastasijević Sabov (Neguš 1724. ili 1726. - Sremski Karlovci 1803) bio je srpski dobrotvor i osnivač Karlovačke gimnazije, najstarije gimnazije u srpstvu.
Dimitrije Anastasijević Sabov | |
|---|---|
 | |
| Datum rođenja | 1724. |
| Mesto rođenja | Makedonski Neguš, Otomansko carstvo |
| Datum smrti | 1803. (78/79 god.) |
| Mesto smrti | Sremski Karlovci, Habzburško carstvo |
| Potpis | |
 | |
Biografija uredi
Dimitrije Sabov poreklom je bio iz „turskih predela“, najverovatnije iz makedonskog Neguša.[1] Po istoričaru Dušanu Popoviću (ali i drugima, poput Pribislava Marinkovića, Borislava Mihajlovića Mihiza...) Dimitrije je bio cincarskog roda.[2]. Po drugim izvorima, rođen je 1724. godine u porodici makedonskih Slovena, odnosno Srba iz Makedonije. Srednje prezime je uzeo po ocu Anastasu. Oko 1732-1733. godine kao dete od šest godina[3] je došao sa trgovcima u Zemun. Ubrzo je prešao u Novi Sad, gde je izučavao zanat sabovski (prostog krojača). Za vreme dok je bio abadžijski kalfa Sabov je prošao mnogo mesta tadašnje Ugarske, obilazeći vašare. On je i kapamadžija i arendator (na primer "bataljonskih bara"),[4] ali najbolje je profitirao sa ciglama.
Sabov se u Sremskim Karlovcima nastanio 1748-1750. kao zanatlija. U to vreme došlo je do procvata Sremskih Karlovaca kao naselja kao novog središta panonskih Srba. Tokom sledećih decenija Dimitrije Sabov je kao vrstan zanatlija i trgovac stekao veliko bogatstvo. Bio je stasit, odmeren, dobrog ukusa i srca, odevao lepo. No, Sabov nije imao sreće u porodičnom životu, budući da su mu sva deca poumirala. Posinio je u starosti Matiju, mladića koji je živeo u Pešti.
Zbog toga ne čudi što je Dimitrije Sabov značajno sudelovao u unapređenju prilika Karlovačke Mitropolije, pre svega pomažući uspostavljanje i bitisanje njenih ustanova i izgradnju zgrada za te potrebe. Dobio je od cara Leopolda II 1791. godine zbog zasluga za prosvetu tj. za ovako učinjeno bgagodejanije obšćemu Slaveno-Serbskom narodu našem, ugarsko plemstvo.[5]
Dimitrije Sabov umro je 1803. godine u Sremskim Karlovcima, i sahranjen na donjem groblju. U Karlovcima je 1. novembra 1903. godine pomenom od strane gimnazije, svečanim programom obeležena godišnjica veka od smrti.[6]
Zasluge uredi
Ličnost Dimitrija Sabova, kroz njegovo delovanje i stalnu pomoć Karlovačkoj Mitropoliji, ima nemerljiv značaj za srpsku kulturu i prosvetu. Za potrebu otvaranja srpske gimnazije u Sremskim Karlovcima, on je na molbu mitropolita Stratimirovića[7] priložio tada ogromnu svotu od 20 hiljada forinti. Austrijski car Leopold II je 30. septembra 1791. godine potvrdio osnovno pismo svoje zadužbine.[8] Pola iznosa za gradnju gimnazije (10.000 f.) dao je Dimitrije za života, a ostatak, drugu polovinu njegov posinak Matija, po želji poočima, nakon smrti.[9]
Dimitrije Sabov imao je značajnu ulogu i u bitisanju Austrijskog carstva; Caru Josifu II pozajmio je krajem 18. veka 30 hiljada forinti, što u to vreme bila ogromna svota novca.[10]
Vidi još uredi
Reference uredi
- ^ „SCD Lunjina[[Kategorija:Botovski naslovi]]”. Arhivirano iz originala 10. 08. 2014. g. Pristupljeno 21. 07. 2014. Sukob URL—vikiveza (pomoć)
- ^ Dušan Popović: "O Cincarima", Beograd 1998.
- ^ Simon Simonović-Monka: "Pečalbarstvo i neimarstvo crnotravskog kraja", Crna Trava 1983.
- ^ Pribislav V. Marinković: "Velikani: znamenite ličnosti cincarskog porekla u istoriji Srba", Beograd 2005.
- ^ "Delo", Beograd 1. april 1912.
- ^ "Nova iskra", Beograd 1.novembar 1903.
- ^ "Branik", Novi Sad 1892.
- ^ "Male novine", Beograd 28. avgust 1890.
- ^ "Srpski sion", Karlovci 15. novembar 1903.
- ^ Dimitrije Anastasijević Sabov - zaboravljen pod jasenom | Reportaže | Novosti.rs