Direrova mrežica

Direrova mrežica je istorijsko crtačko pomagalo, kakvo su koristili umetnici renesanse, npr. arhitekta Alberti^[1], Leonardo da Vinči, a kasnije Van Gog i mnogi drugi slikari. Njeno usavršavanje pripisuje se nemačkom grafičaru Albrehtu Direru, čiji majstorski napravljeni realistični crteži privlače pažnju već pet vekova. Korišćenjem mrežice umetnik je postizao tačne proporcije. Pomagalo je pod nazivom Direrova mrežica postalo široko poznato nakon objavljivanja knjige Uputstvo za perspektivno crtanje ženskog tela (engl. izdanje Draughtsman Making a Perspective Drawing of a Woman), koju je napisao, i ilustrovao, sam Direr 1525. godine.

Svrha i namena uredi

U razdoblju renesanse bila su poznata razna pomoćna sredstva za tačno prenošenje proporcija, na primer kamera opskura, prizma sa ogledalom, i neka druga. Takve sprave su bile prevashodno namenjene naučnicima i umetnicima da lakše savladaju geometrijsku perspektivu i postignu naučnu tačnost, a već krajem 17. veka novoizmišljene sprave sličnog tipa bile su namenjene široj publici. Iza svakog od tih novih pomagala nalazila se ideja da se slika „po prirodi“ može dobiti mehaničkim sredstvima.^[2], Time se svakako htela izbeći ne samo ruka umetnika nego i ekskluzivnost proizvoda umetničke izrade, do tada dostupnih jedino bogatim i povlašćenim društvenim slojevima. Direr je izmislio i nekoliko drugih pomagala da bi studirao perspektivna skraćenja prilikom crtanja ljudskog tela, arhitekture ili predela.

Opis pomagala uredi

Direrova mrežica se sastoji od drvenog okvira koji stoji uspravno na drvenim nožicama. Okvir je mogao biti oslobođen nožica ukoliko je potreba zahtevala da se stavi na sto, ili npr. u prozor, da bi crtač crtao prizor koji vidi napolju. Okvir je unakrst premrežen kanapima, tako da oni čine mrežu (rešetku) čiju učestalost je crtač po potrebi mogao da menja ako provuče kanape kroz bliže ili dalje otvore na okviru. Kanapi na pomagalu su bili elastični, da bi se mogli premeštati gore, dole, levo ili desno, formirajući neograničen broj konfiguracija, uključujući i dijagonalne, što je bilo korisno za crtanje perspektive.

Način upotrebe uredi

Čovek crta ženu koja leži, ilustracija Albrehta Direra iz 1536.

Bilo je uobičajeno da crtač stavlja mrežicu između sebe i objekta koji crta. U isto vreme stavio bi pred sebe sto ili ploču sa platnom, ili papirom, na kojoj je već nacrtana umanjena mrežica sa istim brojem okana. Da bi odnos između oka i predmeta crtanja ostao stalan, crtač je imao neposredno ispred lica štapić pričvršćen za sto sa okruglim otvorom na vrhu. Kroz taj otvor gledao je na mrežicu, to jest kroz nju na motiv koji je crtao. Drugim rečima, dok crtanje traje pozicija oka (ugao gledanja) se nije smela menjati. Gledajući na prizor kroz mrežasto pomagalo (kao što savremeni vozači gledaju na jedan segment auto-karte), crtač je prenosio ono što vidi u odgovarajući kvadrat na platnu, ili papiru. Postupajući prema tom opisu, crtač je ispunjavao kvadrat po kvadrat, dok ne bi precrtao ceo objekt.

Vidi još uredi

Albreht Direr

Literatura uredi

Fred Dubery, John Willats, Perspective and other drawing system, Van Nostrand Reinhold Company, New York, 1983.
Goran Malić, Slike u srebru : Predistorija i tehničko-tehnološka evolucija fotografije u 19. veku i prvoj polovini 20. veka, Beograd : Fotogram, 2001.

Napomene uredi

^ U literaturi se javlja i izraz „Albertijeva mrežica“, a reč je o takoreći istovetnom crtačkom pomagalu, što znači da je ono pre Direra bilo svojina obrazovanih umetnika renesanse, ali je, po svoj prilici, on prvi opisao njegovu upotrebu.
^ Tu se nalazi veza crtačkih pomagala, pa i Direrove mrežice, sa predistorijom fotografije. Naime, stalna želja naučnika i umetnika da dostignu naučnu tačnost, ispravnu perspektivu i proporcije, tokom vremena je rezultovala otkrićem načina da se sačuva slika iz prirode, što je dovelo do izumevanja fotografije.

Spoljašnje veze uredi

Predistorija fotografije

Kamera opskura • Razvoj optičkog stakla • Direrova mrežica • Fizionotras
Siluet(a) • Kamera lucida • Čarobna lampa • Rana foto-hemijska otkrića

[1] U literaturi se javlja i izraz „Albertijeva mrežica“, a reč je o takoreći istovetnom crtačkom pomagalu, što znači da je ono pre Direra bilo svojina obrazovanih umetnika renesanse, ali je, po svoj prilici, on prvi opisao njegovu upotrebu.

[2] Tu se nalazi veza crtačkih pomagala, pa i Direrove mrežice, sa predistorijom fotografije. Naime, stalna želja naučnika i umetnika da dostignu naučnu tačnost, ispravnu perspektivu i proporcije, tokom vremena je rezultovala otkrićem načina da se sačuva slika iz prirode, što je dovelo do izumevanja fotografije.

[1]

[2]