Državno pravobranilaštvo Italije
Državno pravobranilaštvo Italije, odnosno, doslovno prevedeno - Državna advokatura (ital. Avvocatura dello Stato) je državni organ koji vrši Funkciju državnog pravobranilaštva u Republici Italiji. Radi se o dobro uređenom i samostalnom državnom organu koji obavlja celinu poslova pravobranilačke funkcije u toj zemlji, i koji ima dugu tradiciju.
| Italija | |
|---|---|
 | |
| Detalji |
Nastanak institucije
urediPostojeća državnopravobranilačka organizacija u Italiji ima neposredan izvor u instituciji obrazovanoj 1777. godine u Velikom vojvodstvu Toskani, Kraljevskom advokatu (ital. Avvocato Regio). Zadatak te institucije bio je da obezbedi pravno zastupanje države pred sudom. Nakon ujedinjenja italijanskih država, odnosno stvaranja Kraljevine Italije, vrlo brzo, već 1876. godine, po uzoru na Kraljevsku advokaturu Toskane, formirano je državno pravobranilaštvo pri Ministarstvu finansija te nove države, pod nazivom Advokatura državne blagajne (ital. Avvocatura erariale), koje je zastupalo državu kao subjekta privatnog prava.
Položaj
urediDanašnji oblik i naziv Državno pravobranilaštvo Italije dobilo je zakonom iz 1933. godine, delimično izmenjenim 1979. godine. Osim promenjenog naziva, Državno pravobranilaštvo je, za razliku od Advokature državne blagajne, organizovano kao samostalan državni organ, neposredno potčinjen predsedniku italijanske Vlade, sa znatno širim nadležnostima i bolje uređenom organizacijom. Proširenjem nadležnosti Državnog pravobranilaštva na zastupanje većeg broja subjekata i njenim izdizanjem na viši nivo u hijerarhiji državne vlasti stvoren je sistem koji obezbeđuje jedinstvenu politiku pravne zaštite opšteg interesa države, za razliku od ranijeg uređenja, gde se primarno vodilo računa o parcijalnim interesima pojedinih državnih organa.
Državno pravobranilaštvo je deo administracije predsednika Vlade, ali ono nije deo javne uprave, iako zastupa interese javne uprave i ima uvid u njene potrebe kroz zastupničke i savetodavne aktivnosti. Državni pravobranioci su potpuno nezavisni od organa čije interese zastupaju, odnosno sa njima nisu u bilo kakvoj hijerarhijskoj vezi. U slučaju neslaganja između organa javne vlasti i državnog pravobranioca o pitanjima značajnim za konkretan postupak, konačan stav zauzima odgovarajući ministar, iako u praksi organi javne vlasti po pravilu prihvataju savete i stavove državnih pravobranilaca.
Nadležnosti
urediNadležnosti Državnog pravobranilaštva su sledeće:
- Zastupa ex lege pred građanskim i upravnim sudovima u Republici Italiji državu, sve državne organe, uključujući i one sa nezavisnim statusom, te autonomne pokrajine (regione) koji po Ustavu imaju poseban status;
- Zastupa po punomoćju pred građanskim i upravnim sudovima u Republici Italiji autonomne pokrajine (regione) sa običnim statusom, nedržavne nosioce javnih ovlašćenja i javne ustanove koje se finansiraju, odnosno koje su pod kontrolom ili pod zaštitom države;
- Zastupa Republiku Italiju pred stranim i međunarodnim sudovima (Međunarodni sud pravde, Evropski sud za ljudska prava i drugi međunarodni sudovi), kao i pred nadnacionalnim sudskim institucijama Evropske unije;
- Zastupa državu u domaćim i međunarodnim arbitražama;
- Zastupa državu i javni interes u postupcima pred Ustavnim sudom Republike Italije povodom ocene ustavnosti i zakonitosti opštih pravnih akata i povodom sukoba nadležnosti između države i autonomnih pokrajina;
- Zastupa pred krivičnim sudom državu kao oštećenog krivičnim delom (ostvarivanje imovinskopravnog zahteva);
- Daje pravna mišljenja državnim organima, po svojoj inicijativi, kada ukazuje na potrebu promene određenih propisa ili na mogućnosti vansudskog razrešenja spora, odnosno na zahtev državnih organa, kada zatraže tumačenje propisa, pravni savet u vezi sa zaključenjem određenog pravnog posla ili pravni savet u pogledu načina razrešenja određenog spora. Zakonom je određeno u kojim slučajevima državni organi moraju obavezno zatražiti pravno mišljenje Državne advokature;
- Izuzetno, postupa kao branilac okrivljenog u krivičnom postupku – kada se radi o javnom službeniku koji je optužen za krivično delo izvršeno tokom vršenja javne funkcije ili službe;
- Izuzetno, državni pravobranilac može biti imenovan za arbitra u nekim vrstama arbitražnih postupaka (uglavnom kada se radi o sporovima povodom javnih radova).
Organizacija
urediDržavno pravobranilaštvo se sastoji iz nekoliko organizacionih jedinica: Glavnog državnog pravobranilaštva, okružnih državnih pravobranilaštava, Savetodavnog komiteta, Saveta državnih pravobranilaca i mlađih državnih pravobranilaca, Administrativnog saveta i administrativnih kancelarija.
Glavna državna advokatura u Rimu (ital. Avvocatura generale) je sedište glavnog državnog pravobranioca i svih administrativnih kancelarija i saveta Državnog pravobranilaštva. U Glavnom državnom pravobranilaštvu se obavljaju poslovi iz nadležnosti Državnog pravobranilaštva pred najvišim italijanskim sudskim instancama koje imaju sedište u Rimu, kao i pred stranim i međunarodnim sudovima. Takođe, u Glavnom državnom pravobranilaštvu se preduzimaju i svi drugi poslovi iz nadležnosti Državnog pravobranilaštvima pred sudovima i drugim nadležnim organima na području Apelacionog suda u Rimu.
Okružna državna pravobranilaštva (ital. Avvocature distrettuali) preduzimaju poslove iz nadležnosti Državnog pravobranilaštva pred sudovima i drugim nadležnim organima na područjima drugih apelacionih sudova. Za područje svakog apelacionog suda u Republici Italiji, osim za područje Apelacionog suda u Rimu, obrazovano je jedno okružno državno pravobranilaštvo, odnosno ukupno 25.
Državnim pravobranilaštvom i Glavnim državnim pravobranilaštvom rukovodi glavni državni pravobranilac (ital. Avvocato Generale), koga imenuje predsednik Republike, na predlog predsednika Vlade, uz prethodnu saglasnost Vlade. Glavni državni pravobranilac izražava jedinstvo Državnog pravobranilaštva, organizuje njegov rad, stara se o rešavanju sukoba nadležnosti između okružnih državnih pravobranilaštava i o ujednačavanju postupanja, te podnosi izveštaja o radu Državnog pravobranilaštva predsedniku Vlade. U obavljanju poslova, glavnom državnom pravobraniocu pomažu prvi zamenik glavnog državnog pravobranioca (ital. Avvocato Generale Aggiunto) i zamenici glavnog državnog pravobranioca (ital. Vice Avvocatо Generalе).
Okružnim državnim pravobranilaštvima rukovode okružni državni pravobranioci (ital. Avvocato Distrettuale).
Poslove iz nadležnosti Državnog pravobranilaštva u Glavnom državnom pravobranilaštvu i okružnim državnim pravobranilaštvima obavljaju dve vrste nosilaca pravobranilačke funkcije: državni pravobranioci (ital. Avvocati dello Stato) i mlađi državni pravobranioci, odnosno, doslovno prevedeno, državni zastupnici (ital. Procuratori dello Stato).[1] Državna advokatura ima oko 370 nosilaca pravobranilačke funkcije, od čega oko 300 državnih pravobranilaca i oko 70 mlađih državnih pravobranilaca.
Mlađi državni pravobranioci biraju se na javnom konkursu. Konkurs za izbor mlađih državnih pravobranilaca objavljuje glavni državni pravobranilac, a konkurs sprovodi komisija u postupku koji se sastoji u polaganju tri pisana testa i jednog usmenog ispita. Izbor kandidata vrši se na osnovu broja bodova osvojenih na testiranjima i ispitu. Mlađi državni pravobranilac nakon osam godina rada na tom položaju može biti premešten na položaj državnog pravobranioca bez posebnog konkursa. Međutim, već nakon dve godine rada na položaju, mlađi državni pravobranilac stiče pravo da učestvuje na konkursu za izbor državnih pravobranilaca.
Državni pravobranioci se takođe biraju na javnom konkursu, na kojem mogu da učestvuju, osim mlađih državnih prvobranilaca sa dve godine rada na položaju, i pravosudni funkcioneri, određeni državni službenici višeg ranga, univerzitetski profesori i privatni advokati, uz dodatne uslove u pogledu odgovarajućeg iskustva i potrebnog radnog staža. I ovaj konkurs sprovodi komisija u postupku koji se sastoji u polaganju četiri pisana testa i dva usmena ispita. Izbor kandidata se takođe vrši na osnovu broja bodova osvojenih na testiranjima i ispitima.
Savet državnih pravobranilaca i mlađih državnih pravobranilaca (ital. Consiglio degli Avvocati e Procuratori) je nezavisno telo posredstvom koga je obezbeđena samostalnost Državnog pravobranilaštva. Savet se sastoji od devet članova, pet po položaju (glavni državni pravobranilac, dva zamenika glavnog državnog pravobranioca i dva okružna državna pravobranioca, najstariji po redosledu izbora na funkciju) i tri državna pravobranioca i jednog mlađeg državnog pravobranioca izabranih na opštoj sednici svih državnih pravobranilaca i mlađih državnih pravobranilaca. Savet je nadležan da: vrši izbor, raspoređivanje i premeštanje nosilaca pravobranilačke funkcije, bira zamenike glavnog državnog pravobranioca i okružne državne pravobranioce, bira članove Savetodavnog komiteta, vodi disciplinski postupak protiv nosilaca pravobranilačke funkcije, odlučuje o njihovim pravima iz radnog odnosa i obavlja druge poslove određene zakonom.
U okviru Državnog pravobranilaštva deluje i Savetodavni komitet (ital. Comitato consultivo), telo nadležno da na zahtev glavnog državnog pravobranioca razmatra najsloženija pravna pitanja radi davanja pravnih mišljenja.
Državno pravobranilaštvo opslužuje i oko 900 članova osoblja, raspoređenih u nekoliko administrativnih kancelarija, sa generalnim sekretarom koji pomaže glavnom državnom pravobraniocu u rukovođenju administrativnim poslovima.
Vidi još
urediReference
uredi- ^ Ranije je u italijanskom pravu postojala formalna razlika između iskusnijih advokata (Avvocati) i advokata početnika (Procuratori), ali je za „privatne“ advokate to podvajanje ukinuto 1997. godine.
Izvori
uredi- Jovan Prodanović, Uređenje državnog pravobranilaštva u uporednom pravu, Bilten Republičkog javnog pravobranilaštva, broj 1/2014, Beograd