Epitafi Petrovićima na groblju Rajkovača u Rtarima
Epitafi Petrovićima na groblju Rajkovača u Rtarima predstavljaju značajna epigrafska i familijarna svedočanstva prepisana sa starih nadgrobnih spomenika u donjodragačevskom selu Rtari, Opština Lučani.[1][2][3]
| Dragačevski epitafi | |
|---|---|
 Spomenik Svetomiru Petroviću (†1885) | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Rtari |
| Opština | Opština Lučani |
| Država |  Srbija |
| Vreme nastanka | 19. vek-20. vek |
Petrovići iz Rtara
urediRodonačelnik familije Petrović je Teofilo (Teovilo) od Petrovića iz Dljina[2] koji se u Rtare doselio 1835. godine.[4] Naselio se u kuću svog šuraka Đoka Stankovića (Vranića), a kako Đoko sa suprugom Stanom nije imao dece, nasledio je njegovu imovinu.[2]
Teofilo Petrović sa suprugom Vasilijom imao sinove Sava, Pavla, Iliju, sve ugledne rtarske žitelje, kao ćerku Anu (upisanu u rodoslovno stablo Petrovića)[2] i sina Timotija koji je preminuo u 17 godini.[3]
U Državnom popisu imovine i stanovništva Kneževine Srbije iz 1862/63. godine, kao nosilac zadruge navodi se najstariji Teofilov sin Sava, a popisana imovina je znatna: domaćinstvo je po imanju spadalo u IV, a po prihodu u VI klasu,[4] što je bilo znatno iznad imovinskog proseka za to vreme.
Teofilov sin Savo je sa suprugom Marijom-Mandom imao devetoro dece, ali su svi potomci izumrli. U njihovu kuću i na imanje nastanili su se klisurski Tomovići, čiji se starešina ovde prizetio.[2]
Drugi Teofilov sin Pavle je za suprugu imao Rosu. Njihov sin Vladimir, a kasnije i unuk Avram, u više navrata birani su za predsednike Opštine dučalovačke,[2] kojoj su Rtari tada pripadali.
Ilija, treći sin Teofilov je sa suprugom Julijanom[5] imao sedmoro dece, a njihovi sinovi Ljubomir i Vasilije po jedanaestoro dece, čime se ova familija veoma razgranala.[2]
Stari rtarski Petrovići su kao ekonomski jako domaćinstvo uživali veliki ugled u selu. Potomci ove familije žive u Rtarima, Čačku, Beogradu i Splitu.[2] Slave jesenji Jovanjdan.[2]
Epitafi na spomenicima Đoku Stankoviću i njegovoj supruzi
urediSpomenik Đoku Stankoviću-Vraniću (†1848)
- Ovde počiva rab božiji
- ĐOKO Stanković
- poživi 70
- umro 1848 leto dekembra...
- Ovaj kamen udarimu Tovilo Petrović
- 1850[3]
Spomenik Stani Stanković (†1853)
- Ovde počiva raba Božia
- STANA
- supruga Đoka Stankovića
- poživi 56 g
- umre 6 marta 1853. g.[3]
Epitafi na spomenicima Petrovićima
urediSpomenik Vasiliji Petrović (†1853)
- Ovde počiva raba božija
- VASILIJA
- supruga Teofila Petrovića
- poživi 46: g:
- A umre 14 dek. 1853 g.[3]
Spomenik dvogodišnjoj Vasiliji Petrović (†1869)
- Devica VASILIJA
- kći Ilije Petrovića
- umre od 2 g.
- 6.11.1869[3]
Spomenik devojčici Miri Petrović (†1869)
- Raba božia
- MIRA
- kći Sava Petrovića
- poživi 11 g. a
- umre 6-og no 1869[3]
Spomenik Tovilu Petroviću (†1869)
- Ovde počiva r: B:
- TOVILO Petrović
- žitelj Rtarski
- poživi 60: g.
- A. umre 15: nes: u 1869. go:
- ostavio 3 sina
- Savu Pavla Iliju
- bileg ovai podiže mu Sava sin ego
- presed. obš. Dučalovačke:[3]
Spomenik mladiću Timotiju Petroviću (†1869)
- Ovde počiva rab Božiji
- TIMOTIJE
- sin Tovila Petrovića
- Poživ. 17. g:
- prestav: 21 g julija 1869: g.[3]
Spomenik devojčici Krstini Petrović (†1872)
- Devica KRSTINA
- kći Save Petrovića
- pož 9: g.
- umre 18. no: 1872[3]
Spomenik Savu Petroviću (†1874)
- Ovaj nadgrobni spomenik
- pokazuje đe je sahranjeno tjelo poč.
- SAVE Petrovića
- vrsnog i mlogo uvaženog građanina sela Rtara
- koji poživi 45 g.
- prestavi se u večnost 2 maja 1874. g.
- Spomen ovaj podigoše mu braća
- Ilija i Pavle i sinovi njegovi
- Svetomir i Miladin
- bivši Predsednik suda op: dučalovačke[3]
Spomenik Rosi Petrović (†1875)
- Ovde tiko počiva raba božija
- ROSA
- supruga p: Pavla Petrovića iz Rtara
- poživi 32 go umrla 1875 g.[3]
Spomenik jednogodišnjem Iliji Petroviću (†1875)
- Mladenac JEVTO
- sin Ilije Petrovića iz Rtara
- Poživi 1 god. - 45 d.
- a umro 1875 g.
- Spomenuga otac Ilija[3]
Spomenik dvogodišnjem Jovanu Petroviću (†1878)
- JOVAN
- sin Ilije Petrovića iz Rtara
- poživi 2 god.
- Umro 1878 g.[3]
Spomenik Pavlu Petroviću (†1879)
- Ovaj nadgrobni spomenik pokazuje
- đeje sahranjeno tijelo poč.
- PAVLA Petrovića
- žitelja sela Rtara
- koji poživi 40 go:
- a prestavi se u Večnost 26: aprila 1879 g.
- Bog da mu dušu oprosti
- ovai Spomenik podiže mu brat Ilija
- i njegov sin Vladimir[3]
Spomenik šestomesečnom Miljku Petroviću (†1882)
- Mladenac MILjKO
- sin Ilije Petrovića
- umro od 6 M 1882 g.[3]
Spomenik Svetomiru Petroviću (†1885)
- IS HR NI KA
- Stanite kod Svetomira spomenite njega
- Ovai nadgrobni spomenik pokazuje đeje
- sahranjeno tijelo
- SVETOMIRA Petrovića
- vrsnog-mnogo uvažavanog građanina sela Rtara
- koji poživi 29 god.
- a umre 25 novembra 1885 g.
- Bog da mu dušu oprosti.
- Ovai spomen podiže mu brat Miladin
- bratučed Vlajko, Ljubo, Vasilije[3]
Spomenik dvogodišnjem Selomiru Petroviću (†1886)
- Mladenac SELOMIR
- sin Miladina Petrovića
- a umre od 2 g. 1886 g.[3]
Spomenik Iliji Petroviću (†1887)
- Ovai nadgrobni spomenik pokazuje
- đeje sahranjeno tijelo
- ILIJE Petrovića
- žitelja sela Rtara
- koji poživi 42 g.
- a prestavi se u večnost 4 januara 1887. g.
- Bog da mu dušu oprosti.
- Ovai spomen podigoše mu sinovac Miladin
- sinovi Ljubo, Vasilije[3]
Spomenik devojci Ikoniji Petrović (†1888)
- Devica
- IKONIJA
- kći pok. Save Petrovića
- umre od 16. god:
- 7 aprila 1888. god.[3]
Spomenik Miladinu Petroviću (†1890)
- Ovde počivaju zemni ostatci
- MILADINA Petrovića
- žitelja sela Rtara
- koji poživi 33. god.
- A prestavi se u večnost 28 decembra 1890. god.
- Bog da mu dušu prosti.
- Ovaj spomen podigoše mu bratučedi
- Vladimir Ljubo Vasilije
- sin Jovo.[3]
Spomenik četvorogodišnjem Borisavu Petroviću (†1890)
- Mladenac
- BORISAV
- sin. pk. Miladina Petrovića
- umre od 4 god.
- 9 septembra 1890. g.[3]
Spomenik Ružici Petrović (†1895)
- Ovde počiva rab boži
- RUŽICA
- supruga Vladimira Petrovića iz Rtara
- u 30 godini najlepšeg života
- prestavi se u večnost 14. januara 1895. god.
- Spomen podiže joj njen muž Vladimir[3]
Spomenik dvogodišnjoj Rajki Petrović (†1895)
- Mladenac RAJKA
- kći Vasilija Petrovića
- umre od 2 god i 2 mes.
- 7 januara 1895 g.[3]
Spomenik dvomesečnom Dragomiru Petroviću (†188?)
- Mladenac DRAGOMIR
- sin Ilije Petrovića
- umre od 2 meseca
- 10.1.188... god.[3]
Spomenik Mariji-Mandi Petrović (†1899)
- Ovde počiva Rab Boži
- MARIJA
- prozvana MANDA
- supruga Save Petrovića iz Rtara
- poživi 60 g.
- a umre 12 maija 1899. g.
- Spomen joj podigoše sinovci
- Vladimir Ljubo-Vasilije.[3]
Spomenik šestogodišnjoj Živki Petrović (†19??)
- R. B. Mladenac
- ŽIVKA
- kći Ljuba - Jele Petrović
- poživi 6 g.[3]
Spomenik dvogodišnjem Petru Petroviću (†1907)
- PETAR
- sin Vasilija Petrovića
- umre u 2-goj g.
- 21 sept. u 1907.[3]
Spomenik mladiću Vuku Petroviću (†1911)
- Ovde počiva
- VUK
- sin Ljuba i Lene
- u cvetu svoje mladosti:
- u 16 g.
- preminu 25 avgusta 1911 god.
- Bog da mu dušu prosti
- Ovai spomen podigoše mu
- otac Ljubomir majka Lena
- čiče Vladimir i Vasilije[3]
Spomenik šestogodišnjem Marinku Petroviću (†1914)
- R. B. Mladenac
- MARINKO
- sin Jele i Ljuba Petr.
- Poživi 6 g.
- umro 1914 g.[3]
Spomenik četvorogodišnjoj Radojli Petrović (†1914)
- Ovde vene lepi cvet
- RADOJLA
- kći Natalije i Jovana
- Petrovića iz Rtara.
- Poživi 4 g.
- Uvenu kao majska ruža.
- 10-III-1914 god.
- Spomen podiže
- otac Jovan Petrović[3]
Spomenik šestomesečnom Trifunu Petroviću (†1915)
- TRIFUN
- sin Vasilija Petrovića iz Rtara
- umro od 6 meseci
- 5 aprila 1915 g.[3]
Spomenik Vladimiru Petroviću (†1915)
- VLADIMIR Petrović
- žitelj sela Rtara
- a biv. Predsednik op. Dučalovačke.
- Poživi 54. god.
- + 3 aprila 1915 god.
- Spomen podiže supruga Smiljka
- i sinovi Avram - braća mu[3]
Spomenik vojniku Aleksi V. Petroviću (†1915)
- ALEKSA V. PETROVIĆ
- vojnik I čete I bataljano X puka.
- Rođen 6-HII-1895 g.
- a prestavi se u 20 g 19 marta 1915 god.
- Spomen podiže otac Vasilije
- mati Jelenka - braća[3]
Spomenik Miljki Petrović (†1920)
- Pred ovim spomenikom
- mirno počivaju
- zemni ostatci dične srpkinje
- MILjKE
- verne supruge počivš.
- Miladina Petrovića iz Rtara
- koja je u dobroj časti-karakteru poživela 74 god.
- a prestavi se u večnost 19 aprila u 1920 g.
- Bog da joj dušu oprosti u večnosti.
- Ovaj spomen podiže joj
- njen blagodarni sin Jovan Petrović[3]
Spomenik Meriki Petrović (†1929)
- O mili brate zemnog sveta
- pročitaj spomen mog kratkog veka
- kao cveće kad uvene slana
- mene tužnoj u malo zemana
- pokri crna zemlja i zelena trava
- MERIKU
- vernu suprugu
- Milojka V. Petrovića iz sela Rtara
- koju neumintna smrt
- otrgnu iz zagrljaja
- malog sina Ljubiše od 3 god.
- u najlepšem cvetu mladosti u 24 god.
- Preminu 11. aprila 1929. god.
- Bog da joj dušu oprosti.
- Ovaj spomenik podiže joj muž Milojko,
- sin Ljubiša i svekar Vasilije.[3]
Spomenik mladiću Andriji Petroviću (†1929)
- O mili brate zemnog sveta
- pročitaj spomen moga kratka veka
- kao cveće kad uvene slana
- mene tužnog od malo zemana
- pokri crna zemlja i zelena trava
- ANDRIJA
- Petrović iz Rtara
- poživi 17 g.
- a prestavi se u večnost 3 avgusta 1929 god.[3]
Spomenik devojčici Olgi Petrović (†1937)
- Ovde počiva lepi cvet
- OLGA
- nigda ne zaboravljena kći
- Natalije i Živote Petrovića iz Rtara
- koja u najlepše svoje doba
- kao majska ruža uvenu od 14 god.
- 14 aprila 1937. g.
- Bog da joj dušu prosti.
- Spomen joj podigoše deda Ljubo
- otac Života - majka Natalija.[3]
Spomenik vojniku Dobrosavu Petroviću (†1926) i njegovoj majci Cmiljki (†1940)
- Ovde počiva
- CMILjKA
- supruga pok. Vladimira Petrovića iz Rtara
- poživi 64 god.
- umre 10. jula 1940. god.
- Spomen podigoše sinovi Avram i braća mu.
- U ovaj spomenik svoje majke
- upisa se njen sin
- DOBROSAV Petrović
- voj. vazduhoplovnog puka
- umre u Petrovaradinu
- na osluženju svoga roka
- stalnog kadra 1926. g.[3]
Spomenik Jeleni Petrović (†1945)
- Ovde počiva telo
- časne-poštene domaćice
- JELENE
- supruge Ljubomira Petrovića
- koja poživi 77. god.
- a umre 15. februara 1945 god.
- Ovaj spomen podigoše joj
- sinovi Života i Vitor
- sna Natalija i Milesa.[3]
Spomenik Ljubomiru Petroviću (†1946)
- Ovde je sahranjeno telo časnog domaćina
- LjUBOMIRA Petrovića
- koji među svojim komšijama
- časno-pošteno poživi 85. god.
- a umre 23 jula 1946 god.
- učestovao u ratu od 1912-1918 god.
- kao bolničar i preživeo ratne tegobe
- u ratu 1941 do 1945 god.
- Bog da mu dušu prosti.
- Ovaj spomen podigoše mu sinovi
- Života i Vitor
- snahe Natalija i Milesa i unuci.[3]
Reference
uredi- ^ Stojić, Nikola Nika (2011). Dragačevski epitafi : zapisi sa nadgrobnika i krajputaša (2. dopunjeno izd.). Čačak: Međuopštinski istorijski arhiv. ISBN 978-86-80609-45-4.
- ^ a b v g d đ e ž z Nedović, Radisav (1983). Rtari. Rtari: Mesna zajednica.
- ^ a b v g d đ e ž z i j k l lj m n nj o p r s t ć u f h c č dž š aa ab av ag ad ađ ae až az ai aj Nedović, Radisav (1995). Kameni letopis Rtara : groblja, nadgrobnici, krajputaši i spomen-obeležja. Čačak: Međuopštinski istorijski arhiv.
- ^ a b Dragačevo : naselja, poreklo stanovništva, običaji. Beograd: Službeni glasnik : SANU. 2010. ISBN 978-86-519-0718-3.
- ^ Slavković, Joviša M. (2017). Stanovništvo Dragačeva. Guča: Biblioteka opštine Lučani. ISBN 978-86-88197-29-8.
Literatura
uredi- Nedović, Radisav (1983). Rtari. Rtari: Mesna zajednica.
- Nedović, Radisav (1995). Kameni letopis Rtara : groblja, nadgrobnici, krajputaši i spomen-obeležja. Čačak: Međuopštinski istorijski arhiv.
- Nedović, Radisav (1998). Rtarski rodovi. Čačak: Štamparija "Bajić".
- Nedović, Radisav (1998). Rtarske čitulje. Čačak: Štamparija "Bajić".
- Dragačevo : naselja, poreklo stanovništva, običaji. Beograd: Službeni glasnik : SANU. 2010. ISBN 978-86-519-0718-3.
- Stojić, Nikola Nika (2011). Dragačevski epitafi : zapisi sa nadgrobnika i krajputaša (2. dopunjeno izd.). Čačak: Međuopštinski istorijski arhiv. ISBN 978-86-80609-45-4.
- Slavković, Joviša M. (2017). Stanovništvo Dragačeva. Guča: Biblioteka opštine Lučani. ISBN 978-86-88197-29-8.
- Nikolić, Radojko (2018). Kamena knjiga predaka: o natpisima sa nadgrobnih spomenika zapadne Srbije (PDF) (2. dopunjeno izd.). Čačak: Narodni muzej. ISBN 978-86-84067-63-2.