Žirovnina

Žirovnina ili žirovnica je, u srednjovekovnoj Srbiji, bila dažbina na svinje koje su prihranjivane žirom u vladarevim šumama ili po šumama gospodara vlastelinstava.

Značenje

Pravo ubiranja žirovnine je izgleda najpre pripadalo srpskim vladarima, ali je ono delimično ili u celini preneto na gospodare vlastelinstava. Žirovnina je ubirana na posedima manastira Svetog Ćorđa Skoropostižnog kod Skoplja, na crkvenim posedima oko Štipa i Kožlja, zatim oko Novog Brda, u Drenici na Kosovu, u dolini Ibra i Laba, kao i po Levču. Kraće rečeno, širom srednjovekovne Srbije, kako u 14. tako i u prvoj polovini 15. veka. Tamo gde se uzimala žirovnina nije se uzimao desetak od svinja, a gde se ubirao desetak nije se uzimala žirovnina. U povelji koju je gospodin Konstantin izdao 1388. vojvodi Dmitru za posede crkve Svetog Vaznesenja u Štipu, pominje se desetak žitni i vinski i pčelinji, ali nema desetka od domaćih životinja, već se umesto toga pominje žirovnina i travnina ovčija. Tereni koji su obilovali žirorodnim drvećem i gde je žir korišćen nazivaju se žirovišta. Prihodi od žirovnine nisu bili zanemarljivi pa su o njima srpski vladari vodili računa, počevši od kralja Milutina pa do kneza Lazara i despota Stefana Lazarevića.

Izvori

• Ćirković, Sima; Mihaljčić, Rade, ur. (1999). Leksikon srpskog srednjeg veka (The Lexicon of Serbian Middle Ages). Beograd: Knowledge.