Zgrada Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda
Zgrada Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda podignuta je posle 1902, a pre 1904. godine, za potrebe Generalštaba srpske vojske.[1] [2] [3] Imala je sve karakteristike javnih zdanja zidanih krajem 19. početkom 20. veka koja su svojim strogim postulatima reprezentovala „istorijsku utemeljenost savremenih državnih ustanova“.[4]
| Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda | |
|---|---|
 Zgrada zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Beograd |
| Opština | Stari grad |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | zgrada |
| Vreme nastanka | 1902–1904. |
| Tip kulturnog dobra | ustanova kulture od nacionalnog značaja |
| Nadležna ustanova za zaštitu | Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda |
| beogradskonasledje | |
Istorija uredi
Poput brojnih tvrđavskih objekata zgrada je stradala u bombardovanju Beograda[5] oktobra 1915. godine. Posle Prvog svetskog rata u uslovima formiranja države u promenjenim granicama, znatno uvećanim potrebama za vojnim kadrom i hitnim obezbeđenjem prostora za njihov smeštaj odlučeno je da se i nova generalštabna zdanja podignu na istom mestu na kom je Generalštab stvarao svoju istoriju – na Gornjem gradu Beogradske tvrđave.[6][7][8][9][10]
Arhitektura uredi
Zbog okolnosti u kojem su nastajale, nove građevine su morale biti najjednostavnije i najbrže za gradnju te su podignuti bondručni, privremeni objekti - jedan na bastionu I jugozapadnog fronta, a drugi nad sačuvanim ostacima starije građevine, nad jugozapadnim bedemom.[11][12][13]
Zgrade su najverovatnije delo Janka Šafarika, arhitekte u Građevinskom odseku inžinjersko-tehničkog odeljenja Ministarstva vojske i mornarice.[14] Oblikovane su po uzoru na balkansku gradsku arhitekturu XIX veka.[15][16] Njima dominira sprat nad erkerima rešen u vidnom bondručnom sistemu, sa velikim brojem prozorskih otvora između drvenih stubova.[17][18]
Posle preseljenja Generalštaba u novu zgradu u Ulici kneza Miloša objekti u Gornjem gradu adaptirani su za Vojni muzej[19][20] koji se u njima nalazio do 1956. godine, kada su mu dodeljene prostorije Vojnogeografskog instituta u neposrednoj blizini.
U napuštenu zgradu nad jugozapadnim bedemom uselio se 1961. godine Zavod za zaštitu spomenika kulture, dok je druga zgrada koja je bila u veoma lošem stanju srušena. Za nešto više od pet decenija koliko se Zavod nalazi u ovoj zgradi, na njoj su u više navrata izvođeni složeni i obimni radovi na sanaciji i rekonstrukciji.
Zgrada danas predstavlja ne samo svedočanstvo razvoja Beogradske tvrđave već i razvoja službe zaštite kulturnog nasleđa, a za sve građane Beograda i njegove posetioce prepoznatljiv motiv Beograda.[21][22][22][23]
Zgrada Zavoda za zaštitu spomenika kulture Beograda – ustanove kulture od nacionalnog značaja nalazi se pod zaštitom kao deo Beogradske tvrđave, kulturnog dobra od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju (Službeni glasnik SRS 14/79).
Galerija uredi
-
Zgrada Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, snimak iz 1973. godine -
Zgrada Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda -
Zgrada Istorijskog odeljenja Generalštaba, snimak iz tridesetih godina 20. veka -
Zgrada Vojnog muzeja, snimak iz 1937. godine -
Beogradska tvrđava, aviosnimak iz 1914. godine -
Beogradska tvrđava, aviosnimak iz 1924. godine
Reference uredi
- ^ Bjelajac, M. (1988) Vojska Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca 1918-1921, Beograd, Narodna knjiga
- ^ Ratković-Kostić, S. (2003) Generalštab srpske vojske 1876-1873. godine, Vojno-istorijski glasnik, 1-2 (Beograd): 11-32
- ^ Selidba Generalštaba, Politika, 26.12.1928: 7 Vlahović, T. (1990) Vitezovi Karađorđeve zvezde sa mačevima, Aranćelovac, Napredak
- ^ Medaković, D. (1963) Beograd u prošlosti, Beograd, Zavod za izdavanje udžbenika; Medaković, D. Iz prošlosti Beograda, O Beogradskom Gornjem gradu, „20. oktobar“, 27.1.1949; Obradović, S. (1908) Ilustrovani vođa po Beogradu prestonici Kraljevine Srbije i po okolini, Beograd, Dositije Obradović; Popović, M. (1997) Heraldički simboli na javnim zdanjima Beograda, Beograd, BMG;
- ^ Bogojević, Đ. (n.d) Beograd, Beograd, Dan
- ^ Bugarski, Đ. i Hajduković, P. (1896) Vođa po Beogradu sa planom Beograda, Beograd Vicić
- ^ S. i D. (2008) Pozdrav iz Beograda 1895-1941, Beograd, Atelje Vicić
- ^ Popović, M. (2006) Beogradska tvrđava, Beograd, JP „Beogradska tvrđava“
- ^ Nikolajević, M. Beogradska tvrdinja, Politika,15.3.1930:5
- ^ Medaković, D. Iz prošlosti Beograda, O Beogradskom Gornjem gradu, „20. oktobar“, 27.1.1949
- ^ Stojadinović, M. (1933) Jedna šetnja po Beogradskom gradu (Beograd)
- ^ Božović-Lopičić, R. i Popović, M. (1999) Savsko šetalište sa Velikim stepeništem na Kalemegdanu, Nasleđe II ( Beograd): 53-71
- ^ Vujošević, Ž. (2002) Kunst und Denkmalschutz u okupiranom Beogradu, Nasleđe IV, Beograd: 119-125
- ^ Kara-Radovanović, P. (1933) Krupni problemi Beogrda, Beogradske opštinske novine, 1.12. (Beograd) 715-719
- ^ Kadijević, A. (2005) Estetika arhitekture akademizma (XIX-XX vek), Beograd, Građevinska knjiga
- ^ Kadijević, A. (2007) Jedan vek traženja nacionalnog stila u srpskoj arhitekturi (sredina XIX – sredina XX veka), Beograd, Građevinska knjiga a.d.
- ^ Đurić - Zamolo, D. (1977) Beograd kao orijentalna varoš pod Turcima 1521-1867, Beograd, Muzej grada Beograda
- ^ Kanic, F. (1985) Srbija zemlja i stanovništvo, Beograd, Srpska književna zadruga i IRO „Rad“
- ^ Lažetić,P (2007) Vojni muzej i Beogradska tvrđava, Vesnik 34 (Beograd): 85-107
- ^ Popović, M. (1992) Zapadna kapija Gornjeg grada Beogradske tvrđave, Saopštenja RZZSK, XXIV (Beograd) :190-191
- ^ Kako će izgledati Kalemegdanska terasa, Politika, 6.9.1928:9
- ^ a b Otvaranje parka u Gornjem gradu, Politika, 8.10.1928: 4
- ^ Selidba Generalštaba, Politika, 26.12.1928: 7
Spoljašnje veze uredi
- Beogradska tvrđava
- Kompletan vodič kroz Beograd
- Zvanični sajt Vojnog muzeja u Beogradu
- Zvanični sajt, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda – ustanova kulture od nacionalnog značaja
- Grad Beograd
- „Zgrada nad Jugozapadnim bedemom Gornjeg grada Beogradske tvrđave“, Vera Pavlović Lončarski i dr Marina Nešković, Beogradsko nasleđe, pristupljeno 23.11.2015.