Ilarion Anđelković
Ilarion (Hilarion) Anđelković (Pančevo, 1820 — Beograd, 31. decembar 1886) bio je jedan od prvih opštinskih i bolnički lekar i jedna od privatnih lekara u Beogradu. Kada je 1872. godine osnovano Srpsko lekarsko društvo izabran je za redovnog člana ali se pismom izvinio obrazloživši da se nalazi „u takom položaju da se izbora ne može primiti“.[1][2] Tokom Srpko-bugarskog rata bio je šef II rezervne bolnice u Beogradu, smeštene u zgradi Bogoslovije.[3]
| Ilarion Anđelković | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1820. |
| Mesto rođenja | Pančevo, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 31. decembar 1886. (0 god.) (0 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Srbija |
| Prebivalište | Kraljevina Srbija |
| Nacionalnost | Srbin |
| Naučni rad | |
| Polje | medicina |
Život i karijera
urediRođen je u Pančevu 1820. godine u siromašnoj porodici, u kome je proveo detinjstvo i završio osnovno školovanje. Prvi razred gimnazije završio je u Zemunu, potom se 1834. godine upisao u drugi razred gimnazije u Sremskim Karlovcima.[4] Kao najbolji đak Gimnazije („eminent“) i u završnom, šestom razredu, školske 1838/39. godine besplatno je stanovao u Gimnaziji, u stanu direktora JakovaGerčića.[5] Kao odličan učenik, izabran je za pitomca Tekelijanuma, i dodeljena mu je stipendija, koju je koristio devet godina za školovanje na peštanskom univerzitetu, na kome je stekao dve doktorske diplome – doktora filozofije (1841) i doktora medicine (1848).[6]
Zbog lečenja, studije medicine je izvesno vreme prekinuo, kakom bi se tokom 1843/44. godine lečio hidroterapijskim metodama kod tada čuvenog empiričara Priznica (Vincenz Prißnitz, 1799–1851) u Grafenbergu, u Austriji.[7] Bolest (najverovatnije tuberkuloza kostiju) ostavila je kod Anđelkovića trajni invaliditet desne noge.[1]
Po završetku studija šest meseci je radio kao lekar praktičar u Austriji, prvo u Pešti, zatim u Zemunu).
Avgusta 1848. godine došao je u Srbiju da bi podneo molbu Ministarstvu unutrašnjih dela za obavljanjeprivatne lekarske prakse u Beogradu. Nakon dobijene saglasnosti imenovan je za drugog lekara varoši Beograda 29. decembra 1848. godine. Mada je u dva navrata, prvo između razrešenja dr Vagnera i postavljenja dr Gadeša, od 15. marta do 1. jula 1841, a drugi put između razrešenja dr Gadeša i postavljenja dr Mašina, početkom 1853. godine, bio jedini varoški lekar koji je obavljao poverene i dužnosti prvog fizikusa.[1]
Tokom Srpko-bugarskog rata radio je kao šef II rezervne bolnice u Beogradu, smeštene u zgradi Bogoslovije. U ovoj bolnici radio je zajedno sa dr Vojislavom Subotićem, tada zemunskim fizikusom i još trojicom zemunskih lekara, koji su svakodnevno dolazio na rad u Bolnicu, a uveče su se sva četvorica lekara vraćala u Zemun.[1]
Kada je stekao zakonsko pravo da kao građanin Srbije poseduje nepokretnosti, 1857. godine kupio je plac od nekog Turčina i sagradio kuću na nekadašnjem varoškom šancu, u blizini Stambol-kapije.[8]
Kako je Anđelković u Beogradu uživao ugled dobrog lekar razvio je privatnu lekarsku praksu koja mu je donosila solidnu zaradu. Od te zarade kupio je dvospratnu kuću u Savamali, blizu Zelenog venca, izgrađenu na placu veličine oko 75 ari.[9]
Prema sačuvanim konduit-listama za 1851. i 1855. godinu Jelena Jovanović Simić je saznala da je Anđelković savesno vršio svoje lekarske dužnosti i uredno se odaziva na pozive bolesnika. Pored srpskog jezika znao je grčki, latinski, nemački i nešto mađarski.[1][10][11]
Kada mu je kao opštinskom i bolničkom lekaru 3. aprila 1859. godine, istekao ugovor sa Opštinom, nastavio je da živi i radi u Beogradu kao privatni lekara. Na ovu odluku dobrim delom uticale su dugogodišnje nesređene bolničke prilike u ovoj bolnici.[1]
Za vreme duže od jedne decenije, koliko je Anđelković bio bolnički lekar, broj godišnje lečenih bolesnika kretao se između 100 i 150. Najčešće bolesti bile su tuberkuloza, trbušni tifus i sifilis, a ne retko su u Bolnicu smeštani oboleli od velikih boginja i duševni bolesnici.[1][12]
Preminuo je 31. decembra 1886, u 67. godini živorta. Sahranjen je u Beogradu.[13]
Vidi još
urediIzvori
uredi- ^ a b v g d đ e Dr Ilarion Anđelković (1820–1886) U: Jelena Jovanović Simić, LEKARI BEOGRADSKE BOLNICE (1841–1881), 800 GODINA SRPSKE MEDICINE Srpsko lekarsko društvoBeograd 2019
- ^ „Peti redovan sastanak držan 13. oktobra 1872; br. 43“. Srpski arhiv za celokupno lekarstvo, knjiga prva, 1874, 27.
- ^ „Sedmodnevniizveštaj II rezervne bolnice u Bogosloviji“.Srpske novine 1885 Novembar 26;LII(260):1237
- ^ Ivanić, S. Z, Konduit-liste, 63.
- ^ Jovanović, V. „Anđelković, Ilarion, lekar (Pančevo, 1820 – ?, posle 1865)“.Srpskibiografski rečnik , knj 1. A-B, (gl. ur. Mladen Leskovac, Aleksandar Forišković,Čedomir Popov). Novi Sad: Matica srpska, 2004, 198
- ^ Marjanović, V. Ilarion Anđelković Pančevac, drugi fzikus grada Beograda od 1849. do 1863.godine (157-164). Zbornik radova VI naučnog sastanka Sekcije SAP Vojvodine Naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije, (ur. Dejan Lazić). Novi Sad: Naučno društvo za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije, Sekcija SAP Vojvodine, 1975.
- ^ Stajić, S. Prvi vojvođani lekari, 49.
- ^ Milićević, M. Đ. Pomenik znamenitih ljudi u srpskog naroda novijega doba. XXVII knjiga Čupićeve zadužbine. Beograd: Srpska kraljevska štamparija, 1888, 198.
- ^ Privatni oglasi. Srbske novine 1869 Novembar 4; XXXV(136):642.
- ^ Ivanić, S. Z, Konduit-liste, 62
- ^ Marjanović, V, Ilarion Anđelković Pančevac, drugi fzikus grada Beograda od 1849. do 1863.godine, Zbornik radova VI naučnog sastanka Sekcije SAP Vojvodine Naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije, (ur. Dejan Lazić). Novi Sad: Naučno društvo za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije, Sekcija SAP Vojvodine, 1975 str. 160.
- ^ Marjanović, V. Ilarion Anđelković Pančevac, drugi fzikus grada Beograda od 1849. do 1863.godine, Zbornik radova VI naučnog sastanka Sekcije SAP Vojvodine Naučnog društva za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije, (ur. Dejan Lazić). Novi Sad: Naučno društvo za istoriju zdravstvene kulture Jugoslavije, Sekcija SAP Vojvodine, 1975 str. 161-163.
- ^ IAB, Matična knjiga umrlih Saborne crkve – Hrama Sv. Arhangela Mihaila, inv.br. 27, 1887/1.
Literatura
uredi- Jelena Jovanović Simić LEKARI BEOGRADSKE BOLNICE (1841–1881) 800 GODINA SRPSKE MEDICINE MILEŠEVSKI ZBORNIK Srpsko lekarsko društvo Beograd 2019
- Jeremić, R.Zdravstvene prilike u jugoslovenskim zemljama do kraja devetnaestog veka. Zagreb: škola narodnog zdravlja, 1935.
- Jeremić, R. „Studenti medicine, hrurgije i farmacije, doktori medicine, hirurzi, apotekari i veterinari prenumeranti nasrpske knjige (1801 – 1886)“. U Miscellanea 3, Biblioteka Central-nog higijenskog zavoda knj. 41, Prilozi za istoriju zdravstvenekulture Jugoslavije i Balkanskog poluostrva XI, sakupio Risto Jeremić, uredio Stevan Z. Ivanić, 247–252. Beograd: Centralnihigijenski zavod, 1940.
- Jovanović, V. Anđelković, Ilarion, lekar (Pančevo, 1820 – ?, posle 1865) Srpski biografski rečnik, knj 1. A–B, (gl. ur. Mladen Leskovac, Aleksandar Forišković, Čedomir Popov). Novi Sad: Matica srpska, 2004, 197–198.