Википедија

Kikapu

Kikapui su algonkvinski narod, koji potiče iz oblasti Velikih jezera, a danas je naseljen na jugozapadu SAD i u susednim delovima Meksika. U SAD su savezno priznata tri današnja kikapujska plemena, to su „Indijansko Pleme Kikapu iz Rezervata Kikapu u Kanzasu”, „Pleme Kikapu iz Oklahome” i „Tradicionalno Pleme Kikapu Teksasa”. Kanzaški Kikapui potiču od Kikapua iz južnog Misurija, koji su 1832. preseljeni iz tamošnjeg rezervata u okviru sporazuma o razmeni zemljišta.[1] Ova tri plemena imaju oko 3.000 registrovanih članova.

Kikapu
Ron Mekkini kanzaški Kikapu 1974.
Ukupna populacija
5.000
Regioni sa značajnom populacijom
Jezici
Meskvačko–sačko–kikapujski
Srodne etničke grupe
Ostali algonkvinski narodi

U Meksiku postoje tri kikapujska plemena od kojih je najveće naseljeno u opštini Muskiz u državi Koavila. Manja plemena postoje u državama Sonora i Durango.

Ime i etimologija uredi

Prema nekim izvorima, značenje reči „Kikapu” je „stoji tu i tamo”, što verovatno ima veze sa nomadskim načinom života Kikapua. Drugo moguće značenje imena je „lutalica”.

Istorija uredi

Pre 19. veka uredi

 
Bejb Škit, kikapusjki poglavica i delegat iz Indijanske teritorije, oko 1900.

Kikapui govore jezikom koji pripada algonkvinskoj porodici jezika. U vreme prvog susreta sa Evropljanima, početkom 17. veka, naseljavali su veliku oblast oko donjeg toka reke Vobaš, u oblasti modernog Tere Houta, gde su se i razvili kao poseban narod. Bili su deo Vobaške konfederacije, kojoj su pripadali i Majami (uklj. plemena Pjankašo i Vea) i Maskuteni. Kikapujsko pleme Mehau je krajem 17. i početkom 18. veka naseljavalo oblast oko reka Gornja Ajova u današnjoj severoistočnoj Ajovi i Rut River u jugoistočnoj Minesoti. Ime ovog plemena verovatno potiče od imena klana „Mehau”, koje potiče od ilinoiške reči za vuka.[2]

Do prvog susreta Evropljana sa Kikapuima došlo je krajem 17. veka tokom ekspedicije Robera de la Sala u državi Ilinois. Francuski kolonisti su uspostavili trgovinske postaje za trgovinu krznom širom Severne Amerike, uključujući i reku Vobaš. Obično su ih osnivali u indijanskim selima ili blizu njih. Jedno od sela koje su Francuzi osnovali je i Tere Hout. Britanci su pobedili Francuze u Sedmogodišnjem ratu i nakon 1763. preuzeli nominalnu vlast nad bivšom francuskom teritorijom istočno od reke Misisipi, pa su se i Kikapui našli pod vlašću Engleza. Englezi su zatim povećali obim trgovine krznom sa Kikapuima.

19. vek uredi

Sjedinjene Američke Države su, nakon sticanja nezavisnosti od Kraljevstva Velike Britanije, dobile teritoriju istočno od reke Misisipi i severno od reke Ohajo. Počevši od ranog 19. veka, zbog doseljavanja velikog broja angloameričkih doseljenika u ovu oblasti iz prvih 13 američkih država sa istočne obale, Kikapui su se našli pod pritiskom da prodaju svoju zemlju saveznim vlastima. Oni su sklopili nekoliko sporazuma sa američkom vladom o prodaji delova svoje zemlje, a neki od njih su Sporazum iz Vinsensa, Sporazum iz Grauslenda i Sporazum iz Fort Vejna. Vremenom su prodali većinu svoje zemlje Sjedinjenim Državama i preselili se na sever na zemlju majamskog plemena Vea.

Krajem 1811. izbio je Tekamsijev rat između domorodačkih naroda i Sjedinjenih Američkih Država. Starosedeoci su se nadali da će proterati američke doseljenike sa svoje zemlje. Kikapui su bili među najbližim saveznicima vođe Šonija Tekamsija, a mnogi kikapujski ratnici su učestvovali u bici kod Tipikanoa i kasnije u ratu iz 1812. na strani Britanaca.

Sporazumom iz Edvardsvila iz 1819. godine Kikapui su ustupili svu svoju zemlju u Ilinoisu, koja je obuhvatala skoro polovinu teritorije države, u zamenu za manji pojas zemlje na reci Osejdži u Misuriju i robu vrednu 3.000 dolara.[3] Kikapui nisu bili zadovoljni ovim sporazumom i nisu želeli da se sele u Misuri, zato što je nova zemlja koju su prema sporazumu dobili u Misuriju bila krševita i brdovita, ali i zato što su je već naseljavali Osejdži, koji su bili njihovi stari neprijatelji, pa se samo mali deo njih tamo preselio. Da bi izbegla seobu u Misuri, polovina kikapujskog stanovništva se odselila na jug, i prešla na špansku stranu Crvene reke u današnji Teksas. Američka vlada je pokušala da spreči ovu seobu i prisili ih da se presele u Misuri, ali bezuspešno. Deo Kikapua je ostao u Ilinoisu pod vođstvom Kenekuka, istaknutog, nenasilnog duhovnog vođe, sve do prisilne seobe 1830-ih na njihove današnje plemenske zemlje u Kanzasu. Prorok Kenekuk je predvodio svoje sledbenike tokom ove seobe, a nekoliko godine nakon nje, umro je u Kanzasu od malih boginja 1852. godine.[4] Kikapui iz Misurija su, naknadno, takođe preseljeni u Kanzas.

Završetak rata iz 1812. doveo je do promene savezne politike prema Indijancima u Indijani. Američke vođe su počele da se zalažu za preseljenje starosedelaca zapadno od reke Misisipi, da bi na zemlju „otkupljenu” od njih naselile angloameričke doseljenike. Kikapui su bila među prvim domorocima koji su napustili Indijanu u okviru ovog programa. Prihvatili su zemlju u Kanzasu i godišnje subvencije u zamenu za napuštanje države.

Jezik uredi

 
Kikapui grade zimsku kolibu u gradu Nasimijento u meksičkoj državi Koavila (slikano 2008. godine)

Kikapujski je dijalekat meskvačko–sačko–kikapujskog jezika kome pripadaju i sa(u)čki i meskvački dijalekat. Ovaj jezik pripada srednjoalgonkvinskoj grani algonkvinskih jezika, a jedan od najbližih srodnika mu je majamsko-ilinojski jezik.

„Škola Kikapujske Nacije” u kanzaškom gradu Hortonu je 1985. započela program učenja kikapujskog u nižim razredima osnovne škole (do 6. razreda) kako bi podstakla upotrebu kikapujskog jezika.[5]

Film „Jedini dobri Indijanac” (engl. The Only Good Indian), režisera Grega Vilmota, snimljen je na kikapujskom i engleskom jeziku. U filmu glume Ves Studi i Vinter Foks Frenk. Radnja filma smeštena je u prvu deceniju 20. veka, i prati život kikapujskog dečaka koji je odvojen od svoje porodice i poslat u internat za Indijance. U internatu su deca prisiljena da uče engleski jezik i prihvate angloameričku kulturu i način života, dok im je upotreba kikapujskog zabranjena.[6]

Plemena i rezervati uredi

U Americi su danas savezno priznata tri kikapujska plemena, koja se nalaze u tri američke države Kanzas, Teksas i Oklahoma. Meksički Kikapui su blisko povezani sa Kikapuima iz Teksasa i Oklahome. Teksaški i Meksički Kikapui predstavljaju jedan veći kikapujski ogranak, koji se zove Kikapui Koavile/Teksasa.[7]

Kikapujski indijanski rezervat Kanzasa uredi

Prorok Kenekuk je živeo na Kikapujskom indijanskom rezervatu u Kanzasu, on je bio poznat kao oštroumni vođa koji je omogućio svom plemenu da zadrži rezervat. Kenekuk je održavao red u plemenu, i fokusirao se na očuvanje identiteta kikapujskog naroda, koji je bio ugrožen zbog stalnih seoba i uticaja Angloamerikanaca.[8]

Kenekuk je bio pod uticajem indijanskog verskog preporoda 1820-ih i 1830-ih, ali i protestantizma i katolicizma. Kenekuk je ubeđivao svoje saplemenike i belu publiku da se povinuju Božjim zapovestima, jer su grešnici bili prokleti na večne muke u paklu.[8] Nakon seobe Kikapua u Kanzas, oni su se prvobitno odupirali primanju protestantizma i katoličanstva i više su se fokusirali na praktične životne probleme, kao što je obezbeđivanje dovoljno hrane za ishranu stanovništva.

Kikapujski indijanski rezervat Kanzasa se nalazi na sledećim koordinatama 39° 40′ 51″ N 95° 36′ 41″ W / 39.68083° S; 95.61139° Z / 39.68083; -95.61139, u severoistočnom delu države, na delu teritorije tri okruga: Braun, Džekson, i Ačison. Površina rezervata je 612,20 km², a broj rezidentnog stanovništva je 4.419 prema popisu iz 2000. Najveće naseljeno mesto na rezervatu je grad Horton. Ostala naselja su: Maskota, Netavaka, Pauatan, Vajting i Vilis.

Kikapujski indijanski rezervat Teksasa uredi

Kikapujski indijanski rezervat Teksasa se nalazi, na sledećim koordinatama 28° 36′ 37″ N 100° 26′ 19″ W / 28.61028° S; 100.43861° Z / 28.61028; -100.43861, na zapadu države, u okrugu Maverik, na reci Rio Grande, na američko meksičkoj granici, južno od grada Siudad Akunja, i deo je naselja Rosita. Površina rezervata je 0,48 km², a prema popisu iz 2000. broj stanovnika je 420. Teksaška Indijanska Komisija je zvanično priznala pleme 1977.[9]

Ostali Kikapui koji žive u okrugu Maverik čine južnoteksašku podgrupu „Plemena Kikapu Oklahome”. Ovo potpleme (družina, banda) ima u vlasništvu 371,42 km² nerezervatske zemlje u okrugu Maverik, ona se najvećim delom nalazi severno od Ig'l Pasa. U tom gradu se nalazi kancelarija ovog potplemena.[10]

Kikapujsko pleme Oklahome uredi

 
Kikapujski vikiap (Oklahoma 1880. godine)

Nakon što su proterani iz Republike Teksas, mnogi Kikapui su se odselili u Meksiko, ali su se stanovnici dva sela naselili na Indijanskoj teritoriji. Jedno selo je preseljeno na teritoriju naroda Čikaso, a drugo na teritoriju naroda Maskogi Krik. Ovi Kikapui su dobili sopstveni rezervat 1883. i priznati su pod imenom „Pleme Kikapu iz Oklahome”.

Rezervat je bio kratkog veka. Prema Dozovom zakonu, njihova zajednička plemenska zemlja je 1893. isparcelisana,[11] a parcele su podeljene pojedinačnim domaćinstvima, to jest glavama porodica. Plemenska vlada je ukinuta Kurtisovim zakonom iz 1898. godine, koji je podsticao asimilaciju Indijanaca i njihovo prihvatanje angloameričke kulture.

Savezne i državne vlasti su 1930-ih podsticale indijanska plemena da obnove svoje vlade. Pa su se i Kikapui iz Oklahome 1936. godine, prema Zakonu o blagostanju Indijanaca Oklahome, formalno organizovali kao „Pleme Kikapu iz Oklahome”.[12]

Danas je sedište Plemena Kikapu iz Oklahome u gradu Meklaudu. Jurisdikcija njihovog plemenskog područja obuhvata okruge Oklahoma, Potavotomi, i Linkoln. Broj upisanih članova plemena je 2.719.[13]

Izvori uredi

  1. ^ „Kickapoo History”. Arhivirano iz originala 28. 09. 2018. g. Pristupljeno 17. 05. 2022. 
  2. ^ Colin M., Betts. „Rediscovering the Mahouea”. Journal of the Iowa Archeological Society 58:23-33. Arhivirano iz originala 19. 11. 2012. g. Pristupljeno 9. 1. 2012. 
  3. ^ „Ratified Indian Treaty 107: Kickapoo - Edwardsville, Illinois, July 30, 1819”. National Archives and Records Administration. Arhivirano iz originala 04. 11. 2021. g. Pristupljeno 4. 11. 2021. 
  4. ^ Mooney, James (First published 1896. (15. 8. 2012). The Ghost-Dance Religion and Wounded Knee (reprint, revised izd.). Courier Corporation. ISBN 9780486143330. 
  5. ^ Reaves, Michell Reaves (11. 8. 2001). „Canku Ota - Aug. 11, 2001 - Indians Value Their Language”. Canku Ota (Many Paths), an Online Newsletter Celebrating Native America, Medill News Service (42). Pristupljeno 19. 7. 2012. 
  6. ^ „Kickapoo Language, Culture to be Featured in Film”. Hiawatha World Online. 12. 9. 2007. Arhivirano iz originala 10. 8. 2012. g. Pristupljeno 19. 7. 2012. 
  7. ^ Mager, Elisabeth (2011). „The Kickapoo Of Coahuila/Texas Cultural Implications Of Being A Cross-Border Nation” (PDF). Voices of Mexico (90): 36—40. 
  8. ^ a b Herring, Joseph B. (leto 1985). „Kenekuk, the Kickapoo Prophet: Acculturation without Assimilation”. American Indian Quarterly. 9 (3): 295—307. JSTOR 1183831. doi:10.2307/1183831. 
  9. ^ Miller, Tom. On the Border: Portraits of America's Southwestern Frontier, pp. 67.
  10. ^ Maverick County Appraisal District property tax appraisals, 2007
  11. ^ Withington, W.R. (1952). „Kickapoo Titles in Oklahoma”. 23 Oklahoma Bar Association Journal 1751. Pristupljeno 19. 7. 2012. 
  12. ^ Annette Kuhlman, "Kickapoo" Arhivirano 2014-12-30 na sajtu Wayback Machine, Encyclopedia of Oklahoma History & Culture, Oklahoma Historical Society, 2009 (accessed 21 February 2009)
  13. ^ Oklahoma Indian Affairs. Oklahoma Indian Nations Pocket Pictorial Directory. Arhivirano 2009-02-11 na sajtu Wayback Machine, 2008:21

Literatura uredi

  • Grant Foreman, The Last Trek of the Indians: An Account of the Removal of the Indians from North of the Ohio River, Chicago: University of Chicago Press, 1946
  • Arrell M. Gibson, The Kickapoo: Lords of the Middle Border, Norman: University of Oklahoma Press, 1963
  • Mager Elisabeth (2017) Ethnic Consciousness in Cultural Survival: The Morongo Band of Mission Indians and the Kickapoo Traditional Tribe of Texas . American Indian Culture and Research Journal: 2017, Vol. 41, No. 1, pp. 47–72.
  • M. Christopher Nunley, "Kickapoo Indians," in The New Handbook of Texas, Austin: Texas State Historical Association, 1996.
  • Muriel H. Wright, A Guide to the Indian Tribes of Oklahoma, Norman: University of Oklahoma Press, 1986
  • Joseph B. Herring, Kennekuk: The Kickapoo Prophet, Lawrence: University of Kansas Press, 1988

Spoljašnje veze uredi

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кикапу&oldid=26899009”