Kležani (Đurđu)
Kležani (rum. Clejani) naselje je u Rumuniji u okrugu Đurđu u opštini Kležani.[2][3] Opština se nalazi na nadmorskoj visini od 83 m. Okolina mesta je sada poznata po bogatim nalazištima nafte, koja se intenzivno eksploatiše.
| Kležani rum. Clejani | |
|---|---|
| Naselje | |
  Kležani Lokacija u Rumuniji | |
| Koordinate: 44° 19′ 10″ N 25° 41′ 57″ E / 44.31944° S; 25.69917° I | |
| Zemlja |  Rumunija |
| Okrug | Đurđu |
| Opština | Kležani |
| Nadmorska visina | 83 m (272 ft) |
| Stanovništvo (2002)[1] | |
| • Ukupno | 3.448 |
| Vremenska zona | Istočnoevropsko vreme (UTC+2) |
| • Leti (DST) | Istočnoevropsko letnje vreme (UTC+3) |
| Geokod | 681338 |
Prošlost uredi
Polovinu 19. veka u postojanju sela Kležani obeležilo je prisustvo i staranje velikog srpskog bogataša "Kapetan Miše" - Miše Anastasijevića. Trgovac solju i brodovlasnik je kupio spahiluk nadomak Bukurešta, i rešio da se tu skrasi nakon napuštanja Beograda 1859. godine.
Spahiluk Kležani uredi
Kležani je jedan od (devet) i to najveći spahiluk u Vlaškoj[4], majora Miše Anastasijevića (1803-1885), poznatijeg kao "Kapetan Miša". Kležani su smešteni 40 kilometara od Bukurešta, a 60 kilometara od Dunava. Kležanu je kao središtu gravitiralo nekoliko okolnih sela u tom šumovitom kraju. Bili su to: Vadulat (Vadu Lat), Hobaja, Obeđajku (Obedeni) i Dančulešti – svi u okrugu Đurđu. Posed je zaokružio kupovinom u dva maha - 1852. i 1856. godine, za 200.000 carskih dukata. Zatim je usledio dodatni trošak od 120.000 dukata da bi podigao sva zdanja na tom uzornom spahiluku.[5] Pored konaka i drugih pomoćnih zgrada, na spahiluku su nikle brojne ekonomske zgrade za stoku i useve, velike magaze za trgovačku robu, fabrika špiritusa i drugo. Svaki spahiluk, pa i ovaj glavni imao je izabranu postavu najpouzdanijih činovnika. O delatnosti spahiluka brinuli su: upravnik, poslovođa, novčar, dva ekonoma koji upravljaju poljskim radom, podrumdžija, te 4 ispravnika koji izvršuju naloge glavnog upravnika. Gazdu Mišu pratili su svuda, pored naizbežnog kršnog ličnog čuvara Teše Bošnjaka, glavni poslovođa Nikola Vujatović ili dva pisara.
Na svom posedu je Miša izgradio veliki "konak", koji je po luksuzu podsećao na dvor. Tu je i bilo otmenijih gostiju u posetilaca koji su gotovo svakodnevno uživali srpsko gostoljublje. Posluga je nosila crnogorsku ili hercegovačku nošnju tokom službe u konaku. Pored domaćinovog, bio je izgrađen i poseban konak za goste. U Kležane je šezdesetih godina 19. veka više puta dolazio u lov po okolnim šumama rumunski kralj Karol I. Galantni domaćin Miša Anastasijević je samo jednom prilikom potrošio navodno 50.000 f. u zlatu, za organizaciju gošćenja kakvo se ne pamti. Tako je obezbedio kvalitetno vino iz Francuske, doveo za tu priliku kuvare i poslastičare iz Beča, a sve sluge su bile obučene u naročite livreje. Oko konaka bili su uređeni veliki parkovi i aleje, za odmor i šetnje. U konacima je bilo sve na visokom gospodstvenom nivou: stilski nameštaj, fino skupoceno posuđe, srebrni umetnički rađeni kandelabri i drugi probrani detalji enterijera.
Plemićka palata u Kležani je međutim za vreme Prvog svetskog rata nastradala, sasvim propala. Ruinirali su to divno zdanje i opljačkali obesni austrougarski vojnici. Za vreme Prvog svetskog rata 1917-1918. godine tu je boravio Srbin iz Sarajeva, internirac austrougarski, Mihajlo Milanović. Bio je postavljen za postmajstera (poštara) i posvedočio je nedelo okupatora.
Sada je u nekadašnjem dvoru Mišinom smeštena biblioteka.[6]
Crkva i škola uredi
U mestu je još 1836. godine prethodni zemljedržac Aleku Vilar otvorio prvu školu. Iste, 1864. godine spahija Anastasijević je podigao kao svoju duševnu zadužbinu tu, jednu pored druge, pravoslavnu crkvu i zgradu školsku. U crkvu posvećenoj Sv. Arhistratigu Mihajlu (inače njegovoj krsnoj slavi) u podnoj, grobnoj kripti počiva od januara 1885. godine (a i sada) njegovo balsamovano telo, (neizmenjeno) u staklenom providnom kovčegu, pod sarkofagom.[7] Nad ulaznim vratima u crkvu su dve spomen-ploče sa uklesanim tekstom o zadužbinaru, na srpskom i rumunskom jeziku. Na srpskom jeziku piše da je taj božji hram podignut u ime Sv. Trojice od strane knj. srb. majora Miše Anastasijevića žitelja beogradskog i zemljedršca mulka Kležani, posvećen Sv. arhistratigu Mihailu, pri blagodarnom vladanju (vlaškog) kneza Aleksandra Joana I 1864. godine. Gradnja hrama je zadužbinara koštala 120.000 dukata, a radili su italijanski majstori. Na tornju je 1864. godine postavljen veliki sat sa ciferblatom. Crkveni mobilijar dopremnjen je lađom iz Beča, a ikonostas je oslikao poznati rumunski slikar George Tataresku 1865. godine.[8] U podu crkvenom su 1917. godine bile dve podne ograđene grobnice, sa natpisima zadužbinara i njegove supruge Hristine. Iako su tu grobna kripta i velika njena zidna freska, Hristina je daleko - umrla i sahranjena u Beogradu na Starom groblju, kod crkve Sv. Marka.[9] Na fresci se sa strane vidi veliki portret zadužbinara Anastasijevića, rodom iz Srbije.
U porti se pred crkvom sada nalazi spomenik - mermerna bista velikom dobrotvoru tog kraja Miši Anastasijeviću.
Za izdržavanje škole, o kojoj je lično vodio brigu (o nastavi i higijeni) opredelio je godišnji izdatak od 28.000 leja u zlatu. Zadužbinar je otvorio u Kležani dve osnovne škole, mušku i žensku, koju je pohađalo u jednom momentu 162 dece oba pola.[10] Nastavu su pratila deca svih nacija, pored većine Vlaha, bilo je Srba i Bugara. Jedan od Srba učenika te škole bio je Dragoljub Svilokosić, čiji je otac (inače Beograđanin) 1873. godine bio gazda Mišin ekonom u Kležani. Mladi Svilokosić je postao novinar, bio osnivač beogradske "Borbe" (1893) i diplomatski činovnik Kraljevine Srbije. Muška škola je imala četiri razreda sa dva učitelja, a u ženskoj školi je radila sa ženskom decom po jedna učiteljica. Školovanje je bilo besplatno, zajedno sa školskim priborom i udžbenicima. Za 32 dece bio je uz školu uređeno "blagodejanije" (đački dom), gde su besplatno stanovali, uživali hranu i dobijali odeću i obuću. Tu je prvo radila osnovna, pa zatim mnogo kasnije otvorena prva zanatska i umetnička škola sa internatom u Rumuniji.
Pravoslavni hram impresivnih dimenzija i stila, oštećen je tokom velikog zemljotresa 1977. godine. U njemu se služi liturgija iako je malo vernika. Tek od 1995. godine krenula je velika opsežna restauracija bogomolje koja priliči pre velikim gradovima nego ubogim Kležanima.
Stanovništvo uredi
Prema podacima iz 2002. godine u naselju je živelo 3448 stanovnika.[1]
Popis 2002. uredi
Hronologija uredi
| Godina | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stanovništvo | 3547 | 3572 | 3573 | 3546 | 3493 | 3478 | 3461 | 3456 | 3442 | 3458 | 3463 | 3436 | 3419 | 3458 | 3447 | 3458 | 3479 | 3456 | 3470 | 3466 | 3492 | 3476 | 3550 | 3568 | 3594 | 3596 |
Reference uredi
- ^ a b v „Recensământul Populaţiei şi al Locuinţelor”. Arhivirano iz originala 2012-09-18. g. Pristupljeno 2011-12-08.
- ^ „The GeoNames geographical database”. 2012.
- ^ „Communes of Romania”. Statoids. Gwillim Law. 2010-07-27. Pristupljeno 4. 7. 2015.
- ^ "Beogradske opštinske novine", Beograd 1939.
- ^ "Glasnik Srpskog učenog društva", Beograd 71/1890.
- ^ „Arhivirana kopija” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 07. 07. 2019. g. Pristupljeno 07. 07. 2019.
- ^ "Vreme", Beograd 14. jun 1927.
- ^ "Vreme", Beograd 7. jul 1936.
- ^ "Vreme", Beograd 23. juna 1927.
- ^ "Glasnik Srpskog učenog društva", Beograd 1890.
- ^ National Institute of Statistics. „Statistical Data and Metadata Databases”. Bucharest, Romania. Pristupljeno 22. 12. 2017.
