Klisten iz Atine

Klisten je atinski zakonodavac poznat po reformama iz 508. godine p. n. e, kojima je okončao nemire u Antičkoj Atini. Podelio je atinske građane na deset teritorijalnih fila. Svaka od tih fila davala je pedeset predstavnika u Veće pet stotina, koje je zamenilo Veće četiri stotina. Klistenu se prepisuje i uvođenje ostrakizma. Ovo je u početku bila mera uperena protiv ljudi koji su želeli da obnove tiraniju u Atini, ali se ubrzo pretvorila u sredstvo političkog razračunavanja među neistomišljenicima. Za ostrakizam je sazivana eklesija, i glasanje je bilo tajno. Ostrakizovani su u izgnanstvu ostajali deset godina, ali nisu gubili imovinu i građanska prava.

Klisten, "otac atinske demokratije"

Klisten je svojim reformama učinio kraj rodovsko-plemenskom uređenju i podigao značaj gradskog stanovništva. Zbog toga je Klisten poznat i kao "otac atinske demokratije".

Dolazak na vlast

Padom tiranije u Atini se zaoštrila socijalna borba. Najrevolucionarni demos Atine predstavljali su Alkmeonidi. Oni su težili povratku plemstva iz vremena pre Solona. Na čelu ove stranke nalazio se Klisten. Klisten je istupio sa projektom novog državnog uređenja kojim bi se učinio kraj rodovskim ostacima. Uporedo sa rastom političkog značaja trgovaca i zanatlija rastao je i Klistenov uticaj. On se ubrzo našao na čelu atinskog demosa. Za razliku od Solonovih reformi, Klistenove reforme imale su za cilj da prevlast u političkom životu obezbede gradskom stanovništvu.

Klisten je bez teškoća pobedio svoga suparnika Isagoru (vođu aristokrata) koji traži pomoć od Sparte. Spartanski kralj Kleomen 508/7. godine p. n. e. upada na teritoriju Atike. Klisten je već napustio zemlju. Kleomen i Isagora zavode oligarhijsku upravu i izazivaju revolt naroda koji ih opseda na Akropolju. Prisiljeni su da napuste Atiku nakon čega se Klisten vraća iz progonstva. Sada nije bilo prepreka ka uvođenju novih reformi.

Uređenje teritorijalnih fila

Klisten je zamenio staru rodo-plemensku podelu na četiri file podelom na deset fila. Svaka od njih dobila je ime prema imenima mitskih heroja Atike. File su se delile na tritije, a tritije na deme. Dema je predstavljala čisto teritorijalnu jedinicu. Dema je birala svog demarha, raspolagala svojom zemljom i prihodima, donosila vlastite odluke i sl. Prema Herodotu, u početku je postojalo 100 dema (po deset u svakoj fili). Kasnije je taj broj narastao na 174.

Klistenov cilj bio je da uveća ulogu običnog građanstva u političkom životu Atine. Zbog toga je politička prava dao i metecima, ali i mnogim robovima.

Klistenove političke institucije

Klistenovim reformama ukinuto je Solonovo Veće od 400 lica i uvedeno Veće od 500 lica. Svaka fila birala je po pedeset predstavnika koji su činili veće. Sem veća 500, Klistenu se pripisuje i uvođenje ostrakizma. Ostrakizmom su se iz Atine proterivala sumnjiva lica putem narodnog glasanja. Ostrakizam je naziv dobio po ostrakama - zemljanim pločicama na kojima se ispisivalo ime onoga koji treba da bude ostrakovan. Za punopravnost glasanja bilo je neophodno barem 6000 glasova. Lice čije je ime bilo ispisano na najvećem broju ostraka proterivalo se na deset godina. Moralo je napustiti Atiku najduže deset dana nakon donošenja odluke. Međutim, ostrakovano lice nije gubilo svoja politička prava. Ostrakizam je kasnije poslužio kao sredstvo uklanjanja političkih protivnika.

Vidi još

• Ostrakizam
• Solon

Izvori

• Stara Grčka - V. V. Struv, D. P. Kalistov (158-162)
• Pritchard, David (2000). „Tribal Participation and Solidarity in Fifth-Century Athens: A Summary”. Ancient History. 30 (2): 104—118. Arhivirano iz originala 25. 02. 2019. g. Pristupljeno 25. 02. 2019.