Komanditno društvo

Komanditno društvo je društvo sa najmanje jednim ili više lica koja mogu biti komplementari, i najmanje jednim ili više lica koja mogu biti komanditori, koji se udružuju radi obavljanja određene delatnosti pod zajedničkim poslovnim imenom i čiji je cilj sticanje profita. U ovom društvu barem jedan ortak odgovara neograničeno i solidarno za obaveze prema poveriocima društva, a barem jedan odgovara ograničeno do visine svog uloga u društvu. Ovo je ključno obeležje ovog tipa preduzeća koje ga čini različitim od ortačkog društva. Komanditno društvo za svoje obaveze odgovara svojom celokupnom imovinom.

Članovi komanditnog društva

Sa stanovništva odgovornosti prema trećim licima komanditno društvo ima dve vrste članova, to su komplementari i komanditori:

• Komplementari vode poslovanje društva i odgovaraju za njegove obaveze neograničeno solidarno, tačnije celokupnom svojom imovinom.
• Komanditori ne učestvuju u vođenju poslovanja društva, i ograničeno u visini svog uloga, odgovaraju za obaveze društva.

Članovi ovog društva mogu da budu pravna i fizička lica, s tim da komplementari mogu biti samo fizička lica, a komanditori mogu da budu i fizička i pravna lica.

Komplementari imaju isti status kao i ortaci u ortačkom društvu, što znači da rade u društvu, vode društvo i odgovaraju neograničeno solidarno za obaveze društva.

Ovo nije slučaj sa komanditorima koji nemaju obavezu da rade u društvu, a nemaju obavezu ni da odgovaraju za obaveze društva, oni su obavezni samo da unesu određeni ulog u društvo na osnovu koga učestvuju u raspodeli ostvarene dobiti ili pokrivaju gubitke.

Za sticanje članstva u ovom tipu društva nije potrebna saglasnost komanditora.

Prednosti i nedostaci komanditnog društva

Prednosti komanditnog društva su:

• ograničena odgovornost komanditora
• prenosivost udela u društvu
• poreske pogodnosti
• nezavisnost menadžmenta od promene ortaka
• trajnost poslovanja
• raznoliki izvori kapitala

Nedostaci komanditnog društva su:

• neograničena odgovornost komplementara za obaveze društva
• zabrana upravljanja poslovanjem društva
• komanditno društvo može biti subjekt oporezivanja
• formalnosti i regulatorni zahtevi za izveštavanjem
• značajni pravni i organizacioni troškovi.

Osnivanje komanditnog društva

Polazeći od pojma komanditnog društva, kao društva koje mora imati dve vrste članova, to sa stanovišta osnivanja znači da moraju postojati najmanje dva lica, od kojih jedno mora biti u svojstvu komplementara, a drugo u svojstvu komanditora.

Postupak osnivanja

Ugovor je osnivački akt ovog društva i jedini pravni akt konstitutivnog značaja za ovo društvo. Ugovor o osnivanju ovog društva obavezno se prilaže uz prijavu za njegovu registraciju, te otuda zemlje koje priznaju pravni subjektivitet ovom društvu, među njima i naša, insistiraju na njegovom obaveznom sastavljanju u pisanom obliku (bitna forma - ad solemnitatem), što nije slučaj sa zemljama koje mu ne daju pravni subjektivitet. Pored osnivačkog akta, komanditno društvo može imati i poseban akt – ugovor ortaka društva, koji se ne prilaže registru, a kojim ortaci mogu bliže da urede svoje međusobne odnose, kao i odnose sa komanditnim društvom, čime se rasterećuje konstitutivni akt nepotrebnog sadržaja, a sa druge strane, omogućuje ortacima da bliže urede upravljanje društvom i svoje međusobne odnose.

Osnivački ulog

Primenom propisanih rešenja za ortačko društvo, čiji modalitet predstavlja ovo društvo, može se zaključiti da ulog u ovo društvo može da se sastoji u novcu, stvarima i pravima izraženim u novčanoj vrednosti. Komanditno društvo može se, po pravilu, osnivati samo simultanim načinom, što znači da se ulozi svih ortaka društva, prema preuzetoj obavezi iz ugovora o osnivanju društva, moraju u celosti uneti u imovinu društva do njegove registracije, jer je podnošenje dokaza o tome uslov za registraciju društva. Ipak, dozvoljena je mogućnost suprotnog ugovaranja, otuda se u tom slučaju može razlikovati registrovani ulog (koji je unet u imovinu društva) i ugovoreni ulog (koji može biti samo veći od registrovanog) komanditora.

Ugovor o komanditnom društvu

Zakon o privrednim društvima ne pominje izričito osnivački akt komanditnog društva, ali iz ugovorne prirode društva, kao i drugih odredbi i zakona, može se zaključiti da je to Ugovor o osnivanju komanditnog društva. Prema našem zakonu obaveza je da se ugovor o osnivanju priloži uz prijavu za njegovu registraciju. Ugovor o komanditnom društvu treba da obuhvati celokupan sporazum između svih članova društva i komplementara i komanditora. Neka od važnijih pitanja koja trebaju biti uređena sporazumom o komanditnom društvu su sledeća:

• naziv društva
• delatnost društva
• sedište društva
• trajanje društva
• imena i adrese članova društva
• označenje statusa članova društva
• uloga članova društva u kapitalu društva
• odgovornost članova među sobom
• odgovornost članova prema trećim licima
• dužnost članova društva
• upravljanje poslovima društva
• prenos udela
• promene članova usled istupanja, isključenja ili smrti
• podela profita i gubitka
• prestanak društva
• i druga pitanja

Registracija komanditnog društva

Naš zakon propisuje obavezu registracije komanditnog društva. Prema Zakonu o privrednim društvima registracija komanditnog društva, za razliku od ortačkog društva, je obavezna i uslov je da bi se komanditori mogli pozvati na svojstvo ograničene odgovornosti. U protivnom, svi članovi komanditnog društva u pogledu njihovog položaja, po ovom zakonu, smatraju se ortacima. Registracija komanditnog društva vrši se dostavljanjem Izjave ili Ugovora, potpisanog od strane svih članova društva Centralnom registru za privredne subjekte, koji sadrži sledeće podatke:

• naziv društva i oznaku da je društvo osnovano kao komanditno
• sedište društva
• rok na koji se društvo osniva i datum početka obavljanja delatnosti
• ime i prezime i matični broj, odnosno naziv svakog člana društva
• ime svakog lica koje ima svojstvo komanditora
• ulog komanditora i dali je ulog u novčanom ili nenovčanom obliku

Organi

Kao i ortačko društvo i komanditno društvo u suštini nema posebne organe tipa društva kapitala, nezavisno od toga kako je uređeno obavljanje poslovođenja(kao i zastupanje). Ipak, za razliku od našeg Zakona o privrednim društvima, koji izričito isključuje komanditora iz obavljanja poslova vođenja društva, neka druga prava omogućuju da se ugovorom o osnivanju ovog društva poslovođenje poveri komanditorima, pa čak i isključivo komanditorima, uz isključenje komplementara, s tim što su komanditori tada dužni da se pridržavaju uputstva komplementara i što komanditori tada imaju prava i obaveze komplementara.

Način upravljanja i zastupanje

Za razliku od komplementara, komanditora ne tereti obaveza upravljanja društvom i obaveza vođenja poslova društva. Funkciju upravljanja društvom vrše svi, nekolicina ili jedan komplementar ili poseban organ (koji mogu činiti i komplementari i spoljna specijalizovana lica), ili spoljno specijalizovano lice (prokurista), ali nikada komanditor. Ipak, upravljanje obuhvata samo poslove koje ulaze u tzv. redovnu delatnost društva (reč je o poslovima iz registrovane delatnosti društva). Kad je pak reč o poslovima koje prelaze ovaj okvir (vanredni poslovi), u nekim pravima se traži odluka u skladu sa osnivačkim ugovorom svih ortaka društva (dakle i komanditora i komplementara koji eventualno ne učestvuju u upravljanju i poslovođenju), dok u drugim pravima komanditori imaju samo tzv. pravo protivljenja (protesta) protiv obavljenja takvih poslova od strane komplementara ovlašćenih na poslovođenje, dok nemaju pravo da učestvuju u donošenju odluke na način utvrđen ugovorom o osnivanju, već odluku (jednoglasnost, ako drukčije nije ugovoreno) donose svi komplementari, osim ako postoji opasnost od odlaganja.

Međusobni odnosi članova komanditnog društva

Komanditno društvo se sastoji od dve vrste članova i ovi članovi su podvrgnuti različitim zakonskim pravima i obavezama, pri čemu jedno isto lice može biti u položaju samo jedne kategorije članova. Čak kada se jedno lice javi u svojstvu komplementara i komanditora u istom društvu, ono će u tom slučaju imati sva prava komplementara, dok će samo njegov ulog u društvu kao komanditora uživati zaštitu na isti način kao i ulog bilo kojeg drugog komanditora.

Prava i obaveze komplementara

Prava i obaveze komplementara ista su kao i prava i obaveze ortaka u ortakluku, odnosno na njih se primenjuju odredbe koje važe za Ortačko društvo. Pravo na vođenje poslova društva je lično pravo svakog komplementara, koje se ne može prenositi na treće lice, osim ako se sa tim saglase svi komplementari ili ako se izričito predvidi ugovorom. Komplementar ima obavezu lojalnosti društvu i podleže pravilima za slučaj kršenja zabrane konkurencije društvu koja važe za ortake. Upravljanje društvom pripada komplementarima i odluke o redovnom poslovanju komanditnog društva donose se prostom većinom glasova komplementara, ukoliko ugovorom o osnivanju društva nije drukčije predviđeno.

Prava i obaveze komanditora

Komanditor je više viđen kao investitor, nego kao stvarni ortak u društvu. Ima malo prava u odnosu na prava koja su data ortacima u ortakluku, i prema tome malo obaveza. Njihova osnovna obaveza je da unesu uloge u društvo koji prema Zakonu o privrednim društvima mogu biti u novcu ili stvarima i pravima koja se procenjuju, a ne mogu biti u radu ili uslugama. Tokom trajanja društva komanditor ne može, posredno ili neposredno, povlačiti ili primati natrag bilo koji deo svog uloga, u protivnom, odgovoran je za obaveze društva do visine uloga koji je povukao ili primio nazad. Komanditor ne učestvuje u upravljanju poslovanjem društva i nije ovlašćen da zaključuje ugovore koji obavezuju društvo. Komanditori se ne mogu protiviti vođenju poslova društva od strane komplementara ukoliko se ono vrši na ugovoreni način. Komanditori imaju pravo na tužbu za oduzimanje poslovodstva određenom komplementaru ovlašćenom za poslovodstvo, ako on teže povredi neku svoju dužnost, ili ako se pokaže nesposobnim za vršenje poslovodstva. Komanditor može, u bilo koje vreme, sam ili preko predstavnika, ispitati knjigovodstvo društva i utvrditi stanje i mogućnosti razvoja poslovanja društva i ova pitanja razmatrati sa ostalim članovima društva.

Odnosi komplementara i komanditora

Komplementari duguju fiducijarnu dužnost komanditorima. Jedini komplementar komanditnog društva duguje komanditorima čak veću dužnost nego što je redovno nametnut ortacima, posebno kada komplementar ima većinski udeo u društvu. Dužnost komplementara, koji vrši potpuno upravljanje i ima kontrolu nad poslovanjem društva, može se uporediti sa fiducijarnim odnosom korporativnog direktora prema akcionarima.

Promene u komanditnom društvu

Registracija promena od posebnog je značaja za stalno ažuriranje određenih podataka koji su obavezno predmet registracije i publikacije. Zakon o privrednim društvima propisuje da je komanditno društvo dužno, da u roku od 7 dana od dana promene, dostavi, Centralnom registru za privredne subjekte, propisanu izjavu kojom se konstatuju promene u svim slučajevima kada se u društvu promeni:

• naziv društva
• sedište društva
• vreme trajanja društva,
• član društva ili podaci o članovima društva,
• visina uloga komanditora,
• vrsta odgovornosti članova društva.

Registracija promene se vrši na obrascu propisanom uputstvom o načinu rada Centralnog registra za privredne subjekte i obrascima za upis, koji je istovetan obrascu za početnu registraciju, s tim što se ovom prilikom markira opcija za promenu podataka data u zaglavlju ovog formulara. Za neblagovremeno izvršenje ove obaveze ovim zakonom propisane su kaznene sankcije.

Dostavljanje i objavljivanje podataka

Pored obavezne registracije propisuje se i obavezna publikacija podataka o ovim promenama. Ove uobičajene promene u komanditnom društvu, uključuju prijem novih komplementara, prijem novih komanditora, povlačenje iz društva jedne ili druge vrste članova i prenos udela.

Pristupanje novog komplementara

Za prijem novog komplementara u društvo nije potrebna saglasnost komanditora.

Pristupanje novog komanditora

Neko lice može pristupiti društvu kao komanditor, direktnim sticanjem udela od postojećeg komanditora. Sticalac udela postaje član društva u obimu u kojem je prenosilac na njega preneo prava. Novi komanditor može prvenstveno biti primljen saglasno odredbama ugovora o komanditnom društvu. Kako prenos udela dovodi i do promene člana društva, to ova promena podleže ne samo obaveznoj registraciji, već i obavezi publikacije. Ukoliko se udeo komanditora prenese na treće lice, obaveštenje o tome dostavlja se Službenom listu RS na objavljivanje, a prava po osnovu tog udela stiču se danom objavljivanja tog obaveštenja. Do promene na strani komanditora može doći i promenom statusa komplementara. Zbog različitog položaja članova u komanditnom društvu svaka promena njihovog statusa od posebnog je interesa za treća lica. Zakon o privrednim društvima propisuje obaveznu registraciju, svake promene, vrste odgovornosti članova društva. Ukoliko komplementar postane komanditor u društvu, obaveštenje o tome objavljuje se u Službenom listu RS, a svojstvo komanditora stiče danom objavljivanja tog obaveštenja.

Povlačenje komplementara

Uključuje dobrovoljno istupanje komplementara iz društva i prenos udela komplementara. Komplementar može istupiti iz društva u bilo koje vreme davanjem pismenog obaveštenja ostalim članovima. Međutim, ako komplementar istupi iz društva protivno odredbama sporazuma, onda društvo može da se od komplementara koji se povlači naplati za štetu pričinjenu kršenjem sporazuma.

Povlačenje komanditora

Komanditno društvo ne prestaje usled smrti, stečaja ili povlačenja komanditora. U tom slučaju njegovi pravni sledbenici ili zastupnici njegove zaostavštine postaju sukcesori svih njegovih prava sa ciljem obračuna njegove imovine. Komanditor može istupiti iz društva u vreme određeno sporazumom o komanditnom društvu ili nekom drugom sporazumu između članova. Osim ako nije drukčije određeno u sporazumu, komanditor može istupiti iz društva u bilo koje vreme. Komanditor koji se povlači ima pravo da primi razdeo koji je predviđen ugovorom.

Finansijska struktura komanditnog društva

Ulozi u kapitalu društva

Osnovni koncept komanditnog društva je da komanditor mora uneti utvrđeni ulog u društvo i sa njim preuzeti rizik. U pogledu prirode uloga, ulozi komanditora mogu biti u novcu ili stvarima i pravima koja se procenjuju. Ulog komanditora ne može biti u radu ili pružanju usluga društvu. Predmet uloga stvar je ugovorne volje članova društva.

Profit i gubici društva

Opšte je pravilo da se profit i gubici komanditnog društva proistekli iz uloga i zalaganja članova, dele između članova u skladu sa ugovorom.

Prihodi i isplate

Prihod komanditnog društva se reinvestira u komanditno društvo ili isplaćuje komplementarima i komanditorima kako je određeno ugovorom. Sporazumom se može predvideti obavezna isplata dela prihoda komanditorima ili se može o tom pitanju dati velika diskrecija komplementarima. Članovi komanditnog društva dužni su da plate porez na iznos koji im je raspoređen, bez obzira da li je taj iznos i stvarno bio njima distribuiran ili reinvestiran u društvo.

Disolucija i likvidacija komanditnog društva

Disolucija komanditnog društva

Postupak prestanka komanditnog društva uključuje nekoliko koraka. Kada jednom dođe do disolucije komanditnog društva, društvo ne prestaje dok se ne okončaju poslovi komanditnog društva, izmire njegova dugovanja i preostala imovina raspodeli njegovim članovima, što obuhvata postupak likvidacije. Do disolucije komanditnog društva dolazi ako nastupi neki od sledećih događaja:

• istekne vreme određeno u sporazumu
• nastupi događaj određen pismenim sporazumom
• ako se pismeno saglase svi članovi o prestanku društva
• u slučaju dobrovoljnog povlačenja komplementara
• u slučaju prenosa udela komplementara
• isključenje komplementara u skladu sa sporazumom
• nastupi smrt ili stečaj komplementara
• donošenje sudske odluke da je komplementar koji je fizičko lice nesposoban da upravlja sobom ili svojom imovinom
• donošenje sudske odluke o disoluciji društva

Povlačenje komplementara ne prouzrokuje disoluciju, ako postoji najmanje još jedan komplementar, a ugovor dopušta nastavljanje društva pod tim okolnostima.

Likvidacija komanditnog društva

U slučaju prestanka komanditnog društva, poslovanje društva okončavaju komplementari. Komplementari vrše likvidaciju društva znači da svi oni mogu biti likvidatori.

Distribucija imovine

U većini slučajeva imovina disolviranog komanditnog društva se isplaćuje dok se ne iscrpi, sledećim redom:

• poveriocima društva, uključujući i članove koji su kreditori, da bi se izvršile obaveze prema trećim licima
• članovima društva kao isplata bilo kojeg razdela koji im se duguje prema sporazumu
• članovima društva kao povraćaj njihovog uloga
• članovima društva kao provraćaj njihovog udela u društvo u istoj srazmeri u kojoj članovi imaju udela u raspodeli

Pravni izvori

• Zakoni
• Opšta pravna načela
• Sudska (i arbitražna) praksa
• Autonomni izvori kompanijskog prava
• Pravna nauka

Vidi još

• Ortačko društvo
• Društvo sa ograničenom odgovornošću
• Akcionarsko društvo

Spoljašnje veze

• Agencija za privredne registre
• Zakon o privrednim društvima