Kompleks „Kalvarija” na Rimokatoličkom groblju u Sremskoj Mitrovici
Kompleks „Kalvarija” na Rimokatoličkom groblju u Sremskoj Mitrovici je prostorno kulturno-istorijsku celinu i katoličko kultno mesto na području Sremske Mitrovice.
| Kompleks „Kalvarija” na Rimokatoličkom groblju u Sremskoj Mitrovici | |
|---|---|
 Kompleks „Kalvarija” na Rimokatoličkom groblju u Sremskoj Mitrovici | |
| Opšte informacije | |
| Mesto | Sremska Mitrovica |
| Opština | Sremska Mitrovica |
| Država |  Srbija |
| Vrsta spomenika | spomenik kulture |
| Tip kulturnog dobra | Nepokretno kulturno dobro |
Opšte informacije uredi
Lokacija je rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica br. 308/81 od 30. decembra 1981. godine kompleks „Kalvarija“.
Lokacija uredi
Kompleks Kalvarija u Sremskoj Mitrovici sastoji iz četrnaest lokacija koje su nazvane stanica Križnog puta, kapele i ostatka tri krsta. Stanice Križnog puta su podignute u vidu stubaca sa plitkim nišama na prednjoj strani, predviđenim da se njih postave slike. Prema usmenim saznanjima, stanice su potpuno prezidane 1983. godine. Uzvišenje Kalvarija u Sremskoj Mitrovici potkovičastog je oblika i visine oko 12m i jedino je prirodno uzvišenje vidljivo iz bliže i dalje okoline Sremske Mitrovice. Pored njega, sa zapadne strane, protiče potok Čikas, koji dolazi sa Fruške gore i uliva se u Savu. Celinom su obuhvaćene: Katoličko kultno mesto „Kalvarija“ na adresi Palanka 10., na KP 5590/1 sa kapelom Gospe Mitrovačke i 14 stanica križnog puta u statusu evidentirane nepokretnosti, arheološki lokalitet 12 na istoj lokaciji, deo arheološkog lokaliteta 9 Sirmijuma, lokalitet 70, podučje pripada zoni V izvan bedema. Obuhvata sledeće parcele: 5425/2, 5425/3, 5426, 5427, 5428, 5429, 5430, 5431, 5432, 5433, 5434, 5435, 5436, 5437, 5438, 5439, 5440, 5441/1, 5441/2, 5441/3, 5441/4, 5441/5, 5441/6, 5442/1, 5442/2, 5443, 5444, 5445, 5446, 5447, 5448, 5449, 5450, 5451, 5452/1, 5452/2, 5453, 5454/1, 5454/2, 5454/3, 5454/4, 5454/5, 5454/6, 5454/7, 5454/8, 5455/3, deo 5580/1, 5580/2, 5580/3, 5580/4, 5580/5,5580/6, 5581/1, 5581/2, 5581/3, 5581/4, 5581/5, 5581/6, 5582/1, 5582/2, 5584/1, 5584/2, 5585/1, 5585/2, 5587, 5588/1, 5588/2, 5588/3, 5589, 5590/1, 5590/2, 5591, 5592, 5593/1, 5593/3, 5594/1, 5594/2, 5595/1, 5595/2, 5595/3, 5596, 5597/1, 5597/3, 6032/2, deo 6032/4, 6032/5 i deo 5726/1 KO Sremska Mitrovica.
Opis spomenika kulture uredi
Građevina je veoma skromnih dimenzija i nalazi se na najvišoj tački uzvišenja u okviru kompleksa. Pravougaone je osnove sa polukružnom apsidom u širini broda. Zidana je opekom, a zidovi su malterisani. Kapela je pokrivena dvoslivnim krovom od biber crepa. Iznad ula se diže mali zvonik od lima sa krstom na vrhu. Spoljašnji zidovi su horizontalno raščlanjeni soklom i potkrovnim vencem, a vertikalno su izdeljeni plitkim pilastrima.
Kalvarija se sa četrnaest stanica Križnog puta nalazi u drugoj aleji Rimokatoličkog groblja u Rumi.1 Kompleks je građen u nekoliko faza počev od ruge polovine XIX sve do početaka XX veka. Objekat Kalvarije je smešten u vrhu druge aleje, a sa obe strane pristupne aleje asimetrično su postavljene stanice Križnog puta. Kapela je orijentisana u smeru zapad-iostok, sa oltarskim prostorom na istočnoj strani i glavnim ulazom na zapadnoj. Sporedni bočni ulaz se nalzi na severnoj strani. Na ivicama trostranog oltarskog prostora postavljeni su kontrafori. Oltarska i bočne fasade su horizontalno izdeljene niskim soklom, kordonskim vencem i vencem sa kojim se završavaju. Zapadna fasada je najdekorativnije obrađena. Horizontalno je raščlanjena niskim soklom, kordonskim vencem, frizom i balustradom sa kojom se završava. Friz je bez dekoracije, samo je na četiri mesta ispresecan pilastrima koji se pružaju od osnove do vrha kapele, do gornje ivice balustrade, koju takođe presecaju na četiri mesta. Zapadna fasada kapele je vertikalno raščlanjena pilastrima od kojih dva srednja flankiraju ulaz u kapelu. Dovratnici se sastoje iz stepenasto uvučenih pilastera koji su nadvišeni profulisanim kapitelima. Na kapitele se naslanjaju stepenasto uvučene arhivolte koje formiraju lučni završetak ulaza. Ulaz ima izrezbarena drvena dvokrilna vrata. U gornjem delu krila vrata je stilizovana biljna ornamentika od kovanog gvožđa u kombinaciji sa staklom. U luneti vrata je takođe kovano gvožđe u kombinaciji sa staklom.[1]
Levo i desno uz zapadnu fasadu postavljena su stepeništa koja vode na terasu kapele na kojoj je izgrađena Golgota kao završni deo Kalvarije, odnosno Križnog puta. Na istočnom delu terase u sredini postavljeno je Raspeće Hristovo, a levo i desno se nalaze raspeća razbojnika (po jedno sa svake strane). Krstovi i figure su veoma oštećeni. Sastavni deo Golgote su objekti četrnaest stanica križnog puta, postavljenih asimetrično sa obe strane aleje. Zidane su u obliku stubaca pravougaone osnove sa četvoroslivnim krovom. Na prednjem delu svakog stupca nalazi se po jedna niša sa metalnim vratima. Kompels Kalvarije je izveden u istoricističkom stilu, upotrebom dekorativnih stilskih elemenata iz ranijih epoha.
Objašnjenje uredi
Kalvarija (isto što i Golgota) u katoličkoj religiji je mesto hodočašća vernika na Veliki Petak i druge velike praznike. Postoji četrnaest stanica koje simbolišu događanja – muke - na Hristovom putu ka raspeću i kod kojih se koriste prigodne molitve.[2] Stanice na svečanom ophodu vernika koje simbolišu Hristove muke uveo je dominikanski sveštenik Alvaro. Prvobitno ih je bilo sedam, a od XII veka njihov broj je udvostručen.
Istorijat uredi
Kapelu je podigla porodica Aladar pl. Horvat de Ban Horvat o čemu s vedoči natpis na ploči na unutrašnjem zidu. Prvobitno je kapela bila postavljena na porodičnom imanju Aladar, ali je 1921. godine preneta u kompleks Kalvarija.